tag:blogger.com,1999:blog-77356238545370784772024-03-13T22:01:08.638-07:00Ki Ageng Tarub BlogsSebagai wadah ataupun sarana memperkenalkan kepada masyarakat luas adanya Obyek Wisata ziarah, Makam Joko Tarub,Ki Ageng Tarub, Leluhur raja mataram, Bidadari Nawang Wulan, Sejarah, Cerita Rakyat, Budaya Luhur, Leluhur, serta budaya Jawa maupun Agama yang luhur.Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.comBlogger95125tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-13484727693155624922011-08-14T18:59:00.001-07:002011-08-14T19:03:38.107-07:00TABEL WARNA <center><form name="hcc" id="hcc">
<br /> <table style="border-collapse: collapse;" align="center" border="1" bordercolor="#cccccc" cellpadding="0" cellspacing="0"><tbody><tr><td><table align="center" border="0" cellpadding="0" cellspacing="1" width="375"><tbody><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#190707">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2a0a0a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#3b0b0b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#610b0b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#8a0808">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#b40404">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#df0101">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ff0000">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fe2e2e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fa5858">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f78181">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5a9a9">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f6cece">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f8e0e0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fbefef">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#191007">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2a1b0a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#3b240b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#61380b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#8a4b08">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#b45f04">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#df7401">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ff8000">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fe9a2e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#faac58">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f7be81">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5d0a9">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f6e3ce">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f8ece0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fbf5ef">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#181907">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#292a0a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#393b0b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#5e610b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#868a08">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#aeb404">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#d7df01">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ffff00">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f7fe2e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f4fa58">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f3f781">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f2f5a9">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5f6ce">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f7f8e0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fbfbef">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#101907">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#1b2a0a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#243b0b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#38610b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#4b8a08">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#5fb404">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#74df00">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#80ff00">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#9afe2e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#acfa58">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#bef781">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#d0f5a9">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e3f6ce">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ecf8e0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5fbef">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#071907">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0a2a0a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b3b0b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b610b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#088a08">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#04b404">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#01df01">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#00ff00">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2efe2e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#58fa58">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#81f781">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#a9f5a9">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#cef6ce">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e0f8e0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#effbef">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#071910">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0a2a1b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b3b24">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b6138">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#088a4b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#04b45f">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#01df74">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#00ff80">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2efe9a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#58faac">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#81f7be">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#a9f5d0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#cef6e3">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e0f8ec">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#effbf5">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#071918">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0a2a29">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b3b39">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b615e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#088a85">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#04b4ae">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#01dfd7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#00ffff">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2efef7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#58faf4">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#81f7f3">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#a9f5f2">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#cef6f5">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e0f8f7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#effbfb">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#071019">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0a1b2a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b243b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b3861">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#084b8a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#045fb4">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0174df">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0080ff">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2e9afe">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#58acfa">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#81bef7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#a9d0f5">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#cee3f6">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e0ecf8">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#eff5fb">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#070719">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0a0a2a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b0b3b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b0b61">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#08088a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0404b4">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0101df">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0000ff">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2e2efe">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#5858fa">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#8181f7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#a9a9f5">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#cecef6">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e0e0f8">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#efeffb">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#100719">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#1b0a2a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#240b3b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#380b61">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#4b088a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#5f04b4">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#7401df">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#8000ff">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#9a2efe">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ac58fa">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#be81f7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#d0a9f5">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e3cef6">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ece0f8">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5effb">
<br /> </td></tr><tr height="24"> <td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#190718">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2a0a29">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#3b0b39">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#610b5e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#8a0886">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#b404ae">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#df01d7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ff00ff">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fe2ef7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fa58f4">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f781f3">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5a9f2">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f6cef5">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f8e0f7">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fbeffb">
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#190710">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2a0a1b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#3b0b24">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#610b38">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#8a084b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#b4045f">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#df0174">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ff0080">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fe2e9a">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fa58ac">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f781be">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f5a9d0">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f6cee3">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f8e0ec">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#fbeff5">
<br /> </td></tr><tr height="10"><td>
<br /> </td></tr><tr height="24"><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#000000">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#0b0b0b">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#151515">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#1c1c1c">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#2e2e2e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#424242">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#585858">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#6e6e6e">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#848484">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#a4a4a4">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#bdbdbd">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#d8d8d8">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#e6e6e6">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#f2f2f2">
<br /> </td><td onclick="Barva(this.bgColor)" bgcolor="#ffffff">
<br /> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>
<br /> <table align="center" border="0" cellpadding="0" cellspacing="2"><tbody><tr height="24"><td id="vzorec" width="24" height="24">
<br /> </td><td valign="bottom"><p>Kode warna yang terpilih : <input name="barva" id="barva" style="font-weight: bold; font-family: Verdana; height: 16px; width: 74px; font-size: 12px;" maxlength="7" size="9" type="text"></p></td></tr></tbody></table>
<br /> </form><p><a href="http://forantum.blogspot.com/" target="new">Get it</a></p></center>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-62120584737724496782011-04-22T05:25:00.000-07:002011-04-22T05:52:08.586-07:00Kerja BaktiJum'at 22 April 2011 Kanjeng H Andie Nagoro ( Jkt ) dan KRT. Astono Asipuro ( Juru Kunci Makam Ki Ageng Tarub ) melaksanakan kerja bakti di makam RM. Bondan Kejawan dan Makam Ki ageng Tarub, dimana Kanjeng H Andie Nagoro beserta yang lainnya merasa memiliki Leluhur yang Agung ini maka beliau beserta yang lainnya melaksanakan kerja bakti di Lokasi Makam Ki ageng Tarub.<div><a href="http://www.facebook.com/media/set/fbx/?set=a.218311834845729.63156.100000007431360&notif_t=like"><img src="http://2.bp.blogspot.com/-J0yeyMZ-_uM/TbF42yE_PEI/AAAAAAAABok/7M0K8USQsYc/s320/P1050893.jpg" style="cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 240px;" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5598388694349200450" /></a></div><div><a href="http://www.facebook.com/media/set/fbx/?set=a.218311834845729.63156.100000007431360&notif_t=like"></a>Pengecatan di Makam RM. Bondan Kejawan<br /><div><br /></div><div><a href="http://2.bp.blogspot.com/-cSyTI6nHHOc/TbF42rSQsDI/AAAAAAAABoc/Jv8aUdLb4wM/s1600/P1050894.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 240px;" src="http://2.bp.blogspot.com/-cSyTI6nHHOc/TbF42rSQsDI/AAAAAAAABoc/Jv8aUdLb4wM/s320/P1050894.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5598388692525822002" /></a><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/-Ag0NYAwSKXs/TbF42fJiWMI/AAAAAAAABoU/sfJFc8r1O8o/s1600/P1050871.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 240px;" src="http://3.bp.blogspot.com/-Ag0NYAwSKXs/TbF42fJiWMI/AAAAAAAABoU/sfJFc8r1O8o/s320/P1050871.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5598388689268005058" /></a><br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/-DbC8goLCRzg/TbF42RejZFI/AAAAAAAABoM/PEoZfRlrfpA/s1600/P1050879.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 240px;" src="http://4.bp.blogspot.com/-DbC8goLCRzg/TbF42RejZFI/AAAAAAAABoM/PEoZfRlrfpA/s320/P1050879.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5598388685598057554" /></a><br /><div><br /></div></div></div>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-82144359283711655072011-04-12T19:28:00.000-07:002011-04-12T19:32:48.857-07:00Hakekat Ha Na Ca Ra Ka<div style="text-align: center;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://randublatung-putra.blogspot.com/"><img style="cursor: pointer; width: 290px; height: 290px;" src="http://2.bp.blogspot.com/-FTlXEvCbQ8A/TaUK9Ju6avI/AAAAAAAABnc/viwlCJwLi34/s320/semar%2Bjawa.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5594890157778692850" border="0" /></a><br /><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:trackmoves/> <w:trackformatting/> <w:punctuationkerning/> <w:validateagainstschemas/> <w:saveifxmlinvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:ignoremixedcontent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:alwaysshowplaceholdertext>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:donotpromoteqf/> <w:lidthemeother>EN-US</w:LidThemeOther> <w:lidthemeasian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:lidthemecomplexscript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> <w:dontgrowautofit/> <w:splitpgbreakandparamark/> <w:dontvertaligncellwithsp/> <w:dontbreakconstrainedforcedtables/> <w:dontvertalignintxbx/> <w:word11kerningpairs/> <w:cachedcolbalance/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathpr> <m:mathfont val="Cambria Math"> <m:brkbin val="before"> <m:brkbinsub val="--"> <m:smallfrac val="off"> <m:dispdef/> <m:lmargin val="0"> <m:rmargin val="0"> <m:defjc val="centerGroup"> <m:wrapindent val="1440"> <m:intlim val="subSup"> <m:narylim val="undOvr"> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:latentstyles deflockedstate="false" defunhidewhenused="true" defsemihidden="true" defqformat="false" defpriority="99" latentstylecount="267"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Normal"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="heading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="35" qformat="true" name="caption"> <w:lsdexception locked="false" priority="10" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" name="Default Paragraph Font"> <w:lsdexception locked="false" priority="11" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtitle"> <w:lsdexception locked="false" priority="22" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Strong"> <w:lsdexception locked="false" priority="20" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="59" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Table Grid"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Placeholder Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="No Spacing"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Revision"> <w:lsdexception locked="false" priority="34" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="List Paragraph"> <w:lsdexception locked="false" priority="29" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="30" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="19" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="21" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="31" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="32" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="33" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Book Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="37" name="Bibliography"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" qformat="true" name="TOC Heading"> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} </style> <![endif]--> </div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><span style=" Times New Roman","serif";font-family:";font-size:12pt;" ><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal; font-weight: bold;"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" >HA = Hana hurip wening suci<br /> (Adanya hidup adalah kehendak yang Maha Suci)<br /><br />NA = Nur candra,gaib candra,warsitaning candara<br /> (harapan manusia hanya selalu ke sinar Ilahi)<br /><br />CA = Cipta wening, cipta mandulu, cipta dadi<br /> (satu arah dan tujuan pada Yang Maha Tunggal)<br /><br />RA = Rasaingsun handulusih<br /> (rasa cinta sejati muncul dari cinta kasih nurani)<br /><br />KA = Karsaningsun memayuhayuning bawana<br /> (hasrat diarahkan untuk kesejahteraan alam)<br /><br />DA = Dumadining dzat kang tanpa winangenan<br /> (menerima hidup apa adanya)<br /><br />TA = Tatas, tutus, titis, titi lan wibawa<br /> (mendasar ,totalitas, satu visi, ketelitian dalam memandang hidup)<br /><br />SA = Sifat ingsun handulu sifatullah<br /> (membentuk kasih sayang seperti kasih Tuhan)<br /><br />WA = Wujud hana tan kena kinira<br /> (ilmu manusia hanya terbatas namun bisa juga tanpa batas)<br /><br />LA = Lir handaya paseban jati<br /> (mengalirkan hidup semata pada tuntunan Ilahi)<br /><br />PA = Papan kang tanpa kiblat<br /> (Hakekat Allah yang ada di segala arah)<br /><br />DhA = Dhuwur wekasane endek wiwitane<br /> (Untuk bisa di atas tentu dimulai dari dasar)<br /><br />JA = Jumbuhing kawula lan Gusti<br /> (selalu berusaha menyatu -memahami kehendakNya)<br /><br />YA = Yakin marang samubarang tumindak kang dumadi<br /> (yakin atas titah /kodrat Ilahi)<br /><br />NYA = Nyata tanpa mata, ngerti tanpa diuruki<br /> (memahami kodrat kehidupan)<br /><br />MA = Madep mantep manembah mring Ilahi<br /> (yakin - mantap dalam menyembah Ilahi)<br /><br />GA = Guru sejati sing muruki<br /> (belajar pada guru sejati)<br /><br />BA = Bayu sejati kang andalani<br /> (menyelaraskan diri pada gerak alam)<br /><br />THA = Tukul saka niat<br /> (sesuatu harus tumbuh dari niat)<br /><br />NGA = Ngracut busananing manungso<br /> (melepaskan egoisme pribadi-manusia) </span></p> <p class="MsoNormal"> </p>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-6681176781764736122011-04-05T21:34:00.000-07:002011-04-05T21:49:17.807-07:00Jaka Tingkir<b><span style="font-size:20.0pt;mso-bidi-font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:13.5pt;" >Bagian 2</span></b><br /><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:12.0pt;line-height:normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" >Pangeran Trenggana setelah menduduki tampuk pemerintahan Demak Bintara lantas dikenal dengan gelar Sultan Trenggana. Dia memiliki beberapa orang putra-putri pula. Yang sulung bernama Pangeran Prawata, kelak terkenal dengan nama Sunan Prawata. Yang kedua seorang wanita, sangat masyhur keberaniannya. Mahir olah kanuragan, bernama Ratu Kalinyamat. Ratu Kalinyamat lantas dinikahkan dengan seorang Pangeran pelarian dari Pasai, bernama Raden Thoyyib. Raden Thoyyib adalah salah seorang putra Mughayat Syah, yang kelak mendirikan Kesultanan Aceh (1530 Masehi) dan menjabat sebagai Sultan Aceh pertama. Karena perselisihan dengan ayahnya, Raden Thoyyib meninggalkan Pasai menuju Champa. Di Champa, dia mengabdi di Kerajaan Champa dan berkenalan dengan Patih Kerajaan Champa Cwie-Wie-Hwan.<br /><br />Karena perselisihan dengan Raja Champa pula, Raden Thoyyib meninggalkan Champa dan berlayar ke Jawa. Cwie-Wie-Hwan ikut serta. Di Jawa, Raden Thoyyib diterima mengabdi di Demak Bintara. Bahkan Raden Thoyyib akhirnya dinikahkan dengan Ratu Kalinyamat. Raden Thoyyib lantas mendapat nama baru, Pangeran Hadiri ( <i>Kata 'HADIRI' berasal dari bahasa Arab yang berarti 'DATANG'. Pangeran Hadiri berarti Seorang Pangeran Yang Datang Dari Seberang : Damar Shashangka</i>). Setelah menikah dengan Ratu Kalinyamat, Pangeran Hadiri terkenal dengan nama Sunan Kalinyamat. Cwie-Wie-Hwan lantas dikenal dengan nama Patih Sungging Bandhardhuwung. (<i> Makamnya masih ada didaerah Mantingan, Jepara, Jawa Tengah. Satu lokasi dengan makam Sunan Kalinyamat dan Ratu Kalinyamat : Damar Shashangka</i> )</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height: normal"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-L7yAULpAm6g/TZvumQrzTlI/AAAAAAAABe4/pi8gXtfRqWk/s1600/kalinyamat.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 206px; height: 267px;" src="http://2.bp.blogspot.com/-L7yAULpAm6g/TZvumQrzTlI/AAAAAAAABe4/pi8gXtfRqWk/s320/kalinyamat.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5592325703391727186" border="0" /></a></p><br /><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:12.0pt;line-height:normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif";mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" ><b>RATU KALINYAMAT</b><br /><br />Ratu Kalinyamat sebelum menikah dengan Pangeran Hadiri atau Sunan Kalinyamat, dulu pernah ikut pula dalam armada Demak yang menyerang Malaka pada tahun 1513 Masehi. Walau seorang wanita, Ratu Kalinyamat tidak bisa dianggap remeh. Konon, Ratu Kalinyamat adalah inkarnasi dari Ratu Sima, Ratu wanita penguasa Kerajaan Kalingga pada rentang waktu 400 Masehi yang memang dulu berkedudukan di Jepara.<br /><br />Putra ketiga Sultan Trenggana adalah seorang putri, yang kelak dinikahkan dengan Mas Karebet atau Jaka Tingkir!<br /><br /><b><u>Fatahillah</u></b><br /><br />Pada masa Sultan Trenggana ini pula, sebelum kedatangan Raden Thoyyib, seorang bangsawan dari Pasai, ikut mengabdi ke Demak. Dia adalah Fatahillah. Karena dulu, saat penyerangan Malaka Fatahillah turut serta membantu lasykar Jawa bahkan terkenal dengan keberaniannya, maka Sultan Trenggana mengangkat Fatahillah sebagai Senopati Agung Demak Bintara. Sebuah jabatan yang tidak main-main. Fatahillah menggantikan kedudukan Sunan Kudus. Bahkan, sesungguhnya Sunan Kudus pulalah yang melobi dan menyokong pengangkatan Fatahillah sebagai pengganti dirinya. Sebaliknya, karena sokongan Fatahillah pula, Raden Thoyyib berhasil mendapat kepercayaan dari Sultan Trenggana dan akhirnya menjadi menantu Sultan. Bahkan Fatahillah-pun menjadi adik ipar Sultan Trenggana. Fatahillahh dinikahkan dengan adik perempuan Sultan Trenggana!<br /><br />Dari Kesultanan Cirebon, Sultan Cirebon Sunan Gunung Jati memberikan kabar kepada Sultan Demak dan Dewan Wali Sangha bahwasanya Raja Pajajaran Ratu Samian (1521-1535) telah mengijinkan armada Portugis di Malaka untuk mempergunakan pelabuhan Sunda Kelapa sebagai pangkalan bangsa Eropa tersebut! Kesultanan Cirebon kalang kabut! Musuh Islam telah mendapat angin segar untuk bercokol di Jawa.<br /><br />Ratu Samian dari Pajajaran sengaja mengundang armada Portugis ke Sunda Kelapa karena kedudukan Pajajaran terus-terusan digoyang oleh Kesultanan Cirebon dan Kadipaten Banten. Dengan bantuan armada Portugis, setidaknya pelabuhan Sunda Kelapa sebagai jalur utama perekonomian Pajajaran, bisa aman dari gangguan lasykar-lasykar Islam. Pajajaran dan Portugis telah bersekutu! Portugis menerima permintaan Raja Pajajaran tersebut, karena memang, Portugis-pun juga merasa terus-terusan diganggu oleh armada-armada Islam dalam aktifitas perdagangannya!<br /><br />Kabar dari Kesultanan Cirebon membuat Dewan Wali Sangha ikut cemas. Serta merta, Sultan Demak, atas persetujuan Dewan Wali, memerintahkan Senopati Agung Fatahillah merebut Sunda Kelapa dari Pajajaran! Pasukan Demak, dibantu pasukan Kesultanan Cirebon dan pasukan dari Kadipaten Banten menyerbu Sunda Kelapa! Peperangan dengan prajurid Pajajaran tak dapat dielakkan! Pertempuran yang dahsyat itu memakan banyak korban jiwa dikedua belah pihak. Pajajaran dikeroyok tiga kekuatan gabungan, dari Demak, Cirebon dan Banten! Armada Portugis belum tiba di Jawa, sehingga Pajajaran terpaksa menghadapi pasukan Islam ini sendirian!<br /><br />Pajajaran memang tangguh! Beberapakali pasukan gabungan ini terpukul mundur! Namun pada akhirnya, Sunda Kelapa berhasil dikuasai oleh pasukan gabungan pada tahun 1527 Masehi! Kedatangan armada Portugis terlambat! Sunda Kelapa telah jatuh ketangan orang-orang Islam. Armada Portugis, yang tidak tahu menahu situasi tersebut, harus terpukul mundur kembali ke Malaka! Kemenangan ini membuat orang-orang Islam bersuka cita! Sunda Kelapa lantas diakui sebagai wilayah Demak Bintara. Atas perintah Sultan Trenggana, nama Sunda Kelapa diganti dengan Jayakarta ( <i>Jaya : Kemenangan, Karta : Kota. Jayakarta : Kota Kemenangan : Damar Shashangka</i>). Lama-lama, nama Jayakarta berubah menjadi Jakarta hingga sekarang.</span></p><a href="http://3.bp.blogspot.com/-Ohkxewu0D9g/TZvvQKH15UI/AAAAAAAABfA/talklJKjHPk/s1600/perang.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 249px; height: 320px;" src="http://3.bp.blogspot.com/-Ohkxewu0D9g/TZvvQKH15UI/AAAAAAAABfA/talklJKjHPk/s320/perang.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5592326423184794946" border="0" /></a><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:12.0pt;line-height:normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif";mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" >Fatahillah dikukuhkan sebagai Adipati Jayakarta. Melihat kegagahan Fatahillah, Sunan Gunung Jati meminta ijin kepada Sultan Demak untuk meminjam tenaga Fatahillah guna menundukkan Pajajaran! Sultan Demak memberikan ijin. Maka berturut-turut, pasukan Cirebon dibawah pimpinan Fatahillah dan bantuan pasukan Demak serta Banten, berhasil menjebol pertahanan Kadipaten-Kadipaten wilayah Pajajaran. Kadipaten Talaga yang dipimpin oleh Prabhu Pacukuman pun jatuh!<br /><br />Namun, Fatahillah harus mengakui kehebatan Kadipaten Galuh. Prabhu Cakraningrat, penguasa Galuh yang didampingi Patih Arya Kiban, terkenal kuat! Berkali-kali pasukan gabungan yang dipimpin Fatahillah terpukul mundur! Korban dari pihak Islam tidak terbilang lagi! Yang sangat aneh, setiap kali keraton Galuh hendak diserang, seluruh keraton tiba-tiba lenyap dan terlihat menjadi samudera luas! Seluruh pasukan Islam kebingungan dan linglung!<br /><br />Atas siasat jitu Sunan Gunung Jati yang menyusupkan putri angkatnya, Ni Mas Gandasari, yang terkenal cantik luar biasa itu, maka rahasia taksu niskala atau tumbal gaib Kadipaten Galuh, yang berupa batu berbentu Lingga Yoni, berhasil dicuri!<br /><br />Prabhu Cakraningrat tidak menyadari bahwa Ni Mas Gandasari berasal dari Kesultanan Cirebon! Kecantikan Ni Mas Gandasari memikat hati Prabhu Cakraningrat! Setelah beberapa lama Ni Mas Gandasari mengabdi sebagai istri selir Raja Galuh, pada akhirnya dia berhasil mengorek keterangan dimana ditempatkan taksu niskala sebagai tumbal Kadipaten Galuh berada. Begitu berhasil mengorek keterangan dari bibir Raja Galuh sendiri, Ni Mas Gandasari diam-diam mengambil taksu niskala tersebut dan membawa lari!<br /><br />Galuh kecolongan! Begitu taksu niskala telah hilang dari Keraton Galuh, pasukan Islam dibawah pimpinan Fatahillah lantas menyerbu Galuh! Prabhu Cakraningrat memimpin pasukan Galuh sendiri. Bersama Patih Arya Kiban, beliau maju ke garis depan! Raja dan Patih Galuh ini mengamuk hebat di palagan! Prabhu Cakraningrat dan Patih Arya Kiban memang sudah berniat Perang Puputan! Perang habis-habisan! Dan pada akhirnya, keduanya gugur mengukuhi bhumi pertiwi Pajajaran! Dan Galuh berhasil dijebol pasukan Fatahillah!<br /><br />Maka berturut-turut kemudian, wilayah Pajajaran berhasil dijebol pasukan Fatahillah satu persatu! Hingga akhirnya, pada tahun 1543, pada saat Pajajaran diperintah oleh Prabhu Ratu Dewata (1535-1543 Masehi), Pajajaran benar-benar dikuasai tentara Islam!<br /><br />Keberhasilan Fatahillah membuat Sunan Gunung Jati menyukai bangsawan Pasai tersebut. Fatahillah akhirnya dinikahkan dengan putri Sunan Gunung Jati yang bernama Ratu Wulung Ayu. Begitu Fatahillah meletakkan jabatan sebagai Adipati Jayakarta, Fatahillah-pun meminta berhenti dari jabatan sebagai Senopati Demak Bintara. Jayakarta diserahkan kepada Tubagus Angke, sedangkan Fatahillah memilih tinggal di Cirebon. Fatahillah lantas dikenal dengan gelar Tubagus Pasai.<br /><br />Namun setelah Sunan Gunung Jati menyerahkan tampuk pemerintahan Kesultanan Cirebon kepada putranya, Pangeran Muhammad Arifin pada tahun 1547 Masehi, Fatahillah atau Tubagus Pasai, diminta menjabat sebagai Penasehat Agung Kesultanan Cirebon mendampingi Pangeran Muhammad Arifin.<br /><br />Namun lima tahun kemudian, yaitu pada tahun 1552 Masehi, Sultan Muhammad Arifin wafat. Sunan Gunung Jati lantas menyerahkan tampuk pemerintahan Cirebon kepada Pangeran Seba Kingkin, salah seorang putra Sunan Gunung Jati dari istri yang lain dan yang selama ini menjabat sebagai Adipati Banten. Maka, pusat pemerintahan Cirebon beralih ke Banten. Pangeran Seba Kingkin lantas dikenal dengan gelar Sultan Hasannuddin (1552-1570 Masehi). Di Cirebon sendiri tampuk pemerintahan dipegang oleh Arya Kemuning, menantu Fatahillah. Arya Kemuning hanya berkedudukan sebagai Adipati. Maka dia dikenal dengan gelar Adipati Carbon I.<br /><br />Pada tahun 1568, tepat berusia 120 tahun, Sunan Gunung Jati wafat.<br /><br /><b><u>Mas Karebet menuju Demak Bintara</u></b><br /><br />Putra tunggal Ki Ageng Pengging yang diasuh oleh Nyi Ageng Tingkir, telah tumbuh dewasa. Begitu menginjak dewasa, Nyi Ageng Tingkir selalu dibuat was-was dengan tingkah laku keponakannya ini.<br /><br />Menginjak usia lima belas tahunan, Mas Karebet gemar pergi ke tengah hutan belantara. Hal ini dilakukannya berhari-hari tanpa pulang. Pulang-pulang cuma sebentar, lantas pergi lagi. Wilayah Tingkir yang masih dikelilingi hutan rimba, kini dipegang oleh pejabat baru yang ditunjuk oleh Sultan Demak. Nyi Ageng Tingkir, sebagai seorang janda bekas Adipati, hidup berkecukupan dari hasil bersawah. Nyi Ageng Tingkir tidak memiliki putra. Praktis, Mas Karebet, keponakannya itu, sangat-sangat beliau sayangi.<br /><br />Namun, kegemaran Mas Karebet yang sangat suka bepergian dari rumah dan sering memasuki hutan belantara, sangat-sangat mencemaskan Nyi Ageng Tingkir. Manakala Mas Karebet pulang, berkali-kali Nyi Ageng Tingkir mengutarakan kecemasannya. Namun setiap kali pula Mas Karebet menjawab :<br /><br /><b>“Ibu, jangan khawatir. Di hutan saya banyak memiliki teman pertapa Shiwa Buddha. Saya ke hutan tidak hanya sekedar bermain-main, tapi ngangsu kawruh (menimba ilmu) dari beliau-beliau.”</b><br /><br />Walau begitu, Nyi Ageng tetap saja mencemaskan keselamatan putra keponakannya yang sudah dianggap sebagai putranya sendiri. Hingga pada suatu ketika, Nyi Ageng memanggil seorang ulama Islam ke kediaman beliau, khusus didatangkan dan diupah untuk mengajar Mas Karebet. Tapi Mas Karebet sama sekali tidak tertarik. Dia tetap meneruskan kegemarannya mengunjungi para pertapa didalam hutan.<br /><br />Kebiasaan ini terus berlanjut hingga usia Mas Karebet menginjak dua puluh lima tahun. (<i> Mas Karebet lahir pada tahun 1499 Masehi : Damar Shashangka</i>) Dan pada akhirnya, kesabaran Nyi Ageng Tingkir benar-benar habis. Dia melarang Mas Karebet pergi dari rumah. Nyi Ageng mengutus dua orang pembantu untuk terus mengawasi Mas Karebet. Mas Karebet diperintahkan Nyi Ageng untuk ikut bekerja bersama pembantu-pembantu yang lain disawah!<br /><br />Mas Karebet mengalah. Setiap hari, kini Mas Karebet bekerja disawah bersama pembantu-pembantu yang lain.<br /><br />Pada suatu ketika, manakala Mas Karebet tengah melepas lelah disebuah gubug diareal pesawahan, tanpa sengaja Mas Karebet melihat seseorang berpakaian hitam-hitam dengan membawa tongkat tengah berjalan ditengah pematang pesawahan. Orang itu kelihatan sudah sangat sepuh. Namun masih terlihat tegap saat melangkah. Dia sendirian. Berjalan pelahan ditengah sengatan terik mentari. Pematang yang membujur membelah areal pesawahan dan pada ujungnya akan melewati gubug dimana Mas Karebet melepas lelah itu dititinya pelahan.<br /><br />Mata Mas Karebet tak lepas-lepas memperhatikan orang tersebut. Mas Karebet-pun tengah sendirian. Para pembantu yang lain, masih tampak sibuk bekerja. Dan anehnya, mereka semua seolah tidak melihat adanya orang tua berpakaian hitam-hitam yang tengah berjalan dipematang sawah ini.<br /><br />Dan, begitu sosok tua ini sedemikian dekatnya dengan Mas Karebet, mendadak dia menghentikan langkahnya. Dia menatap Mas Karebat sambil tersenyum. Wajahnya luar biasa cerah. Mas Karebet tertegun...<br /><br /><b>“Ngger, Aneng kene dede pakaryanira. Ananging sejatine, pakaryanira aneng Keraton Demak. Wis, ngger, pamita marang ibunira, mangkata suwita marang Kangjeng Sultan Demak. Weruha, ngger. Sira iku bebakale Ratu Tanah Jawa!”<br /><br />(Anakku, disini bukanlah tempatmu bekerja. Akan tetapi sesungguhnya, pekerjaanmu ada di Keraton Demak. Sudahlah anakku, mohon ijinlah kepada ibumu, berangkatlah mengabdi kepada Kangjeng Sultan Demak. Ketahuilah anakku, kamu adalah calon Raja Tanah Jawa!)</b><br /><br />Mas Karebet tersentak. Namun dia tidak bisa berkata apa-apa. Dan orang tua itu segera berlalu. Mata Mas Karebet tak lekang-lekang mengikuti kepergian sosok misterius tersebut. Otaknya berputar, mencerna kata-kata yang barusan didengarnya.<br /><br />Dan hanya sekejap Mas Karebet melepaskan pandangan matanya pada sosok misterius tersebut, dia sejenak menunduk, mengingat kata-kata orang tua tadi, sedetik kemudian dia menoleh mencoba kembali mengamati sosok aneh yang barus saja berlalu. Tapi aneh! Sosok itu sudah tidak ada! Padahal pematang sawah itu masih panjang jaraknya dari jalan desa! Mas Karebet tercengang! Sontak dia bangkit mencari-cari kemana orang tadi berjalan! Tidak ada! Orang berpakaian hitam-hitam itu benar-benar raib! Hilang begitu saja!<br /><br />Mas Karebet kelimpungan! Masih terngiang kata-kata orang misterius barusan! Segera Mas Karebet memutuskan untuk pulang kerumah, melaporkan kejadian tersebut kepada ibunya, Nyi Ageng Tingkir!<br /><br />Mendapati cerita Mas Karebet, Nyi Ageng Tingkir mengernyitkan kening dan bertanya :<br /><br /><b>“Ngger, bagaimana ciri-ciri orang tersebut?”</b><br /><br />Mas Karebet menjawab :<br /><br /><b>“Angagem sarwa wulung. Busana wulung, iket wulung.”<br /><br />(Mengenakan pakaian serba hitam. Berjubah hitam dan berikat kepala hitam)</b><br /><br />Nyi Ageng Tingkir memekik kaget :<br /><br /><b>“Itu Kangjeng Sunan Kalijaga! Sudah, ngger, berangkatlah ke Demak. Aku mempunyai seorang kakak kandung yang menjabat sebagai Lurah Kaum ( Kepala pengurus masjid Istana : Damar Shashangka)), namanya Ki Ganjur. Sudahlah, aku kirim kamu kesana. Ikutlah pamanmu di Demak Bintara!”</b><br /><br />Nyi Ageng Tingkir begitu gembira. Secepatnya dia mempersiapkan keberangkatan Mas Karebet ke Demak Bintara. Dua orang pembantu diutus mengiringi keberangkatan putra kesayangannya tersebut.<br /><br />Keesokan harinya, Mas Karebet diantar dua orang pembantu berangkat ke ibu kota Demak.<br /><br />Di Demak, ketiganya langsung menuju kediaman Ki Ganjur, Lurah Kaum. Setelah menitipkan Mas Karebet, dua orang pembantu tersebut mohon ijin pulang kembali ke Tingkir. Mas Karebet mulai tinggal diibu kota Demak tepat pada tahun 1524 Masehi.<br /><br />Ki Ganjur tahu siapa Mas Karebet. Sosok pemuda trah Pengging satu-satunya. Trah pewaris tahta Majapahit yang sesungguhnya. Ki Ganjur-pun tahu, Mas Karebet pemeluk Shiwa Buddha. Tapi hal tersebut tidak menjadi masalah bagi Ki Ganjur, karena dia melihat masa depan Mas Karebet sangat cerah dikemudian hari.<br /><br />Mas Karebet, lantas dikenal dengan sebutan Jaka Tingkir oleh orang-orang dilingkungan Kaum. Jaka Tingkir berarti seorang perjaka dari Tingkir. Tugas Mas Karebet atau Jaka Tingkir setiap hari hanyalah membersihkan areal masjid Demak. Jaka Tingkir melakukan tugas tersebut dengan sepenuh hati. Walau dia tidak ikut menggunakan tempat ibadah itu bagi dirinya, namun bagi Jaka Tingkir, tak ada bedanya membersihkan sebuah tempat ibadah suci umat lain maupun tempat ibadah suci bagi pemeluk Shiwa Buddha.<br /><br />Tak ada yang berani protes atas kehadiran Jaka Tingkir ditempat itu. Karena Jaka Tingkir adalah keponakan Ki Ganjur sendiri. Berbulan-bulan Jaka Tingkir tinggal ditempat Ki Ganjur. Hingga pada suatu ketika, Ki Ganjur mendapat ide jitu untuk menarik perhatian Sultan Demak.<br /><br />Ki Ganjur menyarankan Jaka Tingkir untuk menyengaja terlambat saat membersihkan masjid Demak tepat pada hari Jun'at mendatang. Tujuannya, apabila nanti Sultan Trenggana hadir hendak melaksanakan shalat Jum'at seperti biasanya, Sultan Trenggana biar melihat Jaka Tingkir yang masih sibuk membersihkan areal masjid. Dengan cara itu, Sultan Trenggana pasti akan kurang berkenan. Manakala Sultan Demak marah, biar Ki Ganjur yang akan memohonkan ampunan, sekaligus Ki Ganjur akan membuka jati diri Jaka Tingkir dihadapan Sultan Demak.<br /><br />Ki Ganjur akan meyakinkan Sultan Demak bahwasanya sosok Jaka Tingkir sangat-sangat dibutuhkan oleh Kesultanan. Jaka Tingkir masih putra Ki Ageng Pengging. Sosok yang sangat disegani sisa-sisa bangsawan Majapahit. Dengan memanfaatkan Jaka Tingkir, Sultan Demak bisa menaklukkan kekuatan-kekuatan Shiwa Buddha yang dibeberapa daerah masih juga terus mengadakan perlawanan, baik yang terang-terangan maupun gerilya.<br /><br />Ki Ganjur dan Jaka Tingkir sepakat.<br /><br />Pada hari Jum'at yang sudah ditetapkan, pagi-pagi sekali masjid Demak sudah ramai-ramai dibersihkan oleh para Kaum. Sultan Trenggana menjelang siang hari pasti akan hadir untuk melaksanakan shalat Jum'at di sana. Beliau akan hadir beserta para pejabat yang lain. Namun Jakatingkir, tidak terlihat.<br /><br />Menjelang siang hari, baru Jaka Tingkir muncul. Dia menyibukkan diri membersihkan ruangan dalam masjid. Padahal, waktu dilaksanakannya shalat Jum'at sudah sedemikian dekat. Para Kaum keheranan melihat ulah Jaka Tingkir. Dia diperingatkan bahwasanya rombongan Sultan akan segera hadir. Namun Jaka Tingkir seolah tidak peduli.<br /><br />Dan benar, sesaat kemudian dihalaman masjid terlihat ramai. Rombongan Sultan Trenggana beserta para pejabat Demak telah hadir! Para Kaum kalang kabut, mereka cepat berlarian keluar menyambut kedatangan rombongan Sultan.<br /><br />Begitu Sultan Trenggana hendak memasuki ruang dalam masjid, dia melihat didalam masih ada seorang pemuda yang tengah sibuk membenahi ruangan. Sultan Demak keheranan. Siapakah orang yang kurang ajar tidak mau menyambut kehadirannya. Kehadiran seorang Sultan Demak Bintara?<br /><br />Para Kaum geger!<br /><br />Sultan Trenggana segera memerintahkan prajurid Demak memanggil Jaka Tingkir! Jaka Tingkir pura-pura kaget dan segera berlari menghampiri Sultan Demak begitu beberapa prajurid dengan kasar menghardik dia. Jaka Tingkir menghaturkan sembah seraya memohon ampunan. Dengan posisi bersila dan kedua tangan tercakup didepan wajah.<br /><br />Sesaat Sultan Trenggana mengamati sosok pemuda yang bersila didepannya. Tampan dan gagah. Bukan keturunan rakyat biasa. Sultan Trenggana lekat-lekat mengamati sosok pemuda itu, lantas dia bertanya :<br /><br /><b>“ Kamu siapa? Tidak tahukah sopan santun seorang kawula apabila Gusti-nya datang?”</b><br /><br />Jaka Tingkir menjawab :<br /><br /><b>“Kasinggihan dhawuh, Kangjeng. Saya Jaka Tingkir, putra keponakan Ki Ganjur. Mohon ampun atas ketidak sopanan hamba...”</b><br /><br />Sultan Trenggana heran. Kata-kata Jaka Tingkir sangat tertata dan halus. Siapakah gerangan pemuda ini? Dalam hati Sultan Trenggana bertanya-tanya.<br /><br />(<i>Dalam Babad Tanah Jawa dikisahkan, begitu Sultan Trenggana hadir, Jaka Tingkir melompati kolam masjid Demak dalam posisi membelakangi Sultan. Hal ini membuat Sultan kaget sekaligus tersinggung. Melompati kolam masjid sambil membelakangi Sultan sesungguhnya melambangkan bahwa Jaka Tingkir telah 'melompati tata aturan tempat suci seorang Sultan' : Damar Shashangka</i>)<br /><br />Mendadak seseorang tergopoh-gopoh menghampiri Sultan Demak sambil menyembah dan bersila disamping Jaka Tingkir. Dia adalah Ki Ganjur.<br /><br /><b>“Kasinggihan dhawuh, Kangjeng. Ini adalah putra keponakan saya yang baru datang dari desa. Mohon ampun atas kelancangannya. Tolong dimaklumi, karena dia masih bodoh dan belum menahami tata krama Keraton.”</b><br /><br />Karena waktu shalat Jum'at sudah harus dimulai, Sultan Trenggana-pun lantas berkata :<br /><br /><b>“Seusai shalat Jum'at, kamu harus menghadap ke Istana!”</b><br /><br />Ki Ganjur dan Jaka tingkir menunduk. Umpan mereka telah dimakan. Dan rombongan Sultan Demak-pun memasuki masjid Agung untuk menunaikan shalat Jum'at.<br /><b></b></span></p><a href="http://4.bp.blogspot.com/-0wFTpYo9d3o/TZvv75r3dAI/AAAAAAAABfI/4NoFUAyhVt8/s1600/Masjid%2BDemak.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 211px;" src="http://4.bp.blogspot.com/-0wFTpYo9d3o/TZvv75r3dAI/AAAAAAAABfI/4NoFUAyhVt8/s320/Masjid%2BDemak.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5592327174686733314" border="0" /></a><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height: normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" > </span></p>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-54652990160331721202011-04-05T19:11:00.000-07:002011-04-05T19:45:28.749-07:00JAKA TINGKIROleh : Damar Shashangka<br /><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:12.0pt;line-height:normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" ><br /></span><b><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:13.5pt;" >Bagian 1</span></b><br /><span style="font-family: "Times New Roman","serif";font-family:";font-size:12.0pt;" ><br /><b>Catatan ini adalah kelanjutan catatan-catatan saya sebelumnya, yaitu Misi Peng-Islam-an Nusantara, Sekelumit Kisah Sunan Kajenar atau Syeh Siti Jenar dan Ki Ageng Pengging.</b><br /><b>-Damar Shashangka-</b><br /><br />Demak Bintara, Kesultanan Islam pertama di Jawa, yang berdiri pada tahun 1479 Masehi, setelah berhasil satu persatu menumbangkan penguasa-penguasa keturunan Majapahit, kini mulai menancapkan kuku kekuasaannya di tanah Jawa. Sultan Syah Alam Akbar Jiem Boen-ningrat I atau Raden Patah, menjadi penguasa tunggal pewaris dinansti Majapahit.<br /></span><a href="http://3.bp.blogspot.com/-O5lrCTj2v68/TZvSorsjtQI/AAAAAAAABeg/VgxbgUifgPk/s1600/Jakatingkir.jpg"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 203px;" src="http://3.bp.blogspot.com/-O5lrCTj2v68/TZvSorsjtQI/AAAAAAAABeg/VgxbgUifgPk/s320/Jakatingkir.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5592294958676817154" border="0" /></a><br /><span style="font-family:"Times New Roman","serif";mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" >Raden Patah memiliki beberapa orang putra-putri, dan yang terkenal diantaranya adalah Raden Yunus, sebagai putra sulung, kelak terkenal dengan nama Adipati Yunus ( Dipati Unus) dan juga terkenal dengan gelar Pangeran Sabrang Lor ( Pangeran Yang Pernah Menyeberang Ke Utara ). Putra kedua bernama Raden Suryawiyata, kelak dikenal dengan gelar Pangeran Sekar Seda Lepen ( Bunga Yang Gugur Ditepi Sungai ). Yang ketiga Pangeran Trenggana, kelak terkenal dengan gelar Sultan Trenggana. Yang keempat seorang putri, yang kelak dinikahkan dengan bangsawan Pasai yang tersohor, Fatahillah.<br /><br />Pada tahun 1511 Masehi, terdengar kabar di Jawa, Kesultanan Malaka berhasil dijebol pertahanannya oleh Kerajaan Portugis. Malaka dibawah pemerintahan Sultan Mahmud Syah (1488-1511 Masehi) tidak mampu membendung serangan armada laut Portugis yang datang dari India. Dibawah pimpinan Alfonso d’Albuquerque, Malaka berhasil dihancurkan! Laksmana handal Malaka, Hang Tuah, gugur!<br /><br />Malaka jatuh! Penyerangan ini dipicu oleh sikap Kesultanan-Kesultanan Islam yang diskriminatif dalam hubungan perdagangan dengan bangsa Eropa yang mayoritas beragama Nashrani. Faktor lain yang menyebabkan bangsa Eropa berlomba-lomba ingin menguasai wilayah kaya rempah-rempah adalah jatuhnya kota Constantinopel, ibu kota Kerajaan Romawi Timur pada tahun 1453 ketangan Kesultanan Turki Utsmani. Kerajaan Romawi Timur tunduk dibawah kekuasaan kaum Islam. Hal ini mengakibatkan tertutupnya perdagangan di Laut Tengah bagi bangsa Eropa. Kesultanan Turki mempersulit para pedagang Eropa beroperasi diwilayahnya. Padahal bangsa Eropa memerlukan pasokan rempah-rempah.<br /><br />Hal ini pulalah yang memicu munculnya semangat ekstrim bangsa Eropa yang dikenal dengan semangat <b>RECONQUESTA</b>, yaitu semangat membalas dendam kepada kekuasaan Islam dimanapun berada! Politik konfrontasi dikedepankan oleh bangsa Eropa terhadap Kesultanan-Kesultanan Islam diseluruh dunia. Dan Malaka, kini menjadi sasarannya! Jatuhnya Malaka adalah suatu keberhasilan luar biasa bagi Portugis, karena Malaka adalah pusat perdagangan Islam di Asia Tenggara kala itu!<br /><br />Kabar kejatuhan Malaka membuat Kesultanan-Kesultanan Islam di Nusantara geger! Raden Patah, penguasa Kesultanan Islam Jawa, Demak Bintara, tak kalah berang!<br /><br />Malaka adalah jalur utama perdagangan Nusantara. Jika Malaka dikuasai Portugis, maka pedagang-pedagang Islam akan kesulitan melakukan kegiatan perekonomian. Maka, atas fatwa Dewan Wali Sangha, Sultan Syah Alam Akbar Jiem Boen-ningrat I, penguasa Demak Bintara, mengutus putra sulungnya, Raden Yunus memimpin Armada Laut Demak untuk menyerang Malaka!<br /><br />Pada tahun 1513, dua tahun setelah kejatuhan Malaka ditangan Portugis, beribu-ribu Armada Laut Demak berlayar menuju Malaka dengan persenjataan lengkap! Peperangan sekali lagi akan terjadi! Malaka, sekali lagi akan dijadikan ajang pertumpahan darah! Pertumpahan darah yang dipicu oleh masalah politik, ekonomi dan agama!<br /><br />Peperangan-pun pecah! Portugis mati-matian membendung serangan besar-besaran dari Lasykar Jawa! Portugis terpukul mundur!Lasykar Jawa begitu dahsyatnya! Beberapa wilayah Malaka berhasil diduduki Lasykar Jawa! Namun sayang, penyerangan ini tidak disertai dukungan penuh dari pihak Malaka! Malaka diam-diam malah mempersulit gerak laju Lasykar Jawa! Mereka takut, jika Portugis berhasil dipukul mundur, maka sekali lagi, Malaka akan jatuh ketangan orang-orang Jawa seperti saat Majapahit berkuasa! Suatu alasan yang klasik dan ironis!</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height: normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" ><a href="http://www.facebook.com/photo.php?pid=171086&op=1&view=all&subj=256405994870&aid=-1&auser=0&oid=256405994870&id=100000208925277"><span style="text-decoration:none;text-underline:nonecolor:blue;" ><span style="mso-ignore:vglayout"><br /></span></span></a></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom:12.0pt;line-height:normal"><span style="font-family:"Times New Roman","serif";mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" ><br /><b>PEPERANGAN ARMADA DEMAK DENGAN ARMADA PORTUGIS DI MALAKA (1513 Masehi) </b><br /><br />Dan pada akhirnya, Portugis berhasil memukul mundur Lasykar Demak Bintara dari Malaka! Kekalahan telak bagi Demak! Sisa-sisa Pasukan Laut Demak akhirnya bertolak kembali ke Jawa.<br /><br />Untuk mengenang peristiwa ini, maka Raden Yunus, pemimpin Lasykar Demak yang menyerang Portugis di Malaka,mendapat gelar kehormatan, Pangeran Sabrang Lor ( Pangeran Yang Pernah Menyeberang ke Utara)<br /><br />Lima tahun setelah penyerangan, yaitu pada tahun 1518 Masehi, Raden Patah wafat.Raden Yunus lantas terpilih menggantikan ramandanya dengan gelar Sultan Syah Alam Akbar Jiem Boen-ningrat II.<br /><br />Begitu Raden Yunus memegang tampuk pemerintahan Demak, politik garis keras Islam semakin ekstrim dia terapkan. Hal ini terpicu oleh masuknya bangsa Eropa ke Nusantara. Namun efek balik dari diterapkannya politik yang radikal ini, membuat para bangsawan Majapahit yang masih berpegang pada keyakinan Shiwa Buddha ikut terkena imbasnya.<br /><br />Tiga tahun kemudian, tepat pada tahun 1521 Masehi, Raden Yunus terbunuh oleh sisa-sisa lasykar Majapahit yang merasa semakin tersudutkan. ( <i>Dalam berbagai cerita tradisional, dikisahkan Keris Kyai Naga Sasra menggigit punggung Raden Yunus hingga wafat : Damar Shashangka</i>). Raden Yunus belum memiliki seorang putra. Hal ini mengakibatkan Dewan Wali Sangha harus menunjuk adik Raden Yunus untuk memegang tampuk pemerintahan Demak.<br /><br /><b><u>Pangeran Trenggana, Sultan Demak ke III</u></b><br /><br />Dewan Wali Sangha terpecah menjadi dua kubu menjelang pemilihan Sultan Demak pengganti Raden Yunus. Sebagian mengusulkan Raden Suryawiyata, putra kedua Raden Patah sebagai pengganti, dan sebagian yang lain mengusulkan Pangeran Trenggana, putra ketiga Raden Patah sebagai penggantinya.<br /><br />Kala itu, Dewan Wali Sangha dipimpin oleh Sunan Giri Dalem, putra Sunan Giri Kedhaton yang telah wafat pada tahun 1506 Masehi. Parktis, kedudukan Sultan di Giri-pun dugantikan oleh Sunan Giri Dalem. Banyak para wali sepuh yang sudah wafat dan digantikan oleh para wali muda. Namun ada dua orang wali yang masih hidup dan sangat-sangat disegani. Keduanya adalah Sunan Kalijaga dan Sunan Kudus.<br /><br />Sunan Kudus kini menjabat sebagai Penasehat Agung Kesultanan Demak. Jabatan sebagai Senopati telah dilepaskannya. Sedangkan Sunan Kalijaga tetap bermain dibelakang layer. Beliau diam-diam menggembleng trah Tarub, terutama Raden Getas Pandhawa, putra Raden Bondhan Kejawen. (<i>Baca catatan saya Misi Peng-Islam-an Nusantara : Damar Shashangka</i>). Selain itu, beliau juga tengah menunggu Mas Karebet, putra Ki Ageng Pengging yang kini tinggal di Tingkir untuk beranjak dewasa.<br /><br />Dan Raden Getas Pandhawa, adalah guru dari Pangeran Trenggana. Praktis, Pangeran Trenggana adalah cucu murid Sunan Kalijaga. Dan oleh karena itulah, Pangeran Trenggana lebih pro ke Islam Abangan.<br /><br />Dilain pihak, Raden Suryawiyata, berguru dan bahkan dianggap sebagai murid emas oleh Sunan Kudus. Oleh karena itu pula, Raden Suryawiyata lebih pro ke Islam Putihan.<br /><br />Persaingan antara kubu Putihan dan Abangan ini kembali meruncing setelah beberapa waktu lalu, disaat pemerintahan Raden Patah sempat mereda. Dan persaingan semakin memanas setelah Raden Yunus wafat karena terbunuh!<br /><br />Atas bantuan Sunan Kalijaga yang berhasil melobi pimpinn Dewan Wali Sangha, Sunan Giri Dalem, suksesi pencalonan Pangeran Trenggana sebagai Sultan ketiga Demak, berhasil gemilang! Pangeran Trenggana berhasil menduduki tahta Demak Bintara menggantikan Raden Yunus dan berhak menyandang gelar Sultan Syah Alam Akbar Jiem-Boen-ningrat III. Kubu Islam Abangan berhasil memenangkan pertarungan politik. Hal ini terjadi pada tahun 1521 Masehi.<br /><br />Raden Suryawiyata menolak mengakui adiknya sebagai seorang Sultan Demak. Segera setelah dikukuhkannya Pangeran Trenggana sebagai Sultan, Raden Suryawiyata, yang berkedudukan di Kadipaten Jipang Panolan (<i> Sekarang sekitar wilayah Blora, Jawa Tengah : Damar Shashangka.</i> ) segera mengadakan gerakan makar! Perlawanan bersenjata-pun terjadi! Peperangan berkobar antara Demak dengan Jipang Panolan. Diam-diam, Sunan Kudus berada dibelakang gerakan ini. Jipang Panolan dan Pesantren Kudus, sebenarnya berhubungan erat. Bahkan beberapa santri Sunan Kudus, diam-diam menyokong gerakan makar ini!</span></p><br /><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";font-family:";font-size:12.0pt;" >Peperangan berlangsung alot! Jipang Panolan sulit ditaklukkan! Namun, pada akhirnya kemenangan berhasil diraih pihak Pangeran Prawata. Raden Suryawiyata berhasil dipukul mundur dan harus melarikan diri dari Jipang Panolan. Peperangan benar-benar berhenti manakala Raden Suryawiyata berhasil dibunuh ditempat persembunyiannya.<br /><br />Pangeran Prawata, putra sulung Pangeran Trenggana dan Pangeran Hadiri, menantu Pangeran Trenggana yang dinikahkan dengan Nimas Ratu Kalinyamat, (<i>Pangeran Hadiri berkuasa didaerah Kalinyamat dan bergelar Pangeran Kalinyamat atau Sunan Kalinyamat. Sekarang berada didaerah Jepara, Jawa Tengah : Damar Shashangka</i> ), berhasil menemukan persembunyian Raden Suryawiyata dan berhasil pula membunuh putra kedua Raden Patah tersebut!<br /><br />Ada kisah menarik sehubungan dengan terbunuhnya Raden Suryawiyata. Manakala pasukan Jipang Panolan terpukul muncur, Raden Suryawiyata berhasil melarikan diri dan bersembunyi disuatu tempat. Konon, Raden Suryawiyata terkenal sangat sakti mandraguna. Tidak satupun senjata yang mampu melukainya, kecuali sebuah senjata pusaka yang dikenal dengan nama Keris Kyai Brongot Setan Kober. Dan keris ini hanya dimiliki oleh Sunan Kudus dan tersimpan di Pesantren Kudus!<br /><br />Pangeran Trenggana tahu akan rahasia ini. Dia mengatur siasat jitu untuk menumpas habis lasykar Jipang Panolan. Pada suatu saat, Sunan Kudus, tanpa ada kepentingan yang jelas, dipanggil menghadap ke Demak Bintara. Sebagai seorang Penasehat Agung, mau tidak mau Sunan Kudus harus memenuhi panggilan Sultan Demak yang baru tersebut. Dengan diiringi beberapa santri pilihan dan di kawal pasukan Demak yang menjemputnya, Sunan Kudus berangkat dari Pesantren Kudus menuju Demak Bintara.<br /><br />Selang beberapa waktu keberangkatan Sunan Kudus, menjelang tengah hari, Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri yang masih muda-muda, datang ke Pesantren Kudus dengan dikawal beberapa prajurid Demak. Mereka berdua mohon ijin menemui istri Sunan Kudus, konon mereka mendapat pesan dari Sunan Kudus yang kini tengah berada di Keraton Demak.<br /><br />Istri Sunan Kudus mempersilakan mereka menghadap. Dihadapan istri Sunan Kudus, Pangeran Prawata mengatakan bahwa Sunan Kudus menyuruh mereka untuk mengambil Keris Kyai Brongot Setan Kober. Sunan Kudus tengah memerlukannya sekarang!<br /><br />Karuan saja, istri Sunan Kudus mempercayainya. Dan tanpa menaruh rasa curiga sedikit-pun, istri Sunan Kudus memberikan Keris pusaka tersebut kepada Pangeran Prawata. Begitu Keris Kyai Brongot Setan Kober sudah ditangan, Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri mohon pamit!<br /><br />Manakala Sunan Kudus pulang dari Keraton, betapa terkejutnya dia setelah mengetahui bahwa Kyai Brongot Setan Kober berhasil dibawa lari oleh Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri. Sunan Kudus marah besar! Seketika itu juga, Sunan Kudus mengirimkan kurir untuk menyampaikan kabar tersebut sekaligus mempertanyakan keberadaan Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri kepada Sultan Demak. Namun, Sultan Demak memberikan jawaban melalui kurir pula bahwasanya, dia tidak tahu menahu akan urusan tersebut!<br /><br />Sunan Kudus dalam dilema. Dua orang Pangeran yang telah menipu istrinya adalah putra dan putra menantu Sultan Demak. Sunan Kudus tidak berani terang-terangan dan ceroboh mengambil tindakan. Walau dia telah sadar, dia telah ditipu mentah-mentah dan Sultan Demak pasti berada dibelakang semua kejadian ini. Secara diam-diam, Sunan Kudus memerintahkan murid-murid pilihannya untuk melacak keberadaan Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri. Dan dipihak Sultan Demak, keberadaan kedua Pangeran ini sengaja disembunyikan, walaupun secara diam-diam pula!<br /><br />Pelacakan oleh murid-murid Sunan Kudus tidak membawa hasil. Keberadaan Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri bak raib ditelan bumi. Baru beberapa bulan kemudian terdengar kabar, Raden Suryawiyata telah terbunuh di suatu tempat, dipinggir sebuah sungai dengan Keris Kyai Brongot Setan Kober masih menancap dibelikatnya! Raden Suryawiyata lantas dikenal dengan gelar Pangeran Sekar Seda Lepen ( Pangeran Bunga Yang Meninggal Disungai ).<br /><br />Sunan Kudus benar-benar merasa kecolongan. Tapi posisinya saat ini benar-benar terjepit semenjak Pangeran Trenggana menduduki tahta. Dia tidak bias berbuat apa-apa secara terang-terangan!<br /><br />Yang berhasil membunuh Raden Suryawiyata, tak lain memang Pangeran Prawata. Setelah berhasil membawa lari Kyai Brongot Setan Kober, Pangeran Prawata diutus memimpin pasukan khusus yang melacak tempat persembunyian Raden Suryawiyata. Beberapa bulan kemudian, tempat persembunyian Pangeran Demak itu diketemukan!<br /><br />Raden Suryawiyata hanya diikuti oleh beberapa pasukan Jipang yang tak seberapa. Dan beberapa pasukan ini bias dilumpuhkan dengan mudah oleh pasukan khusus Demak! Praktis, Raden Suryawiyata kini benar-benar tanpa pengawal. Dan kehadiran pasukan khusus Demak ini juga benar-benar tidak disadari oleh Raden Suryawiyata. Kala itu, dia tengah melakukan sembahyang Dzuhur, tepat dipinggiran sungai berbatu.<br /><br />Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri mengendap-endap mendekati Raden Suryawiyata yang tengah bersembahyang. Suara derasnya aliran sungai benar-benar membantu menyamarkan gerakan kedua Pangeran sehingga tidak didengar oleh Raden Suryawiyata. Dan begitu sudah sedemikian dekat, Pangeran Prawata menghunus keris Kyai Brongot Setan Kober dan segera menikam belikat Raden Suryawiyata dari belakang! Tepat waktu itu, Raden Suryawiyata tengah dalam posisi duduk!<br /><br />Raden Suryawiyata menjerit kesakitan! Tubuhnya roboh kesamping! Darah menyemburat dari belikatnya dan sebuah keris tertancap disana! Mata Raden Suryawiyata nyalang mencari siapa yang telah berani menikamnya! Dan mata Raden Suryawiyata tertambat pada Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri! Dengan menggeram marah, Raden Suryawiyata berkata :<br /><br /><b>“Prawata!!! Apa sira bidhog!! Ana wong sembahyang sinuduk wangkingan!!!”</b><br /><br /><b>(Prawata!!! Apa kamu buta!! Ada orang sembahyang ditusuk senjata!!!)</b><br /><br />Namun, sesaat kemudian, Raden Suryawiyata tersungkur dan menghembuskan nafas terakhir dengan darah menggenangi batu tempat dia bersembahyang. Dan bersaman dengan itu, anehnya, mendadak pandangan mata Pangeran Prawata menjadi kabur…dan lama-lama, dunia berubah menjadi gelap gulita! Pangeran Prawata benar-benar menjadi buta mendadak!<br /><br />Pangeran Prawata panik! Dengan dibantu Pangeran Hadiri, Pangeran Prawata dituntun kembali ketempat pasukan Demak berada dan segera memerintahkan secepatnya meninggalkan tempat tersebut. Pangeran Prawata dan Pangeran Hadiri lupa, bahwasanya Kyai Brongot Setan Kober masih menancap dibelikat mayat Raden Suryawiyata! Karena kepanikan akibat kebutaan yang mendadak, kedua Pangeran ini telah berbuat ceroboh!<br /><br />Ada beberapa pasukan Jipang Panolan yang ternyata masih hidup dan bersembunyi. Mereka melihat langsung kejadian tersebut. Secepatnya mereka membagi tugas, sebagian menuju Pesantren Kudus untuk melaporkan kejadian tersebut kepada Sunan Kudus dan sebagian merawat jenazah Raden Suryawiyata.<br /><br />Beberapa hari kemudian, Sunan Kudus diiringi beberapa santrinya dating ketempat tersebut. Didapatinya, Raden Suryawiyata telah dikebumikan disana. ( <i>Sampai sekarang saya belum mendapat informasi, dimana lokasi ini berada : Damar Shashangka.</i>)<br /><br />Keris Kyai Brongot Setan Kober, diserahkan kepada Sunan Kudus oleh salah seorang pasukan Jipang yang menjadi saksi kejadian itu. Diam-diam, Sunan Kudus menyimpan dendam tersendiri!<br /><br />Raden Suryawiyata meninggalkan seorang anak laki-laki yang masih kecil di Kadipaten Jipang Panolan. Anak laki-laki putra satu-satunya Raden Suryawiyata ini, diambil anak angkat oleh Sunan Kudus. Kelak anak ini dikenal dengan nama <b>ARYA PENANGSANG!.</b><br /></span><a href="http://4.bp.blogspot.com/-bRpm5M4GLHM/TZvTY4lD4uI/AAAAAAAABes/6BJ2yQY1vaQ/s1600/Sultan%2Bhadiwijawa.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 222px; height: 240px;" src="http://4.bp.blogspot.com/-bRpm5M4GLHM/TZvTY4lD4uI/AAAAAAAABes/6BJ2yQY1vaQ/s320/Sultan%2Bhadiwijawa.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5592295786768753378" border="0" /></a></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; line-height: normal;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height: normal"><br /><span style="font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-Times New Roman"font-family:";font-size:12.0pt;" ><b>RADEN PATAH (SULTAN SYAH ALAM AKBAR JIEM-BOEN-NINGRAT I ) (1478-1518 Masehi)</b></span></p>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-89171865246177800822011-03-22T02:54:00.000-07:002011-03-22T06:54:31.835-07:00Belajarlah Mati Sebelum Kematian itu Datang<h3 class="post-title entry-title"><a href="http://kawruh-kejawen.blogspot.com/2008/02/belajarlah-mati-sebelum-kematian-itu.html"><br></a> </h3> <div class="post-header"> </div> <div class="post-body entry-content"><a href="http://2.bp.blogspot.com/_LoA1TEzeMxg/R6MHhvzuABI/AAAAAAAAABc/ecPKo5-fGBc/s1600-h/jenazah.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5161977874247188498" alt="" src="http://2.bp.blogspot.com/_LoA1TEzeMxg/R6MHhvzuABI/AAAAAAAAABc/ecPKo5-fGBc/s320/jenazah.jpg" border="0"></a><br> <div align="justify"> "Belajarlah Mati sebelum kematian itu datang". Kata-kata itu sepertinya hanya sebuah kata iseng yang diucapkan. Tetapi jika kita telaah dan pahami secara rinci, kata-kata itu mengandung makna yang sangat dalam dan sarat ilmu.<br> <div class="fullpost"><br> Belajar mati disini bukanlah dalam artian kita harus bunuh diri untuk bisa mengecap sebuah kematian. Tetapi arti kata belajar mati di sini adalah mematikan segala bentuk hawa nafsu untuk bisa bertemu dengan Sang Khaliq.<br> Orang yang beragama Islam juga memiliki kata-kata seperti itu yakni "Sholatlah kamu sebelum kamu disholati orang lain". Artinya, bagi orang yang beragama Islam harus menjalankan sholat yang sejati. Bukan sholat yang hanya sekedar "gugur kewajiban" saja. Tetapi sholat disini adalah mengenal, menghadap, menyembah Allah. Dengan sholat, kita bisa mengenali Allah. Dengan Sholat kita bisa berbicara dan berkomunikasi dengan Allah. Seusai sholat, kita akan bisa merasakan kenikmatan dalam berkomunikasi dengan Allah.<br> Kembali pada pokok bahasan belajar mati. Dalam hal ini, belajar mati adalah berdiam diri (meditasi/samadhi) dengan mematikan hawa nafsu, pancaindera dan hal-hal lain yang berhubungan dengan nafsu. Semata-mata yang bergerak adalah hati dan rasa. Rasa sejati dengan bimbingan dari Gusti ALLAH lewat Guru Sejati. Dengan samadhi/meditasi, maka seseorang bisa mematikan diri sendiri dan berkontemplasi, konsentrasi menghadap khusuk pada Gusti ALLAH.<br> Dengan samadhi/meditasi, kita meninggalkan dunia ini untuk sementara waktu dan memasuki alam lain yakni alam jabarut, malakut hingga alam ilahiah. Dengan memasuki berbagai alam ini kita akan bisa melihat kebesaran dari Gusti ALLAH akan semua makhluk ciptaannya. Jika hal itu sering kita lakukan, maka sewaktu-waktu jika kita dipanggil oleh Gusti ALLAH (meninggal dunia), kita sudah siap.<br><br><strong>Mengetuk Pintu Gusti ALLAH</strong><br> Tidak ada bedanya tatakrama ketika kita bertamu dengan ketika kita menghadap pada Gusti ALLAH. Kalau kita bertamu ke rumah rekan atau sahabat, tentunya harus mengetuk pintu terlebih dulu sebelum siempunya rumah keluar. Demikian pula ketika hendak menghadap pada Gusti ALLAH. Kita harus mengetuk pintuNYA.<br> Mengetuk pintuNYA itu tidak dalam artian yang sebenarnya. Tetapi dalam artian meminta ijinNYA untuk bisa masuk ke alamnya. Manusia tidak akan bisa masuk dengan sendirinya tanpa mengetuk pintu Gusti ALLAH itu. Cara mengetuk pintu tersebut adalah dengan doa yang disebut dengan doa kunci.<br> Doa tersebut hendaknya dibaca tujuh kali dengan menahan napas setiap kali membacanya. Doa tersebut berbunyi:<br><br><i>Gusti Ingkang Moho Suci<br>Kulo Nyuwun Pangapuro Dhumateng Gusti Ingkang Moho Suci<br>Sirrullah, Dzatullah, Sifatullah<br>Kulo Sejatining Satrio Nyuwun Panguoso<br>Kulo Nyuwun Kanggo Tumindhake Satrio Sejati<br>Kulo Nyuwun Kanggo Anyirnakake Tumindak Ingkang Luput.</i><br><br> Dengan mengetuk pintu Gusti ALLAH tersebut, maka kita sudah bisa melanglang buana milik ALLAH yang tidak semua orang bisa memasukinya. Tentu saja, semua itu atas izin dari Gusti ALLAH sendiri sebagai pemilik alam semesta. Mudah-mudahan artikel tersebut dapat berguna. Rahayu...Rahayu....Rahayu....<br></div></div> </div> <!-- multiply:no_crosspost --><p class='multiply:no_crosspost'></p>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-54032241345273960882011-03-19T09:04:00.000-07:002011-03-19T09:06:24.884-07:00BEBUKANING WIRID<div class="entry"> <p style="text-align: center; color: rgb(0, 153, 0);"><strong>W I R I D<br />BEBUKANING WIRID</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bebukaning Wirid kang amratelakake ganepe patraping amejang ngelmu makrifat kasampurnaning ngaurip, ing jaman semana wis katindakake dening para Wali kabeh, urute sawiji-wiji ing ngisor iki.</p> <p style="text-align: justify;">Ingkang dingin, wiwitan patrap kang dadi kawajiban, iku guru karo bakal murid pada amet banyu wudu, sarta niayat kang karepe mengkene : “Nawaitu raf’al hadasi suharata walakabirata fardlanlillahi ta ala Allahu akbar” (Niyatingsun amet banyu kadas, angilangake kadas cilik lan gede perlu karana Allah).</p> <p style="text-align: justify;">Nuli pada dandan anganggo sandangan sarwa suci, ora kena anganggo kang mawa emas, utamane manawa karsa anganggo kuluk, banjur ngliga sarira kekonyo gando wida, sarta nganggo sumping kembang oncen-oncen Surengpati ana ing kuping kiwa, karo nganggo kalung kembang oncen-oncen Margasupana, wangun kaya oncen-oncen usus pitik karangkep telu, utawa nganggo gombyok keris kaya pangaten anyar.</p> <p style="text-align: justify;">Nuli ing pamejangan katata dipasangi tetuwuhan maju papat,sarta kadodokan lampit kang resik, banjur katumpangan klasa pasair kang tigas, ing duwur pisan katumpangan mori putih saules lapis pitu, apese lapis telu, mawa kasebaran kembang campur bawur.</p> <p style="text-align: justify;">Nuli sesaosan srikawin salaka putih bobot satail, kadokok ing wewadah tunggal karo lengz sundul-langit, sarta menyan bobot saringgit, kasasaban mori putih mawa pangiring sesanggan gedang agung suruh ayu, jambene tanganan, kasasaban mori putih dadi rong wadah sarta kembar mayang sajodo pada sumaji ana ing pamejangan.</p> <p style="text-align: justify;">Nuli ing antara manawa wis sirep wong utawa wayah tengah wengi, pada tindak menyang enggon pamejangan, kang bakal kawejang linggih madep mangulon , sarta dedupa ratus kaasepake ing kuping kiwa, banjur ing irung, wekasan ing dada, iku wiwit kawejang teka gurune. Dene kang kawejangake, anurut pamejange para Wali wolu ing Tanah Jawa, kakumpulake dadi sawiji. Wijose pada amet wijining ngelmu kekiyasan saka Dalil pangandikaning Allah, kang kasebut ing dalem Hadis pangandikane Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah marang Sayidina Ali kawisikake ing kuping kiwa, pepangkatane dadi wolung wejangan, kapratelakake ing ngisor iki jarwane kabeh :</p> <p style="text-align: justify;">1. Wisikan Ananing Dzat</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun-wastani wisikan ananing Dzat, awit dening pamejangipun kawisikaken ing talinga kiwa, wiyosipun kasebut ing dalem daliling ngelmi ingkang wiwitan, nukilan saking warahing kitab Hidayat khakaik, amratelakaken wangsitipun Pangeran Kang Maha Suci dhateng Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah, makaten jarwanipun :<br />“Sejatine ora ana apa-apa, awit duk maksih awang-uwung durung ana sawiji-wiji, kang ana dhingin iku ingsun, ora ana Pangeran Nanging Ingsun, sajatining Dzat Kang Maha Suci anglimput ing Sipatingsun, anartani ing asmaningsun amratandhani ing afngalingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">2. Wedharan Wahananing Dzat</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani Wedharan Wahananing Dzat, awit dene pamejanganipun amarah urut-urutan dumadining Dzat, sipat, wahanipun kasebut ing dalem daliling ngelmi ingkang kaping kalih, nukilan saking sarahing kitab Dakaikalkaik.</p> <p style="text-align: justify;">Amratelakaken wangsitipun Pangeran Kang Maha Suci dhateng Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah, karaos ing dalem rahsa makaten jarwanipun :<br />”Sajatine ingsung Dzat Kang Amurba Amisesa Kang Kawasa anitahaken sawiji-wiji, dadi padha sanalika, sampurna saka ing kodratingsun, ing kono wus kanyatan pratandhaning afngalingsun kang minangka bebukaning IraDzatingsun, kang dhingin Ingsun anitahaken kayu aran Sajaratulyakin tumuwuh ing sajroning alam Adamm akdum azali abadi, nuli cahya aran Nur Muhammad, nuli kaca aran Mirhatulkayai, nuli nyawa aran roh Idlapi, nuli damar aran Kandhil, nuli sesotya aran Darah, nuli dhindhing jalal aran Kijab kang minangka warananing Kalaratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">3. Gelaran Kahaning Dzat</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani gelaran kahaning Dzat, awit dening pamejanganipun ambabar dados kanyataan anasiring Dzat sipat, inggih punika nalika Pangeran Kang Maha Suci karsa amujudaken sipatipun. Gumelar kahananipun kasebut ing dalem daliling ngelmi ingkang kaping tiga, nukilan saking Kitab bayan Humirat mupakat kaliyan Kitab Bayan Alip, kitab Madinil Asror, kitab Makdinil Maklum, inggih punika bangsaning kitab tasawup sadaya. Sami amratelakaken wangsitipun Pangeran Kang Maha Suci dhateng Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah karaos ing dalem rahsa, makten jarwanipun ;<br />”Sajatine manungsa iku rahsaningsun, lan Ingsun iki rahsaning manungsa, karana Ingsun anitahake Adam, asal saking anasir patang prakara : 1. Bumi, 2. Geni, 3. Angin, 4. banyu, Iku kang dadi kawujudaning Sipatingsun. Ing kono ingsun panjingi mudah limang prakara : 1. Nur, 2. Rahsa, 3. Roh, 4. Napsu, 5. Budi, iya iku minangka warananing wajahingsun Kang Amaha Suci”.</p> <p style="text-align: justify;">4. Pambuka Tata Malige Ing Dalem Bait-al-makmur</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani, kayektening kahanan Kang Maha Luhur, inggih punika pambukaning tata malige ing dalem Bait-al-makmur. Awit dening pamejangipun ambuka kodrat iraDzating Pangeran Kang Maha suci, anggenipun karsa anjenengaken maligening Dzat minangka Baitullah wonten ing sarahipun manungsa, punika sajatosipun dados pitedhah kayektening kahanan satunggal-tunggal, anandhakaken kalarating Dzat Kang Maha Mulya langgeng boten kenging ewah saking gingsir saking kahanan jati.</p> <p style="text-align: justify;">Kasebut ing dalem daliling ngelmi ingkang kaping sekawan nungkilan saking sarahing Kitab Insan Kamil, amratelakaken wangsitipun Pangeran Kang Maha Suci dhateng Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah hayat ingkang kapisan karaosaken ing dalem rahsa, makaten jarwanipun.<br />”Sajatine Ingsun anata malige ana sajroning Bait-al-makmur, iku omah enggoneng Parameyaningsun, jumeneng ana sirahing Adam, kang ana sajroning sirah iku dimak, iya iku utek, kang ana antraning utek iku manik, sajroning manik iku budi, sajroning budi iku napsu, sajroning napsu iku suksma, sajroning suksma iku rahsa, sajroning rahsa iku Ingsun, ora ana Pangeran, ananging Ingsun Dzat Kang anglimputi ing kahanan jati”.</p> <p style="text-align: justify;">5. Pambukaning Tata Malige Ing Dalem Bait-al-muharram</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani kayektening kahanan Kang Maha Agung. Inggih punika pambukaning tata malige ing dalem Bait-al-muharram, awit dening pamejanganipun pambuka kodrat iraDzating Pangeran kang Maha suci, enggenipun karsa anjenengaken maligening Dzat, minangka Baitullah wonten ing dhadhaning manungsa.</p> <p style="text-align: justify;">Kasebut ing dalem daliling dados pitedahan kayektening kahanan satunggal-tunggal, anandhakaken kalarating Dzat kang Maha Mulya lenggah boten kenging ewah ginsir saking kahanan jati.</p> <p style="text-align: justify;">Kasebut ing dalem daliling ngemi ingkang kaping gangsal, inggih ugi sami nukilan saking sarahing Kitab Insan Kamil, amratelakaken wangsitipun Pangeran Kang Maha Suci dhateng Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah, ayat ingkang kaping kalih karaos ing dalem rahsa makaten jarwanipun :<br />”Sajatine Ingsun anata malige ana sajroning Bait-al-muharram, iku omah enggoning lelaranganingsun, jumeneng ana ing dhadhaning Adam, kang ana ing sajroning dhadha iku ati, kang ana ing antaraning ati iku jantung, sajroning jantung iku budi, sajroning budi iku jinem, iya iku angen-angen, sajroning angen-angen iku suksma, sajroning suksma iku rahsa, sajroning rahsa iku Ingsun, ora ana Pangeran, anging Ingsun Dzat kang anglimputi ing kahanan jati”.</p> <p style="text-align: justify;">6. Pambukaning Tata Malige Ing Dalem Bait-al-mukaddas</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani ; kayektening kahanan Kang Maha Suci, inggih punika pambukaning tata malige ing dalem Bait-al-mukaddas, awit dening pamejangipun ambuka kodrat iraDzating Pangeran Kang Maha Suci angenipun karsa anjenengaken maligening Dzat, minangka Baitulah katata wonten ing kontholing manungsa. Punika sajatosipun ugi dados pitedhahan kayektening kahanan satunggal-tunggal, anandhakaken kalarating Dzat Kang Maha Mulya, lenggah boten kenging ewah gingsir saking kahanan jati. Kasebut ing dalem daliling ngelmi ingkang kaping enem, inggih ugi sami nukilan saking sarahing Kitab Insan Kamil. Amratelakaken wangsitipun Pangeran Kang Maha suci dhateng Nabi Muhammad Rasulullah hayat ingkang kaping tiga, karaos ing dalem rahsa makaten jarwanipun :<br />”Sajatine Ingsun nata malige sajroning Bait-al-mukkadas, iku omah enggoning Pasuceningsun, jumeneng ana ing kontholing Adam, kang ana sajroning konthol iku pringsilan, kang ana antarane pringsilan iku nutfah, iya iku mani sajroning mani iku madi, sajroning madi iku wadi, sajroning wadi iku manikem, sajroning manikem iku rahsa, sajroning rahsa iku Ingsun, ora ana Pangeran angin Ingsun Dzat kang nglimputi ing kahanan jati, jumeneng sajroning nukat gaib, tumurun dadi johar awal, ing kono wahananing alam ahadiyat, alam wahdat, alam wahidiyat, alam arwah, alam misal, alam ajsam, alam insan kamil, dadining manungsa sampurna yaiku sajtining sipat Ingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">7. Panetep Santosaning Iman</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani panetep santosaning iman, abebuka sahadat jati, awit dening pamejangipun amangsit ingkang dados pikekahing pangandel kita, denira angestokaken dhateng kayektining gesang kita pribadi, manawi sampun tetep minangka tajalining Pangeran Kang Maha Suci sajati. Kasebeut ing dalem ijemak riwayating para wiliyullah, nukilan saking kadis makdus, salebeting bab maklumatul uluhiyah. Wiyosipun anyariyosaken kakekating taukid. Ingkang terus dhateng iktikad, wewiridan saking cipto sasmitanipun Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah ingkang kawangsittaken dhateng sayidina Ali, makaten jarwanipun :<br />”Ingsun anekseni satuhune ora ana Pangeran anging Ingsun lan anekseni Ingsun satuhune Muhammad iku utusan Ingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">Menggah dunungipun makaten :<br />a. Ingkang dipun wastani Pangeran meniko Dzating gesang kita pribadi, sebab sajatosipun sagung asya sami kukum napi sadaya, tegesipun asya ; sawiji-wiji, tegesipun napi, boten wonten, mila kasebut boten wonten Pangeran isbatipun inggih namung Dzating gesang kita pribadi. Tegesing isbat ; tetep, dados teteping ingkang anyebut kaliyan ingkang sinebut Pangeran punika boten wonten sanesipun, suraos tunggal tanpa wewangenan amung kaot lair batin kemawon.</p> <p style="text-align: justify;">b. Ingkang dipun wastani Muhammad punika sipating cahya kita, mila dipun basakaken utusan, amargi dados pangeran rahsaning Dzat, kawistara wonten ing netya, kados ingkang kasebut wonten ing dalil salebeting Qur’an makaten jarwanipun :<br />“Sayekti temen-temen teka ing sira kabeh, utusaning Dzat metu saka ing awakira kang maha mulya, mungguhing utusan iku anembadani barang saciptanira, yen angandel sayekti antuk sih pangapuraning Pangeran”.</p> <p style="text-align: justify;">Manawi sampun anampeni dalil Qur’an pangandikanipun Pangeran Kang Maha Suci makaten wau, dipun waskitha ing galih. Inggih gesangkita pribadi wahananing nugraha, kahananing kanugrahan. Nugraha punika Dzating Gusti, kanugrahan punika sipating kawula, tunggal tanpa wewangenan dumunung wonten ing badan kita. Sampun uwas sumelang malih, sebab ingkang kasebut ing Kitab Insan Kamil amarah manawi namaning Allah punika inggih namaning Muhammad. Umpami sabet kaliyan warangkanipun. Ing mangke Allah minangka warangka, Muhammad minangka sabet, ing tembe wewangsulan.</p> <p style="text-align: justify;">Wisiyating guru ingkang amedharaken ngelmi panetep santosaning iman, kaprayogekaken sami anglampahana boten karsa dhahar ulam lembu. Kabar angsal paedah manjing dados putra muridipun Kanjeng Susuhunan ing Kudus, kaidenan ingkang dados saesthining galihipun.</p> <p style="text-align: justify;">Wonten riwayating guru manawi amedharaken ngelmi panetep santosaning iman, ingatasipun amejang dhateng pawestri, wenang kawewahan makaten jarwanipun.<br />”Ingsu ankeseni, satuhune ora ana Pangeran anging ingsun, lan anekseni Ingsun, satuhune Muhammad iku utusan Ingsun Fatimah iku umat Ingsun”.<br />8. Sasahidan</p> <p style="text-align: justify;">Wejangan punika dipun wastani sasahidan, awit dening pamejanganipun kinen asahida dhateng wahananing sanak kita. Inggih punika ananing dumadi ingkang gumelar wonten ing alam dunya, kadosta, bumi, langit, wulan, lintang, latu, angin, toya, sapanunggalipun sadaya. Sami aneksenana yen kita mangke sampun purun angakeni “ Jumeneng Dzating Gusti “ Kang Maha Suci, dados sipating Allah Kang sajati. Kasebut ing dalem kiyas wewarahing para pandhita, anggenipun amencaraken nukilan saking kadis mahdus, salebeting bab Maklumating Huluhiyah. Wosipun anartani ing panetep santosaning iman, dados panuntuning tokid ingkang ambontos dhateng iktikad. Inggih ugi pepiridan saking cipta sasmitaning Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah ingkang kawangsitaken dhateng Sayidina Ali, makaten jarwanipun ;<br />”Ingsun anekseni ing Dzatingsun dhewe, satuhune ora ana Pangeran, anging Ingsun, lan anekseni Ingsun satuhune Muhammad iku utusan Ingsun, iya sajatine kang aran Allah iku badan Ingsun Rasul iku rahsaningsun, Muhammad iku rahsaningsun, iya Ingsun kang urip tan kena ing pati, iya Ingsun kang eling tan kena ing lali, iya Ingsun kang langgeng ora kena gingsir ing sawiji-wiji, iya Ingsun kang amurba amisesa, kang kawasa wicaksana Ora kekurangan ing pangerti, Byar sampurna padang tarawangan, Ora krasa apa-apa Ora ana katon apa-apa, Amung Ingsun kang anglimuti ing alam kabeh kalawan kodratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">Menggah dunungipun makaten :<br />Ingkang dipun wastani Pangeran punika Dzating gesang kita pribadi, ingkang dipun wastani Muhammad punika sipating cahya kita pribadi. Manawi ingkang kasebut ing dalem dhikir “ La Illaha Ilullah, Muhammad Rasulullah “ tegesipun boten wonten Pangeran anging Allah, Nabi Muhammad punika utusaning Allah punika afngaling Rasul, dumunung ing badan kita. Rasul punika asmaning Muhammad, dumunung ing rahsa kita. Muhammad tuwin sipating cahya, dumunung ing gesang kita. Sajataning gesang kita punika, Dzating Pangeran Kang Maha Suci. Kayektosanipun kasebat ing dalem daliling Al Qur’an, manawi Pangeran Kang Mahasuci punika kawasa amijilaken gesang saking pejah, wijiling pejah saking gesang, inggih gesang kita pribadi punika. Sayekti awit saking pejah, ing wekasan boten kenging pejah. Dipun basakaken ; kayun pidareni. Tegesipun : gesang ing kaanan keakalih, wonten ing alam sahir kita gesang, wonten ing alam kabir inggih gesang. Sarta boten kasupen ing Dzat kita kang agung, boten ewah gingsir ing sipat kita kang elok, boten kasamaran ing sama kita kang wisesa, boten kekirangan ing afngal kita kang sampurna, dados pepuntoning taukid ingkang ambontos dhateng iktikad. Sampurnaning gesang kita punika boten wonten karaos utawi tanpa katinggal punapa-punapa. Amung waluya sajati lajeng anglimputi ing alam sadaya ; sampun uwas sumelang.</p> <p style="text-align: justify;">Wasiyating guru ingkang medharaken ngelmi sasahidan, kaprayogekaken sami anglampahana sampun ngantos anyebut Allah, kaisbatna anyebut Pangeran, kadosta : ing bebasan saking karsaning Allah, isbatipun saking karsaning Pangeran. Kabar pakantukipun ingkang sampul kalampahan asring kadhawahan ilham. Dados amewahi teranging pambudi, ananing wasiyating guru ingkang sami kawaleraken sadaya punika manawi kasupen boten dados punapa, sebab sajatosipun ingkang dados awisaning ulah ngelmi kasampurnan punika namung napsu. Manawi saged ambirat hawa napsu, saking aDzat kadunungan manah awas tuwin emut. Manawi tansah awas emut saestu manggih kamulyan ing sangkan paran sasaminipun kados riwayating para ahli ngelmi ingkang kasebut ing ngandhap punika :<br />a. Taberi suci temen ; Minangka pambirating durgandana ing tembe, tegesipun ; ganda awon.<br />b. Angengirangi dhahar nginum ; Minangka paluluhaning raga ing tembe.<br />c. Angawisi sare shawat ; Minangka pangluyutaning jiwa ing tembe.<br />d. Nyenyuda napsu wuwus ; Minangka panglenyepaning rahsa ing tembe.</p> <p style="text-align: justify;">Manawi sampun lenyep rahsanipun, kabar dumugining delahan ing tembe lajeng layat dados cahaya gum, ilang tanpa wewayangan ing kaanan kita kang sejati. Punika sarehning kula dereng saged anglampahi piyambak, dados namung anyumanggakaken ing pamanggihing galih kemawon. Bokmanawi kalampahan makaten inggih wallahu alam katarimahipun.</p> <p style="text-align: justify;">Sawise ganep pamejange, nuli amarah patrape paraboting ngilmu dadi wolung pangkat, kasebut ing ngisor iki :</p> <p style="text-align: justify;">1. Pamuja.</p> <p style="text-align: justify;">“Ana pepujaningsun sawiji, Dzate iya Dzatingsung, sifate iya sifatingsun, asmane iya asmaningsun, afngale iya afngalingsun, Ingsun puja ing patemon tunggal sakahananingsun, sampurna kalawan kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">2. Tobat utawa Panalangsa.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun analangsa maring Dzatingsun dewe, regeding jisimingsun gorohe ing atiningsun, serenge ing napsuningsun, laline ing uripingsun salawas-lawase ing mengko Ingsun ruwat sampurna ing sadosaningsun kabeh saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">3. Pangruwat.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun angruwat kadangingsun papat kalmia pancer kang dumunung ana ing badaningsun dewe, Mar Marti Kakang Kawah Adi Ari-ari Getih Puser, sakehing kadang ingsun kang ora katon lang kang ora karawalan, utawa kadangingsun kang metu saka marga ina, sarta kadangingsun kang metu bareng sadina kabeh pada sampurnaa nirmala waluya kahanan jati dening kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">4. Saksi ing Dzat Kita, kaya Sasahidan.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun anakseni ing Dzatingsun dewe, satuhune ora ana Pangeran, anging Ingsun, lan anakseni Ingsun, satuhune Muhammad iku utusaningsun, iya sajatine kang Allah iku badaningsun, Rasul iku rahsaningsun, Muhammad iku cahyaningsun, iya Ingsun kang urip ora kena ing pati, iya Ingsun kang eling ora kena lali, iya Ingsun kang langgeng ora kena owah gingsir ing kahanan jati, iya Ingsun kang waskita ora kasamaran ing sawiji-wiji, iya Ingsun Kang Amurba Amisesa Kang Kawasa Wicaksana ora kekurangan ing pangreti, byar sampurna padang terawangan, ora karasa apa-apa, ora ana katon apa-apa, mung Ingsun kang anglimputi ing alam kabeh kalawan kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">5. Anucekake Sakehing Anasir.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun anucenaken sakaliring anasiringsun kang abangsa jasmani, suci mulya sampurna anunggal kalawan sakaliring anasiringsun kang abangsa Rochani, nirmala walya ing kahanan jati dening kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">6. Angawinake Badan Karo Nyawa.</p> <p style="text-align: justify;">“Allah kang kinawin, winalenan dening Rasul, pangulune Muhammad, saksine Malaekat papat, iya iku Insun kang angawin badaningsun, winalenan dening rahsaningun, kaunggahake dening cahyaningsun, sinaksenan dening Malaekatingsun papat, Jabarail, iya iku pangucapingsun, Mikail pangambuningsun, Israfil paningalingsun, Idjrail pamiyarsaningsun, srikawine sampurna saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">7. Sangkan Paraning Tanazultarki.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun mancad saka ing alam Insan Kamil, tumeka ing alam Ajsam, nuli tumeka ing alam Misal, nuli tumeka ing alam Arwah, nuli tumeka ing alam Wachidiyat, nuli tumeka ing alam Wahdat, nuli tumeka maring alam Insan Kamil maneh, sampurna padang tarawangan saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">8. Pambirat Asaling Cahya.</p> <p style="text-align: justify;">“Cahya ireng kadadeyaning napsu, Luwamah sumurup maring cahya kang abang, cahya abang kadadeyaning napsu, Amarah sumurup maring cahya kang kuning, cahya kuning kadadeyaning napsu, Sufiyah sumurup maring cahya kang putih, cahya puti kadadeyaning napsu, Mutmainah sumurup maring cahya kang amancawarna, cahya kang amancawarna kadadeyaning Pramana, sumurup marang Dzating cahyaningsun kang awening mancur mancorong gumilang tanpa wewayangan, byar sampurna padang terawangan, ora ana katon apa-apa, kabeh-kabeh pada kalimputan dening Dzatingsun saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">Sawise mangkono, nuli amarah maneh praboting amatrapake panjenenganing Dzat, dadi sangang pangkat, kasebut ing ngisor iki.</p> <p style="text-align: justify;">1. Angumpulake Kawula Gusti.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun Dzating Gusti Kang Asifat Esa, anglimputi ing kawulaningsun, tunggal dadi sakahanan, sampurna saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">2. Maha Sucekake Ing Dzat.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun Dzat Kang Amaha Suci Kang Sifat Langgeng, kang amurba amisesa kang kawasa, kang sampurna nilmala waluya ing jatiningsun kalawan kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">3. Angrakit Karatoning Dzat.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun Dzat Kang Maha Luhur Kang Jumeneng Ratu Agung, kang amurba amisesa kang kawasa, andadekake ing karatoningsun kanga gung kang amaha mulya. Ingsun wengku sampurna sakapraboningsun, sangkep, saisen-isening karatoningsun, pepak sabalaningsun, kabeh ora ana kang kekurangan, byar gumelar dadi saciptaningsun kabeh saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">4. Angracut Jisim.</p> <p style="text-align: justify;">“Jisimingsun kang kari ana ing alam dunya, yen wis ana ing jaman karamating maha mulya, waluya kulit daging getih balung sungsum sapanunggalane kabeh, asala saka ing cahya muliha maring cahya, sampurna bali marang ingsun maneh saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">5. Anarik Sampurnaning Akrab.</p> <p style="text-align: justify;">“Jaganingsun sapanduwur sapangisor kabeh, kang pada mulih ing jaman karamating alame dewe-dewe, pada suci mulya sampurnaa kaya Ingsun saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">6. Angukud gumelaring Jagad.</p> <p style="text-align: justify;">“Ingsun andadekake alam dunya saisen-isene kabeh iki, yen wis tutug ing wewangene, Ingsun kukud mulih mulya sampurnaa dadi sawiji kalawan kahananingsun maneh saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">7. Ambabar Karaharjaning Turas.</p> <p style="text-align: justify;">“Turasingsun kang maksih pada kari ana ing alam dunya kabeh pada nemuwa suka bungah sugih singgih aja ana kang kekurangan, rahayu salameta sapanduwure sapangisore saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">8. Amasang Pangasihan.</p> <p style="text-align: justify;">“Sakahe titahingsun kabeh, kang pada andulu kang pada karungu pada asih welasa marang Ingsun, saka ing kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">9. Amasang Kamayan.</p> <p style="text-align: justify;">“Sakeha machlukingsun kabeh, kang ora angendahake maring Sun, pada kaprabawa dening kamayan dening kudratingsun”.</p> <p style="text-align: justify;">Ing wekasan kang kawejang dijantenana yen panggonaning patrap pratikele sawiji-wiji, kapratelakake ana Babaring Wirid amawa murad maksud kasebut dadi pituduhane dununging ngelmu makrifat kabeh mau iku.</p> <p style="text-align: justify;">Sawise mangkono, kang amejang maca dunga Istiqfar karo dunga Kabula, sajeroning batin anuwun pangapura marang Kang Amurba Amisesa ing ngurip, supaya aja nganti pleh wewalak anggone amerake rahsaning Dzat iku.</p> <p style="text-align: justify;">Nuli kang kawejang dijanjeni, Manawa isih urip gurune, ora kena mejang, kang wis kalakon andadekake ora prayoga, dene Manawa kaburu ing perlu, ana akrabe kang lara lara-banget, mangka during ngelmu, iku kena amisik Ananing Dzat bae.</p> <p style="text-align: justify;">Kajabone saka mangkono, saupama kang kawejang mau during anarima utawa isih kurang padang ing panampane, Manawa arep anggeguru ing liyane maneh ora dadi apa, angger anajaluk idening guru kang amejang ngelmu iku.</p> <p style="text-align: justify;">Sawise mangkono banjur pada sesalaman, utamane kang kawejang mau yen karsa angabekti marang kang amejang.</p> <p style="text-align: justify;">Sawise luwar saka pamejangan, ing kono nuli pada angepung mabengan, salamating jiwa raga, mungguh kehing ambengan dadi telung asahan, ing ngisor iki pratikele :<br />1. Memule angaturi dahar Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah, sega wuduk, lembarang pitik, utawa endog, karupuk, lombok, terong.<br />2. Memule angaturi dahar para Sahabat Rasul karo para Waliyullah, sego golong, pecel pitik, jangan menir, iwak kebo siji kagoreng.<br />3. Memule angaturi dahar marang leluhur kang pada amedarake rahsaning ngelmu makrifat apa kang dadi dedaharane nalika isih urip, sarta nganggo kinang, kembang konyoh, kabeh iku pada kadonganan onga Rasul, Majmuk Kabula, Tulak-bilahi wekasan Salamet.</p> <p style="text-align: justify;">Dene pakolehing amejang iku, yeng amarengi sasi tanggale sapisa ing dina Jum’at, pamejange anuju purnama, anggere or sangar ora na’as, sarta ora taliwangke, Manawa sangaraning sasi anuju dina Jum’at, pamejang ing dina Anggara Kasih (seasa Kliwon), ora angetung purnama.</p> <p style="text-align: justify;">Mungguh pakolehing enggon pamejang iku, bumi sucikang becik arane, sarta ora kauban wangon, utamane yen ana ing gunung, ing ara-ara, ing banyu, angger becik jenege sarta sepen, prayoga kanggo panggonan amejang, kaya ta : ing gunung Agung,ara-ara ing Purwadadi, ing Ngadipala, bangawan ing Ngobol, luwih utama pisan Manawa amejang ana ing Sitinggil, utawa palataran ing Masjid Gede, sapepadane kang sakira pakoleh ing jeneng karo panggonane.</p> <p style="text-align: justify;">———————————————————————————————<span style="color: rgb(51, 102, 255);"><strong><em></em></strong></span><br />Kapethik saking buku wirid hidayat jati</p></div>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-874259826958492702011-03-19T08:58:00.000-07:002011-03-19T09:03:22.753-07:00BABAD TANAH DJAWI<h2><br /></h2><small></small> <div class="entry"> <h3 style="text-align: justify;">Gubahanipun L. VAN RIJCKEVORSEL Directeur Normaalschool Muntilan Kabantu R.D.S. HADIWIDJANA Guru Kweekschool Muntilan Pangecapan J.B. Wolters U.M. Groningen – Den Haag – Weltervreden – 1925</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perangan Kang Kapisan Babad Jawa Wiwit Jaman Indhu tumekane</h3> <h3 style="text-align: justify;">Rusaking Karajan Majapahit Abad 2 utawa 3 – Abad 16</h3> <h3 style="text-align: justify;">Beboeka.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Moenggoeh babading tanah Inḍija-wetan ḍek doeroeng katekan bangsa Inḍoe, seprene lagi eṭiṭik banget kang woes kawroehan. Malah wong Inḍoe ikoe bae ija doeroeng kasoemoeroepan terang ḍek kapan tekane ing ken elan keprije kaanane ing kala wiwit-wiwitane.Moeng bae woes jakin, en kemadjoean lan tata-soesilaning wong Inḍija kene iki bibit-sekawite saka dajaning wong nḍoe kang asale saka ing tanah Inḍoe sisih kidoel.Katjarita nalika taoen 261 sadoeroenge taoen alanda ing Inḍoe-ngarep ana ratoe adjedoeloel Praboe Açoka, djoemeneng nata ing negara Patalipoetra (ing sawetan Benares), lan agamane Boeda. Kresane sang Praboe pradja tjilik-tjilik ing saoebenging kono arep digoeloeng didadekake nagara sidji, kang geḍe lan sentosa. Akire bisa kelakon, meh satanah Inḍoe-ngarep kabeh mloempoek, kinoewasan ing ratoe sawidji. Moeng ing poentjit kidoel, wiwit saka saloring Madras lan Mangalore, kraton-kratone presasat madeg ḍewe-ḍewe, ora pati kewengkoe ing pradja-pradja tanah lor. Pradja-pradja sisih kidoel ikoe maoe oega geḍe dajane toemraping kemadjoean lan tata-soesilaning tanah-tanah ing sakoebenge. Dene kang djoemeneng ratoe: 1 Para Panḍawa (Pandava) kang kotjap ing lajang Maha-bharata. 2 Darah Pallava (ajake ing peketjapan Djawa: Malawa) kesoewoer wiwit atoesan taoen sadoeroenge taoen Walanda nganti tekan abad 9, dene komboel-komboele wiwit ing tengahing abad 6 tekan tengahing abad 8. Ing djaman ikoe titi-mangsa adeging jejasan kang edi-edi, kajata: tjanḍi-tjanḍi jasane Mahendra-warman (600-625). Ana wong Tjina agama Boeda djenenge Hüen-Tsang njandra pradja Pallava ikoe soerasane nelakake jen tanahe lph lan betjik pengolahe, wong-wonge paḍa poendjoel ing kawanterane, setya-toehoe, roekoen lan ngoedi marang oenḍaking kawroeh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang kendel lelajaran, nganti bisa gawe koloni-koloni ana ing Indo-China, Malaka lan kapoeloan Soenḍa, ija para bangsa ing Inḍoe sisih kidoel ikoe, loewih-loewih wong Pallava. Wiwit satoes taoenan sadoeroenge taoen Walanda wis ana papan-papan sawetara kang dienggoni wong Inḍoe, dene geḍe-geḍening emigratie ana ing sadjroning abad 2 tekan 6, bokmenawa kegawa saka ing tanah Inḍoe kana kakehen djiwane lan marga saka paperangan karo bangsa-bangsa ing sisih elore.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Koloni sing geḍe-geḍe, jaikoe: Tjampa ing Annam pasisir wetan. Kambodja, kaedegake ing taoen 435. Ing kono dijasani tjanḍi-tjanḍi Brahma oetawa Boeda akeh banget. Koetei ing Borneo-lor lan Soekadana ing Borneo-kidoel. Palembang (Çrivijaya) Djawa-tengah</h3> <h3 style="text-align: justify;">01 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 1</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Indhu ing Tanah Jawa Kulon</h3> <h3 style="text-align: justify;">(wiwit abad 2 utawa 3)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tekane ing tanah-tanah ikoe wong Inḍoe anggawa agama (Boeda oetawa Brahma) lan kagoenan warna-warna, kajata matja, noelis, mbaṭik, medel; bandjoer jasa tjanḍi-tjanḍi lan omah apik-apik. Wong Priboemi diweroehake marang barang-pedagangan warna-warna, jaikoe bangsa sanḍang-penganggo, bangsa gegaman, peni-peni awowdjoed ontjen motiara, bekakas-bekakas lijane kang abakal gaḍing oetawa emas, lan sapanoenggalane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Çrivijaya ikoe terang jen kegolong kang geḍe ḍewe, malah bokmenawa dadi baboning kawroeh lan kagoenan toemraping tanah-tanah lijane kang kasboet ing ḍoewoer. Ana kang ngira jen praboe Jayawarman, narendra ing Kambodja, kang miwiti jasa koeṭa lan tjanḍi-tjanḍi Angkor, ikoe darahing ratoe ing Soematra.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pradja-pradja maoe ing sekawit nganti soewe enggone nganggo agama Boeda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang wus kasumurupan, karajane bangsa Indhu ana ing Tanah Jawa, kang dhisik dhewe, diarani karajan “Tarumanagara” (Tarum = tom. kaline jeneng Citarum).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan iku mau dhek abad kaping 4 lan 5 wis ana, dene titi mangsaning adege ora kawruhan. Ratu ratune darah Purnawarman. Mirit saka gambar gambar kembang tunjung kang ana ing watu watu patilasan, darah Purnawarman iku padha nganggo agama Wisnu.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 414 ana Cina aran Fa Hien, mulih saka enggone sujarah menyang patilasane Resi Budha, ing tanah Indhu Ngarep mampir ing Tanah Jawa nganti 5 sasi. Ing cathetane ana kang nerangake mangkene :</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Ing kono akeh wong ora duwe agama (wong Sundha), sarta ora ana kang tunggal agama karo dhewekne: Budha.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Bangsa Cina ora ana, awit ora kasebut ing cathetane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Barengane nunggang prahu saka Indhu wong 200, ana sing dedagangan, ana kang mung lelungan, karepe arep padha menyang Canton.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Yen mangkono dadi dalane dedagangan saka tanah Indhu Ngarep menyang tanah Cina pancen ngliwati Tanah Jawa. Ing Tahun 435 malah wis ana utusane Ratu Jawa Kulon menyang tanah Cina, ngaturake pisungsung menyang Maharaja ing tanah Cina, minangka tandhaning tetepungan sarta murih gampang lakuning dedagangan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Tarumanagara mau ora kasumurupan pirang tahun suwene lan kepriye rusake. Wong Indhu ana ing kono ora ngowahake adat lan panguripane wong bumi, awit pancen ora gelem mulangi apa apa, lan wong bumi uga durung duwe akal niru kapinterane wong Indhu.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ewa dene meksa ana kaundhakaning kawruhe, yaiku mbatik lan nyoga jarit.</h3> <h3 style="text-align: justify;">02 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 2</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Indhu ing Jawa Tengah (abad kaping 6)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mirit saka:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Cathetane bangsa Cina.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Unining tulisan tulisan kang ana ing watu watu lan candhi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Cathetane sawijining wong Arab, wis bisa kasumurupan sathithik sathithik mungguh kaananing wong Indhu ana ing Tanah Jawa Tengah dhek jaman samono.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika wiwitane abad kang kanem ana wong Indhu anyar teka ing Tanah Jawa Kulon. Ana ing kono padha kena ing lelara, mulane banjur padha nglereg mangetan, menyang Tanah Jawa Tengah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Jawa wektu samono, isih kari banget kapinterane, yen ditandhing karo wong Indhu kang lagi neneka mau; mulane banjur dadi sor-sorane. Wong Indhu banjur ngadegake karajan ing Jepara. Omah omah padunungane wong Jawa, ya wis memper karo omah omahe wong jaman saiki, apayon atep utawa eduk lan wis nganggo kepang. Enggone dedagangan lelawanan karo wong Cina; barang dedagangane kayata: emas, salaka, gading lan liya liyane. Cina cina ngarani nagara iku Kalinga, besuke, ya diarani: Jawa. Karajan mau saya suwe saya gedhe, malah nganti mbawahake karajan cilik cilik 28 (wolu likur). Wong Cina uga nyebutake asmane sawijining ratu putri: Sima; dikandakake becik banget enggone nyekel pangrehing praja (tahun 674). Tulisaning watu kang ana cirine tahun 732, dadi kang tuwa dhewe, katemu ana sacedhake Magelang, nyebutake, manawa ana ratu kang jumeneng, jejuluk Prabu Sannaha, karajane gedhe, kang klebu jajahane yaiku tanah tanah Kedhu, Ngayogyakarta, Surakarta lan bokmenawa Tanah Jawa Wetan uga klebu dadi wewengkone karajan iku.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mirit caritane, karajan kang kasebut iku tata tentrem banget kaya kang kasebut ing tulisan kang katemu ana ing patilasan: Nadyan wong wong padha turu ana ing dalan dalan, ora sumelang, yen ana begal utawa bebaya liyane. Mirit kandhane sawijining wong Arab, dhek tengah tengahane abad kang kaping sanga, ratu ing Tanah Jawa wis mbawahake tanah Kedah ing Malaka (pamelikan timah).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan ing dhuwur iki sakawit ora kawruhan jenenge, nanging banjur ana karangan kang katulis ing watu kang titi mangsane tahun 919, nyebutake karajan Jawa ing Mataram. Jembar jajahane, mungguha saiki tekan Kedhu, Ngayogyakarta, Surakarta; manglore tekan sagara; mangetane tekan tanah tanah ing Tanah Jawa Wetan sawatara. Kuthane karan : Mendhangkamulan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Arab ngandhakake, ana ratu Jawa mbedhah karajan Khamer (Indhu Buri). Sing kasebut iki ayake iya karajan Mataram mau. Kajaba Khamer, karajan Jawa iya wis mbawahake pulo pulo akeh. Pulo pulo iku mawa gunung geni. Karajan Jawa mau sugih emas lan bumbu craken. Wong Arab iya akeh kang lelawanan dedagangan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sabakdane tahun 928 ora ana katrangan apa apa ing bab kaanane karajan Mataram. Kang kacarita banjur ing Tanah Jawa Wetan. Ayake bae karajan Mataram mau rusak dening panjebluge gunung Merapi (Merbabu), dene wonge kang akeh padha ngungsi mangetan. Ing abad 17 karajan Mataram banjur madeg maneh, gedhe lan panguwasane irib iriban karo karajan Mataram kuna.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Agamane wong Indhu sing padha ngejawa rupa rupa. Ana ing tanah wutah getihe dhewe ing kunane wong Indhu ngedhep marang Brahma, Wisnu lan Syiwah, iya iku kang kaaranan Trimurti. Kejaba saka iku uga nembah marang dewa akeh liya liyane, kayata: Ganesya, putrane Bethari Durga.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Manut piwulange agama Indhu pamerange manungsa dadi patang golongan, yaiku:</h3> <h3 style="text-align: justify;">- para Brahmana (bangsa pandhita).</h3> <h3 style="text-align: justify;">- para Satriya (bangsa luhur).</h3> <h3 style="text-align: justify;">- para Wesya (bangsa kriya).</h3> <h3 style="text-align: justify;">- para Syudra (bangsa wong cilik).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Piwulange agama lan padatane wong Indhu kaemot ing layang kang misuwur, jenenge Wedha. Kira kira 500 tahun sadurunge wiwitane tahun Kristen, ing tanah Indhu ana sawijining darah luhur peparab Syakya Muni, Gautama utawa Budha. Mungguh piwulange geseh banget karo agamane wong Indhu mau. Resi Budha ninggal marang kadonyan, asesirik lan mulang muruk marang wong. Kajaba ora nembah dewa dewa, piwulange: sarehne wong iku mungguhing kamanungsane padha bae, dadine ora kena diperang patang golongan. Para Brahmana Indhu mesthi bae ora seneng pikire, mulane kerep ana pasulayan gedhe. Ana ing tanah Indhu wong Budha mau banjur peperangan karo wong agama Indhu. Wusana bangsa Budha kalah lan banjur ngili menyang Ceylon sisih kidul, Indu Buri, Thibet, Cina, Jepang. Mungguh wong agama Indhu iku pangedêpe ora padha. Ana sing banget olehe memundhi marang Syiwah yaiku para Syiwaiet (ing Tanah Jawa Tengah); ana sing banget pangedêpe marang Wisynu, yaiku para Wisynuiet (ing Tanah Jawa Kulon). Kajaba saka iku uga akeh wong agama Budha, nanging ana ing Tanah Jawa agama agama iku bisa rukun, malah sok dicampur bae. Petilasane agama Indhu mau saikine akeh banget, kayata:</h3> <h3 style="text-align: justify;">- Candhi candhi ing plato Dieng (Syiwah), iku bokmenawa yasane ratu darah Sanjaya.</h3> <h3 style="text-align: justify;">- Candhi ing Kalasan ana titi mangsane tahun 778, ayake iki candhi tuwa dhewe (Budha), yasane ratu darah Syailendra.</h3> <h3 style="text-align: justify;">- Candhi Budha kang misuwur dhewe, yaiku Barabudhur lan endut.</h3> <h3 style="text-align: justify;">- Candhi Prambanan (Syiwah). Ing sacedhake Prambanan ana candhi campuran Budha lan Syiwah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">03 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 3</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Ing Tanah Jawa Wetan</h3> <h3 style="text-align: justify;">(wiwitane abad 10 – tahun 1220)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing dhuwur wus kasebutake yen Tanah Jawa Wetan, kabawah karajan Indhu ing Mataram; nanging wong Indhu kang manggon ana ing Tanah Jawa Wetan ora pati akeh, yen katimbang karo kang manggon ing Tanah Jawa Tengah (Kedhu). Marga saka iku wong Indhu kudu kumpul karo wong bumi, prasasat tunggal dadi sabangsa. Ing wiwitane abad 10 ana pepatihing karajan Tanah Jawa Tengah aran Empu Sindhok lolos mangetan. Let sawatara tahun empu Sindhok mau jumeneng ratu ing Tanah Jawa Wetan, karajane ing Kauripan (Paresidhenan Surabaya sisih kidul).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ambawahake: Surabaya, Pasuruwan, Kedhiri, Bali bok manawa iya kabawah. Enggone jumeneng ratu tekan tahun 944 lan iya jejuluk Nata ing Mataram. Nata ing Mataram mau banget pangedêpe marang agama Budha. Empu Sindhok misuwur wasis enggone ngereh praja. Ana cathetan kang muni mangkene: “Awit saka suwening enggone jumeneng ratu, marcapada katon tentrem; wulu wetuning bumi nganti turah turah ora karuhan kehe.”</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1010 Erlangga tetep jumeneng ratu, banjur nerusake enggone mangun paprangan lan ngelar jajahan. Ing tahun 1037 enggone paprangan wis rampung, negara reja, para kawula padha tentrem. Dene karatone iya ana ing Kauripan. Sang Prabu Erlangga ora kesupen marang kabecikaning para pandhita lan para tapa, kang gedhe pitulungane nalika panjenengane lagi kasrakat.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Minangka pamalesing kabecikane para pandhita, Sang Nata yasa pasraman apik banget, dumunung ing sikile gunung Penanggungan. Pasraman mau kinubeng ing patamanan kang luwih dening asri, lan rerenggane sarwa peni sarta endah. Saka edine, nganti misuwur ing manca praja, saben dina aselur wong kang padha sujarah mrono.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangadilane Sang Nata jejeg. Wong desa kang nrajang angger angger nagara padha kapatrapan paukuman utawa didhendha. Kecu, maling, sapanunggalane kapatrapan ukum pati. Sang Prabu enggone nindakake paprentahan dibantu ing priyagung 4, padha oleh asil saka pametuning lemah lenggahe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Saka enggone manggalih marang tetanen yaiku pagaweyaning kawula kang akeh, Sang Nata yasa bendungan gedhe ana ing kali Brantas. Sang Nata uga menggalih banget marang panggaotan lan dedagangan. Kutha Tuban nalika samono panggonan sudagar, oleh biyantu akeh banget saka Sang Prabu murih majuning dedagangan lan lelayaran.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sang Nata yen sinewaka lenggah dhampar (palenggahan cendhek pesagi), ngagem agem ageman sarwa sutra, remane diukel lan ngagem cênela. Yen miyos nitih dwipangga utawa rata, diarak prajurit 700. Punggawa lan kawula kang kapethuk tindake Sang Nata banjur padha sumungkem ing lemah (ndhodhok ngapurancang?). Para kawula padha ngore rambut, enggone bebedan tekan ing wates dhadha. Omahe kalebu asri, nganggo payon gendheng kuning utawa abang. Wong lara padha ora tetamba mung nyuwun pitulunganing para dewa bae, utawa marang Budha. Wong wong padha seneng praon lan lelungan turut gunung, akeh kang nunggang tandhu utawa joli. Dhek samono wong wong iya wis padha bisa njoget, gamelane suling, kendhang lan gambang.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karsane Sang Prabu besuk ing sapengkere kang gumanti jumeneng Nata putrane loro pisan, mulane kratone banjur diparo: Jenggala (sabageyaning: Surabaya sarta Pasuruwan) lan Kedhiri.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dene kang minangka watese: pager tembok kang sinebut “Pinggir Raksa”, wiwit saka puncaking Gunung Kawi, mangisor, nurut kali Leksa banjur urut ing branglore kali Brantas saka wetan mangulon tekan ing desa kang saiki aran “Juga”, nuli munggah mangidul, teruse kira kira nganti tumeka ing pasisir. Gugur gugurane tembok iku saiki isih ana tilase, kayata ing sacedhaking kali Leksa, sakulon lan sakiduling kali Brantas, ing watesing afd. Malang lan Blitar.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mungguhing babad Jawa jumenenge Prabu Erlangga kaanggep minangka pepadhang sajroning pepeteng, awit rada akeh caritane kang kasumurupan. Kawruh kasusastran wis dhuwur. Layang layange ing jaman iku tekane ing jaman saiki isih misuwur becik lan dadi teturutaning crita crita wayang. Layang layang mau basane diarani: Jawa Kuna, kayata:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Layang Mahabarata</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Layang Ramayana lan Arjuna Wiwaha.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Jenggala ora lestari gedhe, awit pecah pecah dadi karajan cilik cilik, marga saka diwaris marang putraning Nata; yaiku praja Jenggala (Jenggala anyar); Tumapel utawa Singasari lan Urawan. Karajan cilik cilik kang cedhak wates Kedhiri or suwe banjur ngumpul melu Kedhiri, liyane isih terus madeg dhewe nganti tekan abad 13. Kerajan Kedhiri (Daha, Panjalu) mungguha saiki mbawahake paresidhenan Kedhiri, saperangane Pasuruwan lan Madiyun. Kuthane ana ing kutha Kedhiri saiki. Karajan mau bisa dadi kuncara. Ing wektu iku kasusastran Jawa dhuwur banget, nalika jamane Jayabaya (abad 12) ngluwihi kang uwis uwis lan tumekane jaman saiki isih sinebut luhur, durung ana kang madhani.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1104 ing kedhaton ana pujangga jenenge: Triguna utawa Managocna. Pujangga iku sing nganggit layang Sumanasantaka lan Kresnayana. Raden putra utawa Panji kang kacarita ing dongeng kae, bokmenawa iya ratu ing Daha, kang jejuluk Prabu Kamesywara I. Jumeneng ana wiwitane abad kang kaping 12. Garwane kekasih ratu Kirana (Candra Kirana) putrane ratu Jenggala. Ing mangsa iki ana pujangga jenenge Empu Dharmaja nganggit layang Smaradhana. Raden Panji nganti saiki tansah kacarita ana lakone wayang gedhog lan wayang topeng. Pujanggane Jayabaya aran Empu Sedah lan Empu Panuluh. Empu Sedah ing tahun Saka 1079 (= 1157) methik saperanganing layang Mahabarata, dianggit lan didhapur cara Jawa, dijenengake layang Bharata Yudha. Wong Jawa ing wektu iku wis pinter, wong Indhu kesilep, karajan Indhu wis dadi karajan Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">04 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 4</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ken Angrok Nelukake Karajan Karajan Cilik (1220 – 1247)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1222 ana ratu ing Tumapel utawa Singasari, jenenge Ken Angrok.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Critane Ken Angrok iki saka layang Pararaton. Ketemune layang iki ana ing Bali dhek tahun 1891. Ken Angrok lair ana ing sacedhake Tumapel (Singasari), asal wong tani lumrah bae. Ken Angrok kacarita bagus rupane lan bisa nenarik katresnaning wong, nanging banget kareme marang pangaji aji lan wani marang penggawe luput. Ing sawijining dina ana Brahmana ketemu karo dhewekne, kandha yen dhewekne titising Wisnu. Anggone kandha mangkono iku, awit Brahmana mau ngerti yen Ken Angrok iku wong kang gedhe karepe lan kenceng budine. Brahmana banjur golek dalan bisane Ken Angrok kacedhak karo adipati ing kono, Sang Tunggul Ametung. Ora antara suwe kelakon Ken Angrok kaabdekake. Bareng wis mangkono, Ken Angrok banjur tansah golek dalan kapriye enggone bisa ngendhih Sang Adipati, nggenteni jumeneng. Ketemuning nalar Ken Angrok banjur ndandakake keris becik marang Empu Gandring. Sawise keris dadi, katon becik temenan, nganti mitrane Ken Angrok aran Keboijo kepencut kepengin nganggo, banjur nembung nyilih: oleh. Saka senenge, keris mau saben dina dianggo sarta dipamer pamerake, dikandhakake duweke dhewe. Bareng wis sawatara dina Ken Angrok banjur nyolong kerise dhewe kang lagi disilih ing mitrane mau dianggo nyidra Sang Adipati. Kelakon seda, keris ditinggal ing sandhinge layon. Urusaning prakara: mitrane Ken Angrok sing kena ing dakwa, diputus ukum pati. Ken Angrok banjur bisa oleh Sang putri randaning Tunggul Ametung lan gumanti madeg adipati: Sang Putri asmane Ken Dhedhes.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sasuwene dicekel Ken Angrok negarane tata, reja, wong cilik banget sungkeme. Sawise mbedhah karajan cilik cilik ing Jenggala, Ken Angrok banjur emoh kebawah Kedhiri, malah ing tahun 1222 mbedhah praja Kedhiri nganti kelakon menang, Ratu ing Kedhiri Prabu Kertajaya seda nggantung sabalane kang padha tuhu. Kedhiri banjur ditanduri adipati kabawah Singasari. Bareng para ratu darah Empu Sindhok wis kalah kabeh karo Ken Angrok, Ken Angrok banjur jumeneng Ratu gedhe, jejuluk Prabu Rejasa, yaiku kang nurunake para ratu ing Majapait.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kacarita Sang Retna Dhedhes nalika sedane adipati Tunggul Ametung wis ambobot. Bareng wis tekan mangsane, Sang Retna mbabar putra kakung, diparingi peparab Raden Anusapati. Wiwit timur nganti diwasa Sang Pangeran ora ngerti yen satemene dudu putrane Prabu Rejasa, nanging rumangsa yen ora ditresnani ing Sang Prabu, beda banget karo rayi rayine. Ing sawijining dina Anusapati kelair marang ibune mangkene: “Ibu, punapa, dene Kangjeng rama punika teka boten remen dhateng kula?” Sang Retna banget trenyuhing galih mireng atur sasambate kang putra, wasana banjur keprojol pangandikane; kang putra dicritani lelakone wiwitan tekan wekasan. Anusapati banget ing pangungune, sanalika banjur duwe sedya males ukum, nanging isih sinamun ing semu. Keris yasane Empu Gandring disuwun, pawatane mung kepingin banget anganggo. Kang ibu lamba ing galih, keris diparingake.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Anusapati banjur nimbali abdine kekasih, diparingi keris mau lan diweruhake ing wewadine. Bengine Sang Prabu seda kaprajaya ing duratmaka. Layone Sang Prabu dicandhi ana ing Kagenengan (cedhak Malang). Anusapati nggenteni jumeneng Nata. Anusapati jumeneng ora suwe, awit Raden Tohjaya ngerti yen Anusapati kang nyedani ramane, mulane sumedya males ukum lan iya kelakon. Tohjaya jumeneng Nata, nanging iya ora suwe. Tohjaya utusan mantrine aran Lembu Ampal, didhawuhi nyirnakake kalilipe loro, yaiku: Ranggawuni, putrane Anusapati, lan nakdulure kang aran Narasingamurti; yen ora bisa kelakon, Lembu Ampal dhewe bakal kena ukum pati.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dumadakan ana sawijining Brahmana kang welas marang raden loro, banjur wewarah saperlune. Satriya loro banjur ndhelik ana ing panggonane Panji Patipati. Lembu Ampal nggoleki raden loro ora ketemu, banjur ora wani mulih, ngungsi marang Panji Patipati. Bareng ana ing kono mbalik ngiloni raden loro, malah ngrembugi para punggawa kang ora cocog karo Tohjaya diajak ngraman, wasana kelakon, Sang Prabu nganti nemahi seda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ranggawuni jumeneng Nata ajejuluk Syri Wisynuwardhana nganti nakdhereke Narasinga. Nganti tekan ing seda priyagung loro mau rukun banget, nganti dibasakake: “Kaya Wisynu lan kang raka Bathara Endra”. Karatone mundhak gedhe pulih kaya dhek jamane Prabu Erlangga, malah jajahane wuwuh Madura. Sang Nata seda ing tahun 1268, layone diobong kaya adat, awune sing separo dicandhi ana ing Weleri, ditumpangi reca Syiwah, sing separo dipethak ana candhi Jago (Tumpang) nganggo reca Budha. Dadi tetela ing wektu iku agama Syiwah karo Budha campur.</h3> <h3 style="text-align: justify;">05 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 5</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jumenenge Kartanagara ing Tumapel (1268 – 1292)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ratu Singasari kang Kaping V, jumeneng mekasi. Sasedane Syri Wisynuwardhana pangeran pati jumeneng Nata, ajejuluk Prabu Kartanagara. Sang Prabu manggalih marang kawruh kagunan, lan kasusastran, lan iya manggalih marang undhaking jajahan, nanging kurang ngatos atos, lan kersa ngunjuk nganti dadi wuru. Ana nayakaning praja aran Banyak Widhe utama Arya Wiraraja, tepung becik lan Jayakatwang, adipati ing Daha. Satriya iku ora sungkem marang ratune, malah wis sekuthon karo Jayakatwang, arep mbalela. Dumadakan ana punggawa kang matur prakara iku, nanging Sang Prabu ora menggalih, Wiraraja malah diangkat dadi adipati ana ing Madura.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pepatihe Sang Nata aran Raganatha rumeksa banget marang ratune, nganti sok wani ngaturi penget marang Sang Prabu ing bab kang ora bener, nanging Sang Prabu ora rena ing galih, ora nimbangi rumeksaning patih setya iku, malah banjur milih patih liya kang bisa ngladeni karsane. Patih wredha diundur, winisuda dadi: nayaka pradata, dadi wis ora campur karo prakara pangreh praja. Patih anyar senenge mung ngalem marang ratune lan ngladosi unjuk unjukan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana utusan saka ratu agung ing nagara Cina (Chubilai) dhawuh supaya Prabu Kartanagara nyalirani dhewe utawa wakilsuwana marang nagara Cina perlu caos bekti (tahun 1289). Sang Prabu duka banget. Bathuking Cina utusan digambari pasemon kang ora apik, nelakake dukane Sang Prabu. Bareng tekan ing nagara Cina patrape ratu Jawa kang mangkono iku mau njalari dukane ratu binathara ing Cina, Ing tahun1292 ana prajurit gedhe saka ing Cina arep ngukum ing kuwanene wong Jawa. Wiraraja sasuwene ana ing Madura isih ngrungok ngrungokake apa kang kalakon ana ing Singasari, lan iya weruh uga yen ing wektu iku prajurit Singasari dilurugake menyang Sumatra. Wiraraja ngajani Jayakatwang akon nangguh mbedhah Singasari, mumpung nagara lagi kesisan bala. Jayakatwang ngleksanani, lan Singasari kelakon bedhah. Ratu lan patihe katungkep ing mungsuh isih terus unjuk unjukan bae (wuru), mulane ora rekasa pinurih sedane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Raden Wijaya, wayahe Narasinga, nuli umangsah ngetog kaprawiran mbelani nagara lan ratune, nanging wis kaslepek karoban wong Daha, mulane banjur kepeksa ngoncati, mung kari nggawa bala 12, genti genti nggendhong Sang Putri garwane Raden Wijaya, putrane Prabu Kartanagara. Lampahe Raden Wijaya sasentanane nusup angayam alas. Kalebu wilangan 12 iku ana satriyane loro, putrane Wiraraja, duwe atur marang Gustine supaya ngungsi menyang Madura. Sang Pangeran maune ora karsa, nanging suwe suwe nuruti. Ana ing Madura ditampani kalawan becik. Rembuge Wiraraja, Raden Wijaya diaturi suwita menyang Daha. Wiraraja sing arep nglantarake. Yen wis kelakon suwita Raden Wijaya diaturi nyetitekake para punggawa ing Daha, sapa sing kendel utawa jirih, tuhu utawa lamis. Yen wis antara suwe diaturi nyuwun tanah tanah Trik, dibabada banjur dienggonana. Raden Wijaya nurut ing pitudhuh, lan iya kelakon suwita ing Daha. Kacarita pasuwitane kanggep banget, amarga saka pintere nuju karsa, lan saka pintere olah gegaman; wong sa Daha ora ana sing bisa ngalahake. Kabeh piwulange Wiraraja ditindakake, dilalah Sang Prabu teka dhangan bae, malah bareng tanah Trik wis dibabad, Raden Wijaya nyuwun manggon ing kono iya dililani. Kacarita nalika babade tanah Trik mau, ana wong kang methik woh maja dipangan, nanging rasane pait. Awit saka iku desa ingkono mau banjur dijenengake Majapait. Bareng Raden Wijaya wis manggon ing Majapait, rumangsa wis wayahe tata tata males ukum, ngrusak kraton Daha, ananging Wiraraja akon sabar dhisik, awit isih ngenteni prajurit saka nagara Cina kang arep ngukum wong Singasari. Karepe Wiraraja arep ngrewangi Cina bae dhisik, besuke arep mbalik mungsuh Cina. Wiraraja banjur boyong sakulawargane lan saprajurite menyang Majapait ngumpul dadi siji karo Raden Wijaya.</h3> <h3 style="text-align: justify;">06 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 6</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Melayu Ing Bab 5 ana critane</h3> <h3 style="text-align: justify;">Prabu Kartanagara enggone anjangka undhaking jajahane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana ing tanah Sumatra kelakon bisa oleh jajahan. Ing ngisor iki crita sathithik tumraping karajan karajan ing tanah Melayu. Kacarita ratu ing Funan, kira kira ing sajroning abad 3 ngelar jajahan, ngelun tanah Sumatra, Jawa lan liya liyane, ayake ratu iku kang yasa reca reca ing tanah Pasemah. Ing abad kapitu ana golonganing para pangeran saka ing Indhu Buri, padha manggon ing sakiwa tengening Palembang, banjur ngedegake nagara gedhe, jenenge karajan çrivijaya (= Syriwijaya, sinebut ing bangsa Cina nagara: Sambotsai). Ratu ratune padha darah Warman, isih dumunung sanak karo darah Purnawarman ing Tanah Jawa dhek abad 4 – 5, apadene darah Mulawarman ing Kutai lan Borneo dhek watara tahun 400. Nagara çrivijaya jajahane kira kira Sumatra sisih kidul lan tengah, Malaka, Kamboja lan malah tekan Tanah Jawa. Ing tahun 686 ratu agung ing negara çrivijaya nglurugi Tanah Jawa, awit Tanah Jawa ora tuhu pangedhêpe marang çrivijaya. Sajroning abad 10 prajurit Jawa genti nglurugi çrivijaya, menang, nanging ora suwe çrivijaya bisa kombul maneh. Praja iku ajeg enggone nglakokake utusan marang Narendra ing Cina. Ing sajroning abad 12 lan 13 nagara gedhe çrivijaya pecah dadi karajan cilik cilik. Darah Warman jumeneng ana ing tanah kang sinebut tanah: “Melayu” yaiku saikine Jambi. Rehning pasisire tanah Melayu kono akeh rerusuh, wonge akeh kang padha ngungsi marang tanah pagunungan kang loh, ana ing kono padha dedhukuh. Bareng Tanah Jawa gedhe panguwasane, Prabu Kartanagara (1268 – 1292) kalakon bisa ngrusak kutha Pasei, lan ngejegi Jambi, Palembang, Riouw sarta kutha kutha akeh ing Borneo apadene pulo pulo ing Moloko. Ing saantaraning tahun 1275 lan 1293 wong Jawa nglurugi tanah pagunungan Jambi mau yaiku tanah kang besuke aran Menangkabau. Lurugan iku diarani: Pamalayu. Ing tahun 1268 Prabu Kartanagara angganjar reca marang ratu ing Dharmmaçraya (Darmasraya) uga dumunung ing tanah Jambi, ing saikine ora adoh karo Sungai Lansat. Karajan iku ing besuke kalebu jajahan Majapait, rajane darah Warman jejuluk Tribuwana (Mauliwarman) kagungan garwa bangsa Melayu, kang putrine (putrane putri) ayake dai garwane Raden Wijaya biyen. Sang Raja Tribhuwana melu karo bangsa Jawa nglurugi tanah Padhang Hulu. Miturut carita Melayu, lurugan mau ora oleh gawe, mung marga saka klebu ing gelar, kalah enggone adu kebo, mulane kuthane banjur jeneng Menangkabau iku. Ana raja wewengkone karajan Dharmmaçraya jejuluk Adityawarman nagarane ing Malayupura, kang ing tahun 1347 wus merdika, ambawa pribadhi, iku nglurugi Menangkabau, nanging ora nganti dadi perang, malah banjur diangkat dadi raja ing kono, awit pancen dianggep bangsa Melayu. Jumenenge ana ing Menangkabau wiwit tahun 1347 tekan 1375, kecrita ing kawicaksanane lan pintere nyekel praja.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tumeka saprene Sang Adityawarman sarta nayakane loro kang aran Papatih Sabatang lan Kyai Katumanggungan isih dipundhi pundhi marang bangsa Menangkabau. Sapungkure Sang Aditya wis ora ana raja ing Menangkabau kang kecrita. Negarane pecah pecah, ing saiki isih akeh titike, mungguh ing kaluhuraning para raja Jawa asal Indhu, ana ing tanah Menangkabau kono, luwih luwih tumraping basa lan sastrane. Darah raja raja kuna ing Menangkabau mau enteke durung lawas, kang pungkas pungkasan putri, sedane lagi saiki bae.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1377 kutha Sanbotsai ing tanah Palembang rinusak ing balane Prabu Ayamwuruk. Kang kuwasa ing tanah Palembang kasebut jeneng Arya Damar nurunake Raden Patah (+/- tahun 1500). Awit saka ambruking karaton Majapait, Palembang iya katut apes, besuke kalah karo Banten. Kaluhuraning Tanah Jawa ana ing Sumatra sisih kidul kono tumekane dina iki uga iya isih akeh tilas tilase.</h3> <h3 style="text-align: justify;">07 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 7</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perang Cina lan Adege Karajan Majapait (1292)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tengah tengahane tahun 1292 Maharaja Choebilai sida ngangkatake wadya bala menyang ing Tanah Jawa perlu arep ngukum Prabu Kartanagara. Ana ing pacekan (Surabaya) prau Jawa kalah, nuli bala Cina arep nglurugi9 Daha, kang dikira panggonane Kartanagara (kang nalika iku wis seda). Kacarita Raden Wijaya dhek jaman samono wus wiwit mbalela marang Jayakatwang ratu ing Daha. Sarehne duwe pangarep arep bisaa ditulungi ing Cina numpes ratu ing Daha, mulane Raden Wijaya banjur gawe gelar ethok ethok arep teluk marang senapati Cina. Kabeneran ora let suwe Majapait, panggonane Raden Widjaya ditempuh ing wong Daha, Raden Wijaya entuk pitulungane wong Cina bisa menang. Wasana ing tahun 1293 kutha Daha dikepung ing balane Shih Pih lan Raden Wijaya, Daha bedhah, ratune kacekel, peni peni raja peni dijarah rayah, Raden Wijaya nulungi putri putri, putrane Prabu Kartanagara digawa oncad menyang Majapait. Ora antara suwe, marga saka akale Wiraraja, Raden Wijaya bisa ngusir prajurit Cina. Wondene prajurit mau, senadyan kesusu susu meksa isih bisa anggawa barang rayahan, pengaji mas satengah yuta tail lan tawanan wong satus saka Daha. Raden Wijaya banjur jumeneng Nata ing Majapait, jejuluk Kertarejasa Jayawardhana utawa Brawijaya I (tahun 1294 – 1309).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sawise jumeneng Nata, Sang Prabu anggeganjar marang sakabehing kawula kang maune labuh, marang panjenengane. Wiraraja dibagehi tanah Lumajang saurute. Putrine Kartanagara papat pisan dadi garwane Sang Prabu, lan isi ana garwa paminggir siji saka tanah Melayu aran Sri Indresywari. Saka garwa paminggir iki Sang Prabu kagungan putra R. Kaligemet, kang besuke nggentos kaprabon, ajejuluk Jayanegara, saka Prameswari Sang Prabu peputra putri loro. Ing tahun 1295 R. Kalagemet lagi yuswa sataun wis diangkat dadi pangeran pati lan dadi ratu ing Kedhiri, ibune kang ngembani nyekel praja Kedhiri. Ing nalika panjenengane Prabu Kertarejasa Jayawardhana iku, Tanah Jawa karo Cina becik maneh, perdagangane gedhe, wong Cina teka ing Tanah Jawa nggawa mas, salaka, merjan, sutra biru, sutra kembang kembangan, bala pecah lan dandanan wesi. Saka ing Tanah Jawa, Cina kulak: beras, kopi kapri, rami, bumbon craken luwih luwih mrica, barang barang mas utawa salaka, bangsa dandanan kuningan utawa tembaga, tenunan kapas lan sutra, welirang, gading, cula warak, kayu warna warna, manuk jakatuwa lan barang nam naman.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing Tanah Jawa ing wektu iku akeh palabuhan rame, kayata: Tuban, Sedayu; Canggu. Nalika jamane ratu iki ing bawah karaton Majapait kena dibasakake ungsum kraman. Para satriya kang melu lara lapa dhek jamane Raden Wijaya saiki ora oleh ati, awit Sang Prabu mung anggega aturing nayakane kang aran Mahapati, wasana para satriya mau banjur genti genti padha ngraman, nanging temahan asor jurite. Ing tahun 1328 Sang Prabu seda, dicidra ing dukun kang didhawuhi ambedhel salirane. Sasedane Prabu Jayanegara kang gumanti sadhereke putri, kang sesilih Bhreng Kauripan banjur jejuluk Jayawisynuwardhani. Sang nata dewi krama oleh satriya, kekasih Kartawardhana, misuwur pinter, sregep lan jejeg penggalihe. Sang Pangeran diangkat dadi panggedhening jaksa lan oleh lungguh bumi Singasari sawewengkone. Gajahmada dadi warangkaning ratu. Karepe Gajahmada arep nungkulake satanah Jawa kabeh lan pulo pulo sakiwatengene. Ora let suwe yaiku tahun 1334 Sumbawa lan Bali bedhah banjur kabawah marang Majapait, mangka Bali nalika samana wis mbawahake Lombok, Madura, Blambangan lan Selebes sabageyan. Senapatining prajurit kang ngelar jajahan ing sajabaning Jawa aran Nala. Ing tahun 1334 Sang Raja putri mbabar miyos kakung diparabi Ayam Wuruk, kang banjur dijumenengake Nata, nanging isih diembani kang ibu nganti tekan tahun 1350.</h3> <h3 style="text-align: justify;">08 Perangan Kang Kapisan</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 8</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ayam Wuruk, Syri Rajasanagara,</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ratu kang kaping IV ing Majapait (tahun 1350 – 1389)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Awit saking gedhene lelabuhane Patih Gajahmada, nagara Majapait saya suwe saya misuwur kuwasane. Prabu Ayam Wuruk tetep jumeneng ratu agung binathara ngereh sapepadhaning ratu. Sang Nata krama oleh nakdhereke piyambak kang wewangi Retna Susumnadewi. Para santanane padha ginadhuhan tanah dhewe dhewe ing samurwate. Dene kuwajibane para santana utawa adipati mau ing mangsa kang wus ditamtokake kudu ngadhep ing panjenengane Nata, mulane kabeh padha duwe dalem becik becik ana ing Majapait, muwuhi asrining nagara. Ing jaman iku ana pujangga kraton aran “Prapanca” (Budha). Ing tahun 1365 pujangga iki nganggit layang kang aran Nagarakertagama. Ana maneh pujangga aran Empu Tantular nganggit layang Arjunawiwaha. Majapait ing wektu iku emeh mbawahake satanah Indhiya Wetan kabeh, kayata: Tanah Jawa Wetan lan Tengah, Sumatra, wiwit Lampung tekan Acih (Perlak), Borneo (Banjarmasin), Selebes (Banggawai, Salaiya, Bantaiyan), Flores (Larantuka), Sumbawa (Dompo), saparoning Malaka lan sabageyaning Nieuw Guinea.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tanah Sundha ora ditelukake. Kang jumeneng ratu ana ing tanah Sundha mau ajejuluk Prabu Wangi, putrane putri dilamar Prabu Ayam Wuruk iya dicaosake, ananging Prabu Wangi banjur pasulayan karo Patih Gajahmada, nganti dadi perang. Prabu Wangi seda ing paprangan lan akeh punggawane kang mati ana paprangan; ewadene tanah Sundha ora dibawah Majapait, isih madeg dhewe ing sateruse.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing Jaman samono paro ajar utawa pandhita (agama Budha utawa Syiwah) melu nindakake paprentahan nagara, mulane padha diparingi lungguh bumi dhewe dhewe kang diarani bumi: Pradikan. Padesan ing sakubenging candhi utawa padhepokaning para pandhita lumrahe uga dadi bumi pradikan, wonge diwajibake jaga lan ngopeni candhi padhepokan mau. Kawula liyane padha kena pajeg prapuluhan (saprapuluhing pametuning bumine), lan kena ing pagaweyan gugur gunung lan sapepadhane. Pajeg rajakaya, pajeg panggaotan lan tambangan ing wektu samono iya wis ana. Pametoning praja gedhe banget, perlu kanggo ragad perang lan kanggo kapraboning Sang Nata sarta kanggo yeyasan nagara, kayata: kraton, gedhong gedhong, pasanggrahan pasanggrahan lan liya liyane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing nagara Majapait wis akeh omah kang becik becik, payone sirap, dene omah kang lumrah padha apager gedheg, ananging ing jero racake ana pethine watu kang santosa perlu kanggo nyimpen barange kang pangaji. Wong wong dhek jaman samono padha doyan nginang, senengane padha tuku bala pecah saka juragan Cina, pambayare nganggo dhuwit sing diarani Kepeng. Wong lanang padha ngore rambut, wong wadon gelungan kondhe. Wiwit enom wong wong padha nganggo gegaman keris, lan gegaman iku kerep diempakake. Wong yen mati jisime diobong, yen sing mati iku bangsa luhur utawa wong sugih bojo bojone (randha randhane) padha melu obong. Ora adoh saka nagara ana papan kanggo adu adu kewan utawa uwong utawa kanggo karameyan liya liyane. Papan iku arane “Bubat”. Sang Nata kerep lelana tinggal nagara, ing Blambangan saurute iya tau dirawuhi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Prakara perdagangan iya dadi gedhe banget, awit saka majuning lelayaran kagawa saka kehing nagara nagara kang kabawah ing Majapait sing kelet letan sagara. Bab kagunan, kayata: ngukir ukir sapepadhane, kombule ing Tanah Jawa Wetan dhek pungkasane abad kang katelulas, lan ing wiwitane abad kang pat belas, mung bae panggawene reca reca kang apik apik iku nganggo tuntunaning wong Indhu utawa nurun kagunan Indhu. Cekaking carita: Nalika panjenengane Prabu Ayam Wuruk iku, Majapait lagi unggul unggule, samubarang lagi sarwa onjo. Prabu Ayam Wuruk tilar putra kakung miyos saka selir asma “Bhre Wirabhumi” jumeneng Nata ana ing bageyan kang wetan. Dene kang nggenteni keprabon Majapait putra mantune Sang Nata, ajejuluk Wikramawardhana (tahun 1389 – 1400). Ing tahun 1400 Sang Prabu seleh keprabon, kersane arep mandhita, ananging sapengkere Sang nata, putra lan sentanane padha rebutan nggenteni keprabon. Prabu Wikramawardhana banjur kapeksa kundur jumeneng ratu maneh nganti tekan tahun 1428. Sajroning jumeneng sing keri iki Sang Prabu nerusake merangi santanane kang wus kabanjur ngraman nalika Sang Prabu jengkar saka kraton. Rehning perang iki nganti suwe dadi nganakake kapitunan akeh lan karusakan gedhe, awit teluk telukan ing tanah sabrang banjur padha wani mbangkang wus ora gelem kabawah Majapait. Tataning kawula iya banjur rusak. Prakara paten pinaten wis dadi lumrah. Akeh wong main lan adu jago totohane gedheni. Ing tahun 1428 – 1447 kang jumeneng nata ratu putri jejuluk Retna Dewi Suhita, putrane Prabu Wikramawardhana saka garwa paminggir. Teruse banjur banjur Prabu Kertawijaya (1447 – 1452) lan maneh Prabu Bhra Hiyang Purwawisyesa (1456 – 1466), Pandan Salas (1446 – 1468), banjur Prabu Bhrawijaya V (1468 – 1478). Mungguh babade ratu ratu kang wekasan iki ora terang, mulane ora disebutake. Ana ratu ing nagara Keling (salor wetane Kedhiri, sakidul kulone Surabaya) jejuluk Prabu Ranawijaya Giridrawardhana ngelar jajahan nelukake Jenggala, Kedhiri lan uga mbedhah Majapait (tahun 1478). Bedhahe Majapait iku kuthane ora dirusak, awit ing tahun 1521 lan 1541 nagara Majapait isih kecrita kutha kang gedhe. Suwe suwe kutha Majapait dadi rusak, awit wong wonge kang ora seneng kaereh ing kraton liya, padha genti genti ninggal negarane, nglereg marang tanah Bali. Saiki Majapait mung kari patilasan bae, awujud pager bata tilas mubeng lan tilas gapura (Candhi Tikus, Bajang Ratu). Isih sajroning jaman Majapait, agama Islam wis mlebu saka sathithik, saya suwe saya bisa ngalahake dayaning agama Indhu ana ing Jawa Wetan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mungguh kaananing tanah Sundha ing wektu iku ora pati kasumurupan. Sawise krajan Tarumanagara dhek abad 4 lan 5, mung ana kang kacarita krajan Sundha ing tahun 1030 nagarane kira kira ing Cibadhak. Enggone ora ana wong manca kang mlebu mrono, marga saka kehing bajag kang padha nganggu gawe ing sauruting pasisir. Ing Priyangan sisih wetan ana krajane aran Galuh, kang ngadegake ayake ratu aran Pusaka, ratu liyane jejuluk Wastukencana lan Prabu Wang(g)i. ing tahun 1433 Sang Ratu Dewa iya Raja Purana, ngadegake kutha anyar aran Pakuan (Batutulis). Karajan iki aran Pajajaran. Tulisan kang ana ing watu kono nerangake manawa Sang Prabu yasa segaran. Pajajaran semune krajan rada gedhe lan ngerehake Cirebon barang.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perangan Kang Kaping Pindho Babad Tanah Jawa Wiwit Adege Karajan Karajan Islam lan Tekane Bangsa Europa tumekane Gempale Karajan Mataram lan Ambruke Vereenig de Oost indische Compagenie (VOC) tahun 1500 – 1799.</h3> <h3 style="text-align: justify;">09 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 1</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Demak lan Karajan Pajang +/- tahun 1500 – 1582</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwitane ing Tanah Jawa ana agama Islam ing antarane tahun 1400 – 1425.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1292 ing tanah Perlak ing pulo Sumatra wis ana wong Islam; ing tahun 1300 ana wong Islam manggon Samudra Pasei. Ing pungkasane abad kang ping 14 ing Malaka iya wis ana wong Islam.Tekane padha saka Gujarat. Saka Malaka kono agama Islam mencar marang Tanah Jawa, tanah Cina, Indhiya Buri lan Indhiya Ngarep. Kang mencarake agama Islam ing Tanah Jawa dhisike yaiku sudagar Jawa saka Tuban lan Gresik, kang padha dedagangan ing Malaka, padha sinau agama Islam, dadine Islam terkadhang sok kepeksa. Sudagar sudagar jawa mau padha bali marang Tanah Jawa Wetan, sudagar Indhu lan Persi uga ana sing teka ing kono lan nuli mencarake agama Islam marang wong wong. Sing misuwur yaiku: Maulana Malik Ibrahim (wong Persi?), seda ana ing Gresik ing tahun 1419, nganti saiki pasareane isih.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng kuwasane karaton Majapait saya suwe saya suda, para bupati ing pasisir rumangsa gedhe panguwasane, wani nglakoni sakarep karep. Para bupati mau lumrahe wis padha Islam wiwit tumapaking abad kaping 16 (tahun 1500 – 1525), Jalaran saka iku kerep bae perang karo para raja agama Indhu kang manggon ing tengahing Tanah Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Miturut carita: Sang Prabu Kertawijaya ing Majapait iku wis tau krama karo putri saka ing Cempa (tanah Indhiya Buri). Putri mau kapernah ibu alit karo Raden Rahmat utawa Sunan Ngampel (sacedhake Surabaya). Sunan Ngampel kagungan putra kakung siji, asma Sunan Bonang, lan putra putri siji, asma Nyai Gedhe Malaka. Nyai Gedhe Malaka iku marasepuhe Raden Patah utawa Panembahan Jimbun, yaiku kang sinebut: Sultan Demak kang kapisan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sunan Ngampel lan Sunan Bonang iku dadi panunggalane para wali. Para wali mau kang misuwur: Sunan Giri (sakidul Gresik), ana ing kono yasa kedhaton lan mesjid; Ki Pandan Arang (ing Semarang) lan Sunan Kali Jaga (ing Demak). Ing tahun 1458 ing Demak wis ana mesjid becik.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Padha padha bupati ing pasisir pati Unus iku kang kuwasa dhewe. Pati Unus uga kasebut Pangeran Sabrang Lor. Iku putrane Raden Patah utawa Panembahan Jimbun. Ing tahun 1511 Pati Unus mbedhah Jepara, Ing tahun 1513 nglurugi Malaka. Enggone tata tata arep nglurug mau nganti pitung tahun lawase. Lan bisa nglumpukake prau kehe nganti sangang puluh lan prajurit 12.000, apadene mriyem pirang pirang. Nanging panempuhe bangsa Portegis ing Malaka nggegirisi, nganti Pati Unus kapeksa bali lan ora oleh gawe. Pati Unus ing tahun 1518 uga ngalahake Majapait nanging Majapait dhek samana pancen wis ora gedhe. Kuthane ora dirusak, mung pusaka kraton banjur digawa menyang Demak sarta Pati Unus ngaku nggenteni ratu Majapait.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1521 Pati Unus seda isih enem lan ora tinggal putra. Kang gumanti rayi let siji yaiku Raden Trenggana, jalaran rayine tumuli: Pangeran Sekar Seda Lepen, wis disedani putrane raden Trenggana, kang aran Pangeran Mukmin. Sajroning jumenenge Sultan Trenggana (tahun 1521 – 1550) karaton Demak kuwasa banget, nguwasani Tanah Jawa Kulon, ngereh kutha kutha ing pasisir lor lan uga mbawahake jajahan Majapait, sarta karaton Supit Urang (Tumapel) uga banjur kaprentah ing Demak. Dene Blambangan iku bawah Bali. Pelabuhan bawah Demak akeh sing rame, kayata: Jepara, Tuban, Gresik lan Jaratan. Gresik lan Jaratan iku sing rame dhewe, wong kang manggon ing kono luwih 23.000. Ing tahun 1546 Sunan Gunung Jati kalawan Sultan Trenggana arep mbedhah Pasuruwan. Kutha Pasuruwan banjur kinepung ing wadya bala, nanging durung nganti bedhah, pangepunge diwurungake, jalaran Sultan Trenggana seda cinidra dening sawijining punakawan santana, kang mentas didukani. Putrane Sultan Trenggana akeh. Putra putrine padha krama oleh priyayi gedhe gedhe. Ana sing krama oleh bupati ing Pajang, kang asma: Adiwijaya, yaiku Mas Krebet, Ki Jaka Tingkir utawa Panji Mas. Putrane Sultan Trenggana loro: Pangeran Mukmin utawa Sunan Prawata, lan Pangeran Timur, kang ing besuke dadi adipati ing Madura. Sunan Prawata iku kang nyedani Pangeran Sekar Seda Lepen. Ing semu putrane Pangeran Sekar Seda Lepen kang asma Arya Panangsang arep malesake sedane kang rama. Sakawit Arya Panangsang nyedani Pangeran Mukmin sagarwane, nuli putra mantune Sultan Trenggana, ora oleh gawe, malah Arya Panangsang bareng dipapagake perang, kalah nemahi pati. Adiwijaya banjur nguwasani Tanah Jawa: amboyong pusaka kraton menyang Pajang lan nuli dijumenengake Sultan dening Sunan Giri. Nalika Adiwijaya jumeneng ratu ana ing Pajang, blambangan lan Panarukan kabawah ratu agama Syiwah ing Blambangan, kang uga mbawahake Bali lan Sumbawa (tahun 1575). Jajahan jajahan ing Pajang kaprentah ing pangeran (adipati) yaiku: Surabaya, Tuban, Pati, Demak, Pemalang (Tegal), Purbaya (Madiyun), Blitar (Kedhiri), Selarong (Banyumas), Krapyak (Kedhu sisih kidul kulon, sakulone bengawan Sala.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana ing tanah Pasundhan karaton Pajang meh ora duwe panguwasa, jalaran ing tahun +/- 1568 tanah Banten dimerdikakake dening Hasanuddin, dadi tanah kasultanan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">10 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 2</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Mataram Nalika Jumenenge Senapati</h3> <h3 style="text-align: justify;">(tahun 1582 – 1601)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana wong linuwih sinebut Kyai Gedhe Pamanahan, asale mung wong lumrah bae. Jalaran saka akeh lelabuhane marang Sultan Pajang, banjur didadekake patinggi ing Mataram. Nalika iku tanah Mataram durung reja lan Pasar Gedhe, padunungane Kyai Pamanahan mau isih awujud desa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Putrane Kyai Gedhe Pamanahan kang asma Sutawijaya utawa Raden Bagus, utawa Pangeran gabehi Loring Pasar iku dipundhut putra angkat dening Sultan Pajang lan nganti diwasa tansah na ing kraton , dadi mitrane Pangeran Pati yaiku Pangeran Banawa. Ing tahun 1575 Sutawijaya gumanti kang rama ana ing Mataram, oleh jejuluk Senapati Ing Ngalaga Sahidin Panatagama.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Panembahan Senapati (Sutawijaya) mau banget ing pangarahe supaya bisa jumeneng ratu. Ing sasi Mulud ora ngadhep marang Pajang, lan Pasar Gedhe didadekake beteng, ndadekake kuwatire Sultan Adiwijaya. Kelakon ora suwe banjur peperangan, Adiwijaya kalah lan ing tahun 1582 seda jalaran karacun. Pangeran Banawa ora wani nglawan Senapati. Senapati banjur ngaku jumeneng Sultan, sarta pusakaning kraton kaelih marang Mataram. Senapati ngerehake Mataram ing tahun 1586 – 1601. Jajahan jajahan karaton Pajang kang wis kasebut ndhuwur kaerehake ing Mataram kanthi ngrekasa banget. Senapati kepeksa kudu kerep perang, kayata: perang karo Panaraga, Madiyun, Pasuruwan lan luwih luwih karo Blambangan. Ewadene Blambangan iku ora bisa kalah babar pisan. Karo Senapati memitran. Banten arep ditelukake, nanging ora bisa kalakon. Galuh pineksa kareh Mataram. Ing nalika iku akeh kutha kutha pelabuhan kang rame, padha ditekani wong Portegis, ora lawas wong Walanda iya padha nekani ing kono. Dedagangane mrica, pala, cengkeh, kapas lan barang barang liyane akeh, nanging bab kawruh lan kagunan ora pati diperduli. Ing tahun 1601 Senapati seda, kang gumanti putra Mas Jolang. Pasareyan Senapati nunggal kang rama ana ing Pasar Gedhe sarta padha pinundi pundhi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">11 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 3</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Banten lan Cirebon wiwit jumenenge</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sunan Gunung Jati (+/- tahun 1527) tumeka</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sedane maulana Mohamad (tahun 1596)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing wiwitane abad kang ping 16 ing Tanah Jawa Kulon ana nagara aran Pajajaran, Kutha aran akuan. Kutha pelabuhan iya duwe, yaiku Banten lan Sundha Kalapa, nanging dedagangane urung rame. Awit saka Malaka ing tahun 1511 kacekel ing bangsa Portegis, para sudagar Islam padha dedagangan ana ing pasisire lor Tanah Jawa Kulon. Ing Banten nuli ana pedagangan gedhe, dagangane mrica. Ing nalika iku ana wong Pasei (Sumatra), agamane Islam, teka ing Tanah Jawa Kulon merangi ratu ing Pejajaran nganggo prajurit saka ing Demak. Wong Pasei mau ing tembene aran Sunan Gunung Jati, maune bok menawa aran Faletehan. Iku ipene Raden Trenggana. Marga saka pitulungane Raden Trenggana ing tahun 1527 bisa mbedhah Sundha Kalapa (Jayakarta utawa Jakarta) lan Cirebon. Ing tahun 1552 Sunan Gunung Jati ing Banten digenteni kang putra Hasanuddin. Dene putra liyane kang asma Pangeran Pasarean, iku kang nurunake para Sultan ing Cirebon. Faletehan seda ing tahun 1570 ana ing Cirebon lan disarekake ana ing punthuk Gunung Jati. Kutha Pakuan bedhahe sawise tahun 1570. Para wong ing Tanah Jawa Kulon banjur dipeksa manjing agama Islam. Nalika Faletehan seda kang jumeneng Sultan ing Cirebon Panembahan Batu, yaiku buyute Faletehan mau. Hasanuddin iku krama oleh putrine Pangeran Trenggana. Bareng Pangeran Trenggana seda, karaton Banten banjur madeg dhewe (tahun 1568). Hasanuddin uga nelukake Lampung, sarta raja Indrapura ngaturake putrane putri minangka garwa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kutha Banten dadi rame lan pelabuhane gedhe. Ananging kutha urut pasisir ana 750 M, dene ujure marang dharatan +/- 1600 M. Prau prau bisa lumebu ing kutha metu ing kali kang nrajang kutha mau; saiki kaline wis waled, jalaran wedhi. Kutha mau kang sasisih dipageri lan ana gerdhu gerdhune panggonan prajurit jaga tuwin panggonan mriyem.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Hasanuddin seda ing tahun 1570, banjur kasarekake ing Sabakingking. Kang gumanti kaprabon Pangeran Yusup.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika iku wong Banten yen nandur pari lumrahe ana ing pategalan (ladhang). Sawise dieneni parine banjur ora ditanduri maneh, wong wonge banjur golek panggonan liya digawe ladhang, yen wus panen iya diberakake maneh, enggone nanduri iya kaya kang wis mau. Sing kaya mangkono iku tumraping lemahe mesthi bae ora becik. Bareng Pangeran Yusup jumeneng Sultan, wong wong padha didhawuhi sesawah. Jalaran saka iku wong tani iya kapeksa milih panggonan sing tetep, ora pijer ngolah ngalih, iku njalari anane desa desa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangeran Yusup uga dhawuh yasa bendungan lan susukan susukan perlu kanggo ngelebi sawah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sing mbedhah kutha Pakuan iku iya Pangeran Yusup. Ratu ing Pakuan seda, para luhur ing kono kapeksa mlebu Islam. Saweneh ana sing ngungsi marang pagunungan ing Banten Kidul; wong Beduwi iku turune wong wong sing padha ngungsi mau. Pangeran Yusup lumrahe karan Pangeran Pasareyan (tunggal jeneng karo kang paman ing Cirebon). Ing sasedane Pangeran Yusup, Pangeran Jepara utawa Pangeran Arya anjaluk jumeneng Sultan, nanging ora bisa kelakon, jalaran saka setyane Mangkubumi (Patih) ing Banten marang Pangeran Yusup. Kang gumanti Pangeran Yusup, putra kang sisilih Maulana Mohamad. Nalika iku yuswane lagi 9 tahun, mulane nganggo diembani ing Mangkubumi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sing marentah kutha Jakarta sebutan Pangeran, dhisike Ratu Bagus Angke lan tumurun marang utra. Kutha mau kinubeng ing pager, ing jerone pager ana mesjide omah gedhe sing didalemi sang Pangeran, alun alun lan pasar. Iku mau kabeh dumunung ing pusering kutha. Dagangane ora pati rame kaya ing Banten. Tanah tanah sakubenge kutha isih kebak buron alas.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Cirebon iku uga ngreka daya bisane mardika saka Banten. Sultan Cirebon mbawahake saperangane tanah Priyangan. Watese kang wetan Banyumas, kang kulon Cimanuk (Citarum),. Bareng sepuhe, Pangeran Mohamad ditresnani ing kawula, jalaran saka mursid lan wasis. Sang papatih Jayanagara banget setya marang ratune. Nalika iku Sultan Mohamad diaturi nglurugi Palembang dening Pangeran Mas, wayahe Sunan Prawata, Sandyan patihe malangi, nanging Sultan Mohamad ngrujuki; kalakon ing tahun 1596 Palembang dilurugi. Wadyabala ing Banten wis ngira bakal menang, dumadakan nalika Sultan Mohamad pinuju dhahar, kataman ing mimis, ndadekake sedane. Sedane mau digawe wadi, mung wadyabala diundangi bali marang Banten. Bareng layon arep disarekake, ing kono wong wong lagi ngerti yen Sultan seda, lan ing wektu iku uga Pangeran Abulmafachir dijumenengake Sultan, nanging yuswane lagi sawatara sasi, mulane pamarentahing nagara kacekel ing Mangkubumi, maneh dibantoni ing Nyai Emban Rangkung, kang jalaran saka wicaksanane karan: Ratu Putri Ing Banten. Ing pungkasane abad kang ping 16 Banten iku dadi kutha pedagangan kang rame dhewe ing saTanah Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong manca kang ana ing kono: wong Persi, wong Indhu saka Gujarat, wong Turki, Arab, ortegis, Melayu lan wong Keling. Wong wong ngamanca mau lumrahe ngingu batur tukon lan juru basa. Luwih luwih wong Cina, ing Banten akeh banget. Bangsa Cina manggone ana sajabaning temboking kutha, lan omahe apik apik. Panggaotane wong manca padha kulak mrica. Sing nganakake dhuwit timbel (keteng, gobang) ing Banten iya wong wong ngamanca mau. Dhuwit timbel 1.00 pengajine +/- 20 sen. Pangan ing Banten murah banget, dhuwit 20 sen bae tumraping wong ngamanca, wis turah turah. Hawane ing kutha ora becik, jalaran kali Banten ing biyene becik, banjur dadi cethek lan reged. Dalan dalan padha kurugan ing wedhi, omah omahe isih gedheg, mung senthonge pasimpenan wis tembok. Para priyayi padha duwe pakarangan isi wit krambil, sangarepe omah ana pendhapane lan ing pojoking latar sok ana langgare. Kejaba mesjid gedhe lan pamulangan, ing Banten mung ana omah gedhong siji, yaiku omahe Syahbandar. Kajaba para luhur, wong kang ngibadah ing Banten ora akeh. Para luhur padha ngagem sarung sutra, (terkadhang sinulam ing benang emas) serban lan keris, kenakane diingu dawa, wajane dipasahi lan tinretes ing mas utawa disisigi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ngageme sepatu utawa selop mung yen ana ing daleme bae. Pandereke ana sing ngampil wadhah kinang, kendhi, payung, lampit lan tumbak. Para luhur mau (para punggawa) padha milu ngereh praja. Ing mangsa perang para prajurit oleh kere, sandhangan lan pangan. Para punggawa mau padha ngingu batur tukon akeh. Ing Banten sing nyambut gawe temenan mung para batur tukon, wong cilik liyane meh ora nyambut gawe, mulane padha ora kacukupan. Yen ana wong ora bisa mbayar utange, iku banjur dadi batur tukon saanak bojone. Wong kemalingan ing Banten akeh; maling kang kacekel, kena nuli dipateni. Wong kang dosa pati, kena nebus dosane sarana mbayar dhendha marang Sultane. Yen ana wong lanang mati, Sultan wenang mundhut anak bojone wong mau. Jalaran saka iku akeh wong isih kenomen padha omah omah. Kuwasane Sultan Banten gedhe banget, nanging prakara nagara lumrahe dirembug karo para luhur; pangrembuge wayah bengi ana ing alun alun. Para luhur mau kang kuwasa banget Mangkubumi (patih), laksamana (panggedhene prau lautan) lan senapati.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing jaman samana kaanane kutha kutha ing Tanah Jawa kurang luwih iya memper karo kutha Banten iku.</h3> <h3 style="text-align: justify;">12 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 4</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Portegis lan Sepanyol (tahun 1513)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit jaman Rum mula wong Asia iku wis wiwit lawanan dedagangan lan wong Europa. Dagangan saka Asia Wetan, kayata: Tanah Indhu, Cina, apadene kapulowan Moloko digawa ing kafilah, metu ing Afganistan, Persi, Syrie (Sam), banjur menyang Egypte (Mesir), jujuge ing Alexandrie. Dagangan mau saka kono banjur dikirimake menyang kutha kutha pelabuhan ing sapinggire Sagara Tengah, kayata: Rum, Venetie lan Genua; banjur disebarake ing nagara liya ing Europa. Lakune kafilah saka Hindustan ngrekasa banget, jalaran ana ing dalan kesuwen, mangka kerep diadhang ing begal. Marga saka iku pametune tanah Asia ana ing Europa dadi larang banget, samono uga bumbon saka kapulowan Moloko.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng wong Turki melu melu gawe kasusahaning kafilah mau, bangsa bangsa Europa liyane banjur arep mbudi akal bisane oleh dagangan saka tanah Asia dhewe ora nganggo metu dharatan, dadi arep ngambah sagara bae. Nalika abad kang kaping 15 ing tanah Europa wus ana bangsa kang kendel banget lelayaran, yaiku bangsa Portegis.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bangsa iku enggone lelayaran saya suwe saya mangidul, nganti nemu pulo lan tanah pirang pirang enggon, wasana pasisire tanah Afrika kang sisih lor kulon wus kawruhan kabeh. Ing tahun 1486 ana nakoda bangsa Portegis aran Bartholomeus Dias, bisa tekan ing pongole buwana Afrika kang sisih kidul dhewe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing Tahun 1498 kelakon ana nakoda Portegis aran Vasco de Gama tekan ing Kalikut kutha ing tanah Indhu.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Portegis nuli miwiti lelawanan dedagangan lan wong Indhu, lan nenelukake kutha pelabuhan kang rame rame ing tanah Indhu kono. d’Albuquerque kang wus katetepake jumeneng Prabu anom ing Asia nuli ngumpulake prau perang kanggo merangi kutha kutha pelabuhan; Goa, Ormus lan Malaka genti genti dikalahake. Iya jamane d’Alburquerque (tahun 1509 – 1515), iku mumbul mumbule wong Portegis nguwasani tanah tanah pasisir ing Samodra Indhiya tekan Macao.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng wong Portegis wis bisa manggon lan duwe panguwasa ana ing Malaka, ing tahun 1513 nuli nakoda aran d’abreu, layar menyang Moloko. Lakune nganggo mampir mampir, kayata: menyang Gresik. Ing wektu samono Gresik wis dadi kutha padagangan gedhe, wong wonge wis Islam. Wong Portegis mau ana ing Tanah Jawa Tengah lan Wetan sasat tansah dimungsuh bae, mung ana ing Panarukan bisa mimitran lan wong bumi, jalaran wong ing kono isih mardika, durung Islam lan durung kaereh marang Demak. Rehne wong Portegis ana ing Tanah Jawa Tengah lan Wetan tansah ngrekasa banget, mulane banjur ana kang nyoba arep lelawanan dedagangan lan Banten. Ing sakawit ana ing Banten ditampani becik, nanging nuli wong Portegis lan wong Banten kerep cecongkrahan, jalaran padha dene ora percayane. Wasana enggone dedagangan wong Portegis kang dipeng ana ing Moloko lan pulo Timur. Nalika wong Portegis teka ana ing tanah Indhiya kang anggedheni laku dagang ing kepulowan Moloko bangsa Jawa, nanging bareng Malaka bedhah, wong Jawa kadhesuk soko kono lan saka kapulowan Moloko, banjur karingkes pasabane, kang anggedheni genti wong Portegis, malah ing tahun 1522 ing Ternate wis didegi beteng, sarta wong Portegis wis prajangjian lelawanan dedagangan ijen ijenan (monopolie) lan Sultan ing kono. Ing tembene kang dadi dhok dhokane wong Portegis ing Ambon lan Bandha. Ana ing pulo pulo Moloko lan ing pulo pulo Sundha Cilik sisih wetan wong Portegis padha mencarake agama Kristen.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng wong Portegis nemu dalane menyang tanah Indhiya, wong Sepanyol iya banjur arep nyoba uga menyang tanah Indhiya dhewe. Wong Genua aran Christophorus Columbus layar saka Sepanyol mangulon atas asmane Sang nata ing Sepanyol. Saka panemune Chr. Columbus wus tetela yen jagad iku bunder kepleng, dadi yen saka Sepanyol terus layar mangulon mesthi banjur tekan ing jagad sisih wetan yaiku enggone tanah Indhiya. Yen saka Indhiya diterusake mangulon bae, mesthi banjur bali tekan ing Sepanyol maneh. Ing tahun 1492 kelakon Chr. Columbus nemu kepulowan kang diarani kapulowan Indhiya, jalaran pametune akeh empere lan tanah Indhiya, nanging ora antara suwe tetela yen kepulowan mau dudu Indhiya, mulane mung banjur diarani kepulowan Indhiya Kulon. Mungguh satemene kepulowan Indhiya Kulon iku wewengkone buwana Amerika. Saking kepengine marang kauntungan lan misuwuring jeneng, banjur akeh bae wong Sepanyol kang napak dalane Chr. Columbus padha layar mangulon ketug ing Amerika. Sawise buwana Amerika kawruhan, nuli ana wong Portegis kang aran Magelhaen kang nedya menyang Indhiya metu Amerika atas asmane ratu Sepanyol. Mangkate Magelhaen sakancane wong Sepanyol ing tahun 1519 lakune nurut pasisire Amerika sisih kidul, njedul supitan ing saantarane pongol Amerika kang kidul dhewe lan pulo Vuurland, saka kono terus ngalor ngulon nrajang Samodra gedhe, anjog ing kapulowan Filipina.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Sepanyol nuli layar menyang Moloko, anjog ing Tidore. Sultan Tidore bungah banget, awit bakal oleh lengganan bangsa Europa, mangka nalika d’Abreu teka ing Ambon diajak lengganan ora gelem, geleme mung karo Sultan Ternate.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarehne wong Sepanyol, kancane Magelhaen, kalah santosa karo wong Portegis, mulane bareng dimungsuh, banjur kapeksa mlayu menyang Jilolo, saka kono terus layar mangulon, nutugake enggone ngubengi bumi, tekane ing Sepanyol maneh tahun 1522. Iya wong Sepanyol kang dipanggedheni Magelhaen iku kang ngubengi bumi sapisan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Portegis bareng sumurup ana wong Sepanyol teka, banget panase, ngudi, lungane wong Sepanyol saka tanah Indhiya, dadi bangsa loro mau padha memungsuhan. Nanging ing tahun 1529 padha bedhami, jalaran watesing jajahan dipastekake dening Kangjeng Paus.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit tahun 1542 bangsa Sepanyol neluk nelukake pulo pulo Filipina. Jeneng Filipina iku kapirit asmane ratu ing Sepanyol (Filips II). Lan ana ing pulo pulo mau banjur padha mencarake agama Kristen.</h3> <h3 style="text-align: justify;">13 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 5</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tekane Wong Walanda ( tahun 1596)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing abad kang kaping 15 ing nagara Walanda bab misaya iwak maju banget ( iwak haring). Iwake didol sumrambah ing tanah Europa. Jalaran saka iku lelayarane prau prau momot barang dadi rame. Prau prau momotan mau kejaba momot iwak, uga nggawa barang barang liyane, kayata: mertega, keju lan laken saka Nederland didol menyang Europa sisih lor lan kidul. Soko Portegal wong Walanda kulak anggur lan uyah; saka tanah tanah sapinggire Sagara Wetan gandum lan kayu, lan saka Inggris wulu wedhus. Awit saka iku kabeh lelayarane prau prau momotan ing satanah Europa kacekel ing tangane bangsa Walanda. Ing wiwitane abad kang ping 16 Kutha Lissabon dadi pusering padagangan kang saka ing tanah Indhiya. Kang mencarake dagangan mau menyang tanah tanah liyane saperangan gedhe iya bangsa Walanda. Iku kabeh njalari wong Walanda banjur dadi sugih, wong kang maune mung ngepalani prau prau momotan, banjur dadi nakoda utawa sudagar.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing pungkasane abad 16 wong Walanda banget pangudine marang ada ada anyar lan banget kepengine marang lelakon lelakon kang durung tau dilakoni, luwih luwih bareng krungu critane lelayaran marang Indhiya saka wong wong Walanda kang maune manggon ing Portegal. Apa maneh ing nalika iku akeh sudagar sudagar saka Nederland Kidul (Antwerpen) padha ngalih mangalor. Kuwasane karajan Sepanyol tansah suda, perang karo bangsa Walanda lan Inggris kerep kalah. Dedagangan ing Lissabon tumrape bangsa Walanda banjur diengel engel amarga wiwit ing tahun 1580 Lissabon kebawah Sepanyol. Jalaran saka sebab sebab ing ndhuwur mau kabeh, bangsa Walanda kenceng tekade arep lelayaran menyang tanah Indhiya dhewe, bathine mesthi bakal luwih akeh, awit bisa kulak dedagangan saka ing panggonane asal. Wiwitane nyoba lelayaran metu lor ngubengi buwana Asia, perlune nyingkiri bangsa Sepanyol, yaiku mungsuhe. Sarehne layar metu lor iku terang yen rekasa banget, istingarah ora bisa kelakon tekan tanah Indhiya, nuli wong Walanda arep nekad metu kidul nurut pesisire buwana Afrika kaya wong Portegis. Cacahing prau kang arep mangkat ana 4, kang ngepalani aran Cornelis de Houtman iku wis bisa oleh katrangan dalane menyang Indhiya ana ing Lissabon. Dene kang dadi lelurahing jurumudhi wong pinter ing ngelmu bumi aran Pieter Keyzer. Ing tanggal 2 April tahun 1595 padha mancal saka dharatan, lakune ana ing dalan ngrekasa banget, nanging tanggal 23 Juni 1596 kelakon tumeka ing Banten.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Satekane ing palabuhan Banten praune wong Walanda dirubung ing prau cilik cilik padha nawakake wowohan lan dodolan warna warna. Ora suwe ing dhek kebak wong Jawa, Arab, Cina, Keling lan Turki padha nawakake dedagangan. Wong Walanda medhun menyang dharatan; ing kono wis ana cawisan omah kanggo bukak toko. Sawuse tekan dharatan banjur dodolan lan kulak dedagangan kang diimpi impi, yaiku mrica. Nanging bareng padha rerembugan banjur padha pasulayan. Wong Portegis weruh kang mangkono iku nuli ngreka daya supaya wong Walanda disengiti ing wong Banten. Apamaneh Cornelis de Houtman iku wani kasar karo Mangkubumi ing Banten, lan sarehning wong Banten kuwatir bok manawa kutha Banten bakal ditibani mimis saka ing praune wong Walanda, Cornelis de Houtman sakancane 8 dicekel lan dilebokake ing kunjara. Cornelis de Houtman lan kancane 8 pisan mau iya nuli luwar, nanging sarana ditebus. Bareng wong Portegis mbabangus maneh marang wong Banten, wong Walanda banjur ninggal Banten, awit uga weruh yen ora bakal bisa oleh dedagangan ana ing kono. Wong Walanda banjur layar mangetan urut pasisir loring Tanah Jawa nganti tekan Bali. Saka kono banjur bali menyang nagara Walanda urut pasisire Tanah Jawa kang sisih kidul.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tekane ing nagara Walanda praune kang maune papat mung kari telu, wong kang maune 248 mung kari 89. Lan barang dagangan sing digawa apadene bathine mung sathithik banget. Nanging sedyane kang gedhe iku wis kaleksanan, iya iku saiki dalan kang menyang tanah Indhiya wis kawruhan. Nalika tahun 1598 ana prau Walanda maneh teka ing Banten, kang manggedheni Yacob van Neck. Sarehne van Neck mau wong kang alus bebudene ora kasar kaya de Houtman, dadi wong Walanda ditampani kalawan becik, dipek atine kenaa dijaluki tulung yen ana nepsune wong Portegis, malah van Neck oleh palilah katemu lan sang timur Abulmafachir ratu ing Banten lan van Neck ngaturi tinggalan tuwung mas. Wong Walanda enggal bae oleh dedagangan mrica akeh. Wiwit ing nalika iku akeh prau prau Walanda kang teka ing Moloko kulak mrica, pala lan cengkeh. Dhok dhokane prau kang menyang tanah Indhiya iku ing Banten, dalasan prau kang saka ing Moloko, sanadyan wus kebak dagangan, kang mesthi iya nganggo mampir. Suwe suwe pelabuhan ing Banten saya rame dening prau Walanda kang teka lunga ing kono. Ing wektu iku Sepanyol lan Portegis wiwit ngêdheng enggone perang karo bangsa Walanda ing tanah Indhiya.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Andreas Furtadho de Mendoca nggawa prau 30 saka Goa layar menyang tanah Indhiya, arep dhedawuh marang para panggedhe ing sakehing kutha plabuhan nglarangi nampa wong Walanda; sakehing wong Walanda kang wus ana ing kono kudu ditundhung. Ing tahun 1601 ana prau Walanda teka ing supitan Sundha, kang manggedheni Wolphert Harmens, ana ing dalan Wolpert Harmens wis oleh pawarta yen Banten dikepung ing balane Furtadho perlu nglungakake wong Walanda lan meksa marang Pangeran ing Banten ora kena ngayomi sakehing Walanda. Sandyan praune Harmens mung lima, nanging nekad nempuh praune wong Sepanyol. Salungane wong Sepanyol saka ing Banten, Harmens mlebu ing plabuhan munggah menyang kutha.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ora antara suwe ana prau Walanda teka maneh, panggedhene aran Yacob van Heemskerck enggal bae oleh dedagangan, praune kang lima wis kebak, nuli dilakokake bali menyang nagara Walanda, dene prau sakarine banjur layar menyang Gresik. Ana ing Gresik kono Heemskerck sawise kebak praune banjur bali menyang nagara Walanda. Ing wektu iku para sudagar Inggris iya wis padha bathon nglakokake prau menyang tanah Indhiya. Ing tahun 1602 ana prau Inggris teka ing plabuhan Banten nggawa layang lan pisungsung saka ratune. Wong Inggris ditampani kalawan becik, dadi gampang nggone golek dagangan, sarta banjur kaidinan ngedegake kantor.</h3> <h3 style="text-align: justify;">14 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 6</h3> <h3 style="text-align: justify;">Adege Vereennidge Oost Indische Compagnie (V.O.C.) ( tahun 1602)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Praune wong Walanda kang padha layar menyang tanah Indhiya iku duweke maskape maskape cilik. Sanadyan kang nduweni tunggal bangsa lan kabeh padha tulung tulungan yen ana bebayaning dalan, ewa dene mungguh enggone dedagangan ora pisan bisa rukun, malah padha jor joran murih bisa oleh dagangan akeh. Bareng paprentahan luhur ing negara Walanda nguningani prakara iku banjur kagungan sumelang. Saka karsane paprentahan luhur maskape Walanda mau didadekake siji aran Vereennidge Oost Indische Compagnie (V.O.C.), yaiku: Pakumpulan dedagangan ing tanah Indhiya Wetan, adege nalika tanggal 20 Maret 1602. VOC. mau diparingi wewenang dedagangan ing sawetane Kaap de Goede Hoop tekan ing supitan Magelhaens, dene maskape utawa sudagar liya ora kena melu melu dedagangan ing kono (monopolie). Wewenang panunggalane ing dhuwur iku: VOC. kena nganakake prajangjian atas asmaning Staten Generaal karo sakehing nagara klebu jajahane. Kajaba iku Compagnie kena nganakake prajurit, gawe beteng, gawe dhuwit lan netepake Gouverneur lan punggawa liyane. Sakehing punggawa kudu sumpah kasusetyane marang Straten Generaal lan pangrehing Compagnie. Ing sabisa bisa VOC, kudu melu nglawan mungsuhe nagara Walanda. Pawitane Compagnie iku olehe adol layang andhil, siji sijine andhil ora mesthi padha regane, ana kang f10.000 ana kang f50. Dene kang kena tuku andhil mau iya sadhengah wong, ora lawas VOC wus oleh pawitan f6.500.00. Ing sakawit warga pangreh (Bewindhebber) ing tanah Walanda ana 73, nanging ora lawas mung ditetepake 60.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para Bewindhebber mau akeh kauntungane, kayata: saben ana prau teka saka tanah Indhiya mesthi oleh bageyan 1% ne ajining momotane prau, mulane pangkat Bewindhebber mau dadi pepenginan. Bewindhebber iku ana 17 kang pinilih kuwajiban nyekel paprentahan Compagnie ing saben dinane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangrehe Compagnie iku aran “Heren XVII, Directeuren utawa Mayores”.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Saben 10 tahun para Bewindhebber kudu aweh katrangan pelapuran (verslag) bab panyekeling paprentahan marang Straten Generaal lan para aandeelhouder.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Prau praune Compagnie kang dhisik dhewe mangkat menyang tanah Indhiya dipanggedheni Van Waerwijck, angkate ing tahun 1602 uga. Sakehing lojine maskape maskape lawas banjur didadekake lojine VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Loji utawa factorij iku wujud kantor diubengi ing gudhang gudhang lan omahe para punggawa. Mungguh perlune loji mau kanggo tandhon dagangan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dagangan mau diklumpukake ngenteni tekane prau prau.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Factorij iku terkadhang kinubeng ing beteng tembok utawa tanggul, nanging kang mangkono iku ora mesthi, awit para ratu bangsa bumi kerep ora marengake. Kehing factorij saya wuwuh, nanging terkadhang yen arep ngadegake factorij anyar iku nganggo ngesur ngalahake wong Portegis dhisik, kayata: nalika tahun 1603 ana ing Banten, ora lawas ing Gresik, Johor, Patani, Makasar lan Jepara iya dianani factorij. Factorij ing Patani perlune kanggo lelawanan karo negara Cina, Jepang lan Indhiya Buri, awit dikira ngolehake kauntungan akeh, nanging jebul ora. Karo Ceylon lan Aceh Compagnie iya lelawanan dedagangan, nanging sakawit mung sathithik pakolehe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dagangan tanah Indhiya kang ngolehake kauntungan akeh iya iku bumbu craken, mulane VOC. kepengin banget mengku kapulowan Moloko, kang iku para nakoda padha diwangsit, supaya merlokake ngudi bisane nekem kepulowan bumbon craken mau, yen ora kena dilusi sarana prajangjian iya kanthi wasesa. Ing saenggon enggon angger Compagnie bisa becik karo ratu bangsa bumi mesthi banjur nganakake prajangjian bisane lengganan ajeg (monopolie). Pulo Ambon (cengkeh) iku pulo kang dhisik dhewe dadi duweking Compagnie. Ora suwe saka kecekele pulo Ambon ing kuwasane VOC. pulo Bandha Nera (pala) lan Bacan iya banjur kena diregem.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Marga enggone menang perang iku, laku dagang bumbu craken katekem ing kuwasane Compagnie, sabab ana ing endi endi, angger tanah wus kaayoman mesthi dilarangi lelawanan dedagangan karo bangsa liya kajaba mung karo VOC. dhewe sarta regane dagangan dipasthi (monopolie). Para aandeelhoudere VOC. ing tahun 1610 didumi bathi 75%, wujud dhuwit utawa pala, kena milih ing sakarepe, nuli diedumi maneh 50%, dadi sataun bae tampane para aandeelhouder gunggung kumpul 132,5% Nanging kauntungan samono iku mungguhing satemene kauntungan ing dalem 8 tahun, awit adege VOC. wus ana 8 tahun, mangka lagi mbayar anakan sapisan iku. Ing tahun 1611 para aandeelhouder tampa maneh 30%, nanging tumekane tahun 1619 wis ora oleh maneh. Wong wong padha ora rujuk, yen pambayaring anakan jag jog ora ajeg kaya mangkono iku, terkadhang akeh banget, terkadhang pirang pirang tahun nyet adhem bae. Mulane sabakdane tahun 1625 pambayare dipranata, ing sabisa bisa diajegake. Racake pambayaring anakan marang aandeelhouder mau ing saben tahun 18%. Kajaba panyekeling dhuwit, cacading paprentahane Compagnie, isih ana maneh, yaiku enggone kukuh ngencengi tindaking monopolie, nganti akeh warga VOC. kang metu saka pakempalan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana sajabaning nagara Walanda, Compagnie uga duwe mungsuh kang nyumelangi:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Bangsa Inggris, iku ing tahun 1600 wis nganakake Oost Indische</h3> <h3 style="text-align: justify;">Compagnie, sarta ana ing Banten lan Moloko wis duwe kantor akeh. Ing saenggon enggon bangsa Inggris tansah mbudi daya bisane ngesur wong Walanda, mung bae enggone mungsuh ora wani ngedheng, awit mundhak ngadekake gesreking prentah Walanda lan Inggris.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Ing wektu samono VOC. tansah merangi wong Sepanyol lan Portegis, awit tanah Walanda peperangan lan bangsa loro mau ana ing Europa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">VOC. lelawanan dagang karo bangsa Cina sarta Jepang. Ing tahun 1608 ana prau Compagnie loro layar menyang Jepang. Ana ing kono Compagnie diidini dedagangan lan ngadegake loji.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Saka rembuge Frankrijk sarta Inggris, sanadyan Walanda lan Sepanyol ora sida bedhami, nanging ing tahun 1609 meksa leren anggone perang, padha seleh gegaman ing dalem 12 tahun. Prakara tanah Indhiya katemtokake ing prajangjian, yen wong Walanda lestari kena ndarbeni jajahan enggone ngrebut wong Sepanyol sarta Portegis, nanging siji sijining bangsa ora kena dedagangan ana ing jajahan kang wus dijegi ing liyan ing wektu awiting seleh gegaman. Mungguh ing atase tanah Indhiya awiting seleh gegaman iku kang mesthi kurang luwih let sataun karo ing Europa, awit tanah Indhiya nganggo ngenteni udhuning dhawuh. Ana ing Indhiya ketara banget, yen wong Sepanyol ora nganggep bedhami seleh gegaman iku; dadi VOC. kepeksa tansah tata tata nyentosani wadyabala lan samekta gegamaning perang.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bangsa Inggris lan Portegis sok dibiyantoni ing wong bumi, merangi marang wong Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">VOC. iku enggone ngregani bumbon craken saka kepulowan Moloko murah banget, dagangane wong bumi dhewe dilarang larang. Tindak kaya mangkono iku ndadekake karugiane bangsa bumi, wasana banjur padha dagang colongan lelawanan lan wong Portegis, Inggris utawa Jawa. Compagnie muring banget; kebon kebon pala lan cengkeh akeh kang dibabati minangka paukumaning wong pribumi. Wong Bandha banget muringe, wuwuh wuwuh dibombong wong Inggris. Admiral Verhoeff, utusane VOC. dicidra dipateni.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wasana ing tahun 1609 pulo Bandha malah banjur kena didadekake jajahan VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Marga saka pakewuh warna warna iku VOC. duwe panemu yen pangrehe kudu kukuh, dikuwasani wong suwiji. Nganti tumekane wektu semono, siji sijining loji ana pangrehe dhewe, para pangreh ora merduli marang pangrehe loji liyane. Wiwit tanggal 1 September tahun 1609 sakehing kantor lan eskader (kapal kapal perang) ing tanah Indhiya dikuwasani ing panggedhe suwiji, jenenge Gouverneur Generaal (GG.). Gouverneur Generaal kang kawitan yaiku Pieter Both. GG. mau didhawuhi niti priksa kelakuwan, gaweyan lan uripe para punggawa. GG. iku panyekele paprentahan nganggo dibiyantu ing punggawa liya, jenenge Raad van Indie.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Cacahe warganing Raad van Indie sanga, kang lima tansah dadi kanthining GG., kang papat aran “Lid” mirunggan, padha dadi gouvernour ana ing papan liya, enggone melu parepatan mung yen ana rembug sing perlu perlu banget.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pamutusing prakara kang perlu perlu GG. kudu njaluk rembuge Raad van Indie; wondene GG. dadi pangareping parepatan. Yen parepatan ora bisa mutusi, putusane GG. dhewe wus kanggep apsah. GG. iku uga dadi senapatining prajurit Dharatan lan lautan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pamanggene Tuwan P. Both ana ing Ambon. Ana ing Moloko P. Both klakon bisa nggedhekake panguwasa, gawe kapitunane wong Sepanyol lan Portegis.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1613 P. Both bali menyang tanah Walanda nanging ana pasisire pulo Mauritus praune Kerem, P. Both dadi lan tiwase. G. Reynst jumeneng gumanti GG. kapilih ing para Bewindhebber, ing tahun 1615 digenteni L. Real.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dhek samono VOC. lagi karepotan awit wong Inggris saya katon enggone mungsuh VOC. Ana ing Banten panguwasane wong Inggris tansah mundhak.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Yan Pieterszoon Coen, Liding Raad van Indie banget sumelange bok manawa jajahan VOC. bakal direbut ing wong Inggris. Ing tahun 1616 wong Inggris ngejegi pulo Run, jajahane VOC. ing Moloko. Ing nalika iku JP. Coen atetepake nguwasani sakehing prakarane VOC. ing Tanah Jawa. Coen enggal tumandang merangi wong Inggris. Kang iku ndadekake banget panase wong Inggris sarta Pangeran Ranamenggala ing Banten. Bareng ing tahun 1618 ana kabar yen loji ing Jepara dirusak dening kawulane Panembahan Mataram, lan tetela banget, wong Inggris, wong Banten lan wong Mataram ayon nedya numpes wong Walanda, JP. Coen nuli ngalih saka Banten menyang Jakarta, loji ing kono didadekake beteng. Ora lawas JP. Coen ditetepake dadi Gouverneur Generaal, tahun 1619. Ing tahun iku wong Inggris lan Walanda enggone memungsuhan padha dene ngedheng. Kantore wong Inggris kang adhep adhepan betenge wong Walanda ing sapinggire kali Ciliwung iya nuli disentosani. Kapale wong Walanda siji dibeskup Sir Thomas Dale, panggedhening eskader Inggris.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Coen sandika njaluk baline, nanging wong Inggris malah mangsuli sugal. Beteng Inggris enggal ditempuh, nganti kena obong, tahun 1618. Ora antara lawas beteng Walanda dikepung ing mungsuh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">VOC. karepotan banget, marga kekurangan prau lan obat mimis. Wong Jakarta ora ana kang gelem dadi kuline; malah wong Jakarta nempuh beteng Walanda, eskader Inggris gedhe ana segara dipethukake prau Walanda, perange dedreg, wasana kesaput ing wengi. Esuke JP Coen ora wani methukake prau Inggris maneh; putusaning rembug arep menyang Moloko njaluk bantu lan njupuk obat mimis. JP. Coen weling wanti wanti marang Van den Broecke. Yen ana kapepete kepeksa nungkul, nungkula marang wong Inggris, aja nganti nungkul marang wong Jakarta utawa Banten. Kacarita wong Inggris wus prajangjian lan wong Banten, nedya nempuh beteng ing Jakarta. Pangeran Jakarta, Wijaya Krama, gela banget, dene ora diajak rembugan ing wong Banten, nuli golek akal bisane ngrebut beteng dhewe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">P. van den Broecke disuwuni bojana minangka pratandhaning pamitran.</h3> <h3 style="text-align: justify;">P.v.d. Broecke kanthi punggawa pitu kalebu ing gelar, banjur cinekel lan kinunjara. Van Raay sing nggenteni Van den Broecke dijaluki tebusan, ora mituruti. Wasana wong Inggris lan Van den Broecke dhewe aweh weruh marang wong Walanda supaya masrahna beteng. Van Raay kendhak atine, nedya nungkul, wekasan ana jalaran kang murungake sedyane Van Raay saandhahane. Wong Banten ora aweh, yen beteng Jakarta tumiba ing wong Inggris.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangeran Jakarta ditungkeb, jajahane kagamblokake marang Banten. Rehning wong Banten crah karo wong Inggris, eskader Inggris mundur saka Jakarta. Beteng Walanda dikepung ing wong Banten. Bareng wong Walanda ngerti yen bakal bisa uwal saka ing bebaya, banjur tumandang nyentosani beteng maneh. Bareng wis rampung wong Walanda padha bungah bungah nganakake bujana, beteng Jakarta dijenengi Batawi (tahun 1619). Bareng lungane JP. Coen wis oleh patang sasi banjur bali nggawa prau nembelas. Prajurit kang ngepung beteng ditempuh bubar, kutha Jakarta digempur. Coen nuli menyang Banten, wong Banten rumangsa ora kuwagang nglawan P. van den Brocke sakancane diulungake. Sarehne v. d. Broecke lan van Raay dianggep kaluputan enggone netepi wajibe, mulane tampa paukuman abot saka JP. Coen. Tanah Jakarta banjur diaku ing VOC, JP Coen enggal mbangun Kutha Batawi, dipernata lan direjakake. Ing sacedhake palabuhan didokoki omah, jenenge “Kasteel” ing kono dununging paprentahane VOC. ing satanah Indhiya. Ing sarampunge prang Jakarta, Coen nedya males marang wong Inggris. Nanging ing tahun 1620 kabar saka Europa yen para panggedhene VOC. ing tanah Walanda rukun karo Compagnie Inggris. Kang iku ing tanah Indhiya uga Walanda karo Inggris iya kudu rujuk.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wosing prajangjian mangkene: Siji sijining Compagnie nganggo pawitan dhewe dhewe sarta kena sudagaran ing satanah Indhiya, nanging prajangjian monopolie kang mau mau dilestarekake. Kulake kudu bebarengan, oleh olehane diparo. mung ing pulo pulo Moloko wong Inggris oleh sapratelone. Prakara perang dadi tetanggungane Raad van Defensie, kang dadi wargane wong Walanda lan Inggris genti genten saben sasi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">JP. Coen banget ora senenge dene ana pranatan kaya mangkono iku, awit wong Inggris ora wenang oleh jajahane VOC, Wong Inggris rumangsa disengiti wong Walanda, mulane ing saoleh oleh rekadaya bisane males marang VOC. Walanda. Nalika wong Bandha mogok, kang ngojok ojoki wong Inggris. Sarehne ana Raad van Defensie warga Inggris ora pati sarujuk ngukum marang kraman mau, JP. Coen banjur pratela yen wong Bandha kang wenang ndarbeni iya mung wong Walanda. JP. Coen nuli mangkat menyang Bandha, wong bumi diwisesa, dipateni utawa dibuwang menyang Tanah Jawa. Pulo pulo Bandha didum marang para Walanda tilas punggawane Compagnie, nanging diwajibake nandur pala, lan pametune kudu didol marang VOC. Tindak sawenang wenang iku dadi cacade JP. Coen. Ing wiwitane tahun 1623 JP. Coen lereh marga saka panjaluke dhewe. Kang gumanti jumeneng GG. saka panudinge Coen iya iku P. de Carpentier. Durung nganti sasasi enggone dadi GG., de Carpentier wis nemu reribet, gesrek lan wong Inggris.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana ing Ambon wong Jepang bebauning wong Inggris kacekel ing wong Walanda. Bareng ditliti tliti, wong Jepang mau blaka yen wong Inggris wis padha sumpah sumpahan sapunggawane Jepang nedya numpes wong Walanda lan ngrebut beteng Victoria. Tinemuning papriksan wong Inggris 9 wong Jepang 9 lan wong Portegis siji padha ngakoni, yen pancen duwe niyat kaya ature wong Jepang mau. Nuli diukum kisas.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karampungane pangreh Walanda ing Ambon njalari crahing VOC. lan Compagnie Inggris. Wong Inggris ing pulo Moloko padha lunga, ngejegi pulo Lagundi ana ing supitan Sundha, nanging sarehne akeh kang mati utawa lara, banjur padha ngumpul ing Betawi. Ora antara lawas wong Inggris ana ing Betawi ora bisa rukun karo wong Walanda, nuli padha lunga menyang Banten.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit adege kutha Betawi tansah dibeciki: Coen wis ngadegake pamulangan sarta murih ajuning dagangan, njupuki wong Cina saka Banten; kejaba iku Betawi uga dianani pangreh kutha kang ngiras nyekel pangadilan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Carpentier wiwit nganakake pajeg dhuwit kanggo mbecikake tindhaking piwulang sarta pangadilan lan maneh gawe yeyasan kanggo mitulungi marang bocah Walanda kang lola.</h3> <h3 style="text-align: justify;">15 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 7</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Mataram Nalika Mumbul Mumbule</h3> <h3 style="text-align: justify;">1586 – 1601</h3> <h3 style="text-align: justify;">Panembahan Senapati</h3> <h3 style="text-align: justify;">1601 – 1613</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mas Jolang, Panembahan Seda Krapyak 1609 – 1614 GG. Both</h3> <h3 style="text-align: justify;">1613 – 1645</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sultan Agung (R. Rangsang, Cakrakusuma) 1619 – 1623 GG. JP. Coen</h3> <h3 style="text-align: justify;">1623 – 1627 GG. De Carpertier</h3> <h3 style="text-align: justify;">1627 – 1629 GG. JP Coen</h3> <h3 style="text-align: justify;">1636 – 1645 GG. Van Diemen</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sadurunge Panembahan Senapati seda wis tinggal weling, yen kang putra penenggah, Mas Jolang kang kalilan nampani warisan kraton Mataram, dene putrane pembayun, Pangeran Puger nrima jumeneng adipati ing Demak, nanging Pangeran Puger besuke ngraman, wasana asor. Kejaba perang lan kang raka, Mas Jolang uga perang karo para adipati ing Bang Wetan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1613 Sang Panembahan seda. Sarehne sedane mentas lelangen menyang Krapyak, nuli katelah nama Panembahan Seda Krapyak.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sasedane Panembahan Seda Krapyak kang gumanti jumeneng nata Raden Mas Rangsang, ajejuluk Prabu Pandhita Cakrakusuma. Nalika jumenenge Kangjeng Sultan lagi yuswa 22 tahun; ewa semono wis kinurmatan ing para kawula. Pangastane paprentahan piyambak bae, mung kala kala mundhut rembuge wong kang pinitaya, lan putusaning rembug banjur didhawuhake marang para panggedhening nagara.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sang Prabu bagus sembada dedeg piyadege, tingale wajar “memper mripating singa” pangagemane presaja, nyampinge bathik wernane putih lan biru (ayake parang rusak), mekuthane putih (matak?). Yen siniwaka, lenggahe ana ing dhampar cendhana kaapit apit ing pot pot kekembangan. Dhampar mau dununge ana ing bangsal kang ajrambah jobin, dawa ambaning jrambah kira kira 3 meter. Para kang seba nyadhong dhawuh, ngubengi bangsal mau, kehe kira kira 300 utawa 400, kabeh padha sila makidupuh tanpa nganggo lemek, lan ora ana kang udut utawa nginang. Sinewaka kaya mangkono mau ing dalem saminggu kaping pindho utawa luwih, para abdi dalem kang ora ngadhep nalika pinuju sinewaka, utawa kang duwe laku ora patut, padha kagantungan paukuman abot. Dadi uripe para priyagung ing Karta iku ora merdika kaya adipati ing sajabaning Karta. Para adipati mau akeh kang sawenang, anggugu ing sakarepe dhewe, wong cilik kang rekasa, padha dipeksa ngestokake pajeg akeh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kersane Sultan Agung Tanah Jawa iki kabeh kareha marang Mataram, senadyan bakal perang kang nganti suwe utawa ngetokake wragad akeh iya bakal ditemah, mung angger bisa kelakon. Mungguh mungsuhe ana telu yaiku: para ratu ing Bang Wetan lan Madura, ratu ing Banten sarta Kumpeni.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dene Cirebon wis nungkul marang Mataram, wiwit tahun 1619. Nalika tahun 1615 Kangjeng Sultan nelukake Lumajang, Malang lan panggonan sawatara maneh. Sawise iku Surabaya, Pasuruwan, Tuban, Wirasaba (Majaagung), Japan (Majakerta), Lasem, Brondong, Arisbaya (Majaagung) lan Sumenep, banjur prajangjian ngumpul dadi siji, perlu bebarengan nempuh Mataram. Nanging perange kasoran. Ing tahun 1617 Sultan Agung mbedhah Pasuruwan, ing tahun 1618 Pajang, lan ing tahun 1619 Tuban. Pangepunge kutha Surabaya ing tahun 1622 ora oleh gawe, nanging bareng ing tahun 1623 Madura kena dikalahake, Sultan Agung ngajati mbedhah Surabaya maneh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika iku Sultan Agung manggih akal, ora adoh saka cawangane kali Brantas, kali Surabaya dibendung. Banyu sethithik kang isih mili menyang Surabaya dibuwangi bathang lan bosokaning tetuwuhan, amrih wong Surabaya padha ketaman ing lelara. Jalaran saka reka iku wong Surabaya kepeksa nungkul, awit alane banyu mau, miturut crita, wonge Surabaya kang kehe 50 60.000 iku mung kari 1.000. Wasana Tanah Jawa Wetan lan Tanah Jawa Tengah dadi kaereh ing Mataram. Ing tahun 1625 Kangjeng Sultan banjur ajejuluk Susuhunan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tepunge VOC. karo Mataram iku molah malih. Ing wiwitane padha becik.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sultan Agung nerusake prajangjiane kang rama, yaiku: VOC. kena ngedegake loji ana ing Jepara. Nalika iku Sultan Agung ngandika karo utusaning Compagnie: “Aku sumurup, yen tumekamu ing kene ora nedya nelukake Tanah Jawa”. Enggone Walanda manggon ing Jepara iku mung supaya bisa ngirimake beras. Nanging ing prakara iku wong Walanda tansah digawe pakewuh dening Baureksa, bupati ing Kendhal. Malah baureksa lan bupati liyane padha ngreka daya, amrih wong Walanda aja menyang Karta sapatemon karo Sang Prabu.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Awit saka iku VOC. lan para bupati padha congkrah. Ing sawijining dina Baureksa nukup wong Walanda, ana sawatara kang dipateni lan ana pitulas kang dikunjara. Nalika iku Coen dhawuh ngobong Jepara, iya klakon kobong saperangan (tahun 1618). Ing wektu semono Sultan Agung lagi perang ana ing Bang Wetan lan ora menggalih apa kang klakon ing Jepara.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng Coen ing tahun 1619 yasa kutha Betawi, lan Jakarta wis katekem ing tangane bangsa Walanda, sultan Agung muring banget marang VOC. Ora antara lawas dhawuh nglarangi adol beras marang Compagnie, amarga Coen wani wani aweh mriyem marang wong Surabaya. Sanadyan mengkonoa meksa ora dadi perang, awit sapisan Sultan Agung nedya golek reka bisane wong Walanda ngakoni yen kebawah Mataram, nganggo sarana kang alus, lan ping pindhone samangsa dadi perang wong Walanda kuwatir yen banjur ora bisa oleh beras babar pisan. Nalika Sultan Agung ngajak Walanda bebarengan mbedhah Banten, wong Walanda ora gelem, awit VOC, ora pracaya marang wong Mataram, marga Walanda wis ngrebut layang, kang surasane: “Sultan Agung bakal mbedhah Banten, sawuse iku banjur ngalahake Betawi”. Banten lan Mataram iku tansah memungsuhan, nanging Sultan Agung ora bisa ngalahake, jalaran nalika iku praune wong Jawa ora sepiraa kehe lan mlaku dharat dalane angel banget. Ing Tanah Jawa Kulon kang teluk marang Mataram mung ing Sumedhang (Priyangan) lan Cirebon. Nalika JP. Coen jumeneng GG. kang kapindhone ing tahun 1628, ana utusan saka Mataram menyang Compagnie duwe panjaluk mangkene: Sapisan Panembahan enggone arep nempuh Banten mundhut tulung marang Compagnie, kapindhone JP. Coen didhawuhi utusan menyang Mataram ngaturake bulu bekti. Panjaluk iku mau loro lorone ora dituruti. Ing sasi Agustus wayah bengi kasteel ing Betawi ditempuh ing bala Mataram saka pelabuhan. Ing dharatan ana baris gedhe kang ngepung kutha Betawi. Mangka cacahing prajurit Compagnie mung 3.800. Nuli JP. Coen tekad tekadan nempuh, prajurit Jawa bubar, malah banjur kepeksa mundur, awit wis ngancik mangsa udan tur nganggo kekurangan pangan. Ing sasi April tahun 1629 ana utusan saka Mataram aran Warga ketemu GG. JP. Coen, jarene perlu rembugan arep bedhami. JP. Coen wis ngerti yen Warga iku satemene telik, banjur terus dicekel. Bareng ditakoni, prasaja yen wong Mataram wis nglakokake wadyabala maneh lan murih aja nganti kekurangan pangan kaya kang uwis, ing Tegal wis disedhiyani tandhon beras. JP. Coen terus dhawuh ngobongi tandhon beras mau. Wusana bareng prajurit Mataram teka ing wewengkon Betawi enggal bae enggone kentekan pangan. Wadyabala Mataram wiwit gawe laren nganti ketug sacedhake kutha, JP. Coen nuli dhawuh ngrusak laren mau. Sarehne bala Mataram uga ketrajang lelara, wusana kepeksa mundur. Wiwit ing wektu iku karajan Mataram wis ora wani nempuh marang kutha Betawi. Ewa dene Sultan Agung sabisa bisa tansah ngarah gawe kapitunane Compagnie, kayata wong Mataram dilarangi dagang beras menyang Betawi, mangka Compagnie butuh banget.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Utusan saka Betawi menyang Karta padha dicekel, sarta direngkuh abdi telukan, malah saweneh ana kang dipateni. Bareng sabedhahe kutha Malaka tahun 1641, wong Jawa ora kena dagang beras ana ing kono, dipeksa dagang menyang pelabuhan Betawi. Senadyan Sultan Agung durung karsa rukun, ewa dene kawula Mataram diidini lelawanan dedagangan maneh lan Compagnie ing Betawi. Wasana ing tahun 1646 Sultan Agung seda, wiwit ing wektu iku Mataram banjur rukun bae lan Compagnie.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karsane Sultan Agung arep ngerehake Tanah Jawa kabeh iku wis akeh kelakone, nanging perang mau ndadekake karusakan ing Tanah Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika utusane VOC. ing tahun 1613 padha menyang Karta, para utusan padha eram ndeleng kehing wong ing kutha kutha, kehing beras pari apa dene kehing wit witan tuwin tetanduran kang metu kasile, nanging bareng antara limalas tahun maneh, akeh tanah tanah kang ora kadunungan wong, panggonan panggonan kang katrajang ing prang padha nandang paceklik lan kaambah ing pageblug. Mulane mengkono, marga Sultan Agung iku nggone arep nggayuh karsane iku nganggo sarana kang nggegirisi, kayata: kabeh kawula kudu melu perang, durung nganti perang wong wong mau wis akeh kang tiwas ana ing dalan. Gampang yen mung arep bisa ngira ngira kehing prajurit kang dilurugake, yen ngelingi pangepunge kutha Betawi kang ping pindhone.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika iku ana prajurit 80.000 lan sing bali menyang Mataram durung ana seprapate. Nalika nglurug Madura, kehing prajurit nganti 160.000.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Yen ana wong sabangsa kalah perange, kerep kelakon wong kabeh mau kapeksa ninggal tanahe. Nalika bedhahe Madura, kutha kutha lan desa desa ing kono meh kabeh dirusak, para ratune dipateni, wonge cilik ana 40.000 kang dipeksa ngalih menyang Gresik lan Jaratan, jalaran ing kutha loro mau, marga saka perang kang uwis uwis meh ora kadunungan ing wong.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Adipati ing Sumedhang kapeksa urun bala akeh banget, nganti ing negarane (Priyangan) meh entek wonge. Sakalahe Wirasaba bupatine kablenegake ing banyu nganti tumeka ing pati, lan wong cilik diboyongi menyang Banyumas. Sultan Agung iku ora ngajeni nyawaning wong, nalika campuhe wadyabala Mataram ana ing Surabaya iku wong Mataram kang mati 40.000 lan Kangjeng Sultan iya ayem bae, pangandikane: tanah Mataram isih sugih wong.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jalaran kang mangkono mau wong cilik padha ora bisa nggarap sawah, regane beras saya larang lan wonge saya ora kacukupan. wuwuh wuwuh kaambah ing pagering, mulane ing tahun 1618 lan 1626 akeh padesan ing Tanah Jawa kang wonge mung kari 1/3, kang 2/3 padha mati. Wragad perang iku iya ora sethithik, lan sing kudu nganakake iya wong cilik, Sultan Agung ora kagungan welas marang mungsuh, malah senapati lan prajurite dhewe iya sok kapatrapan paukuman kang ora murwat, yaiku yen perange kalah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Miturut crita, saundure wadyabala saka Betawi, Sultan Agung dhawuh mateni wong 4.000; wong samono mau kalebu para garwane baureksa, kang tiwas ana ing peprangan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika perang Mataram JP. Coen wis kraos gerah, nanging meksa nyenapati ing perang, dadi kasengka banget. Wasana ing tanggal 20 September 1629 gerahe banget dadakan, nganti dadi lan tiwase.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wis tetela banget yen tujune Compagnie nganti seprono mung murih ajuning dedagangane. Sarehne kang dikukuhi banget pranatan monopolie, mulane kudu bisa mbalekake panempuhe wong Europa liyane. Bisane kelakon, mung yen prajurite dharatan lan lautan sentosa, perlu kanggo ngukuhi kantor kantor ing Betawi, lan uga kanggo nanggulang ardane Mataram. Coen iku kena diarani wong pinunjul, katandha nalikane adege Betawi bisa ngundurake ardaning mungsuh nganti kaping pindho (Inggris lan Mataram) senadyan tansah karoban lawan, tindake ana ing Moloko tetep diarani siya, ewadene meksa klebu wong ambek sudira ing pakewuh lan ora wegahan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Enggone nglabuhi tanah wutah rahe tanpa pamrih nganti tekan ing pati.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sasedane GG. JP. Coen kang gumanti J. Specx (tahun 1629 – 1632) tumuli H. Brouwer 9tahun 1632 – 1636).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit adege A. van Diemen dadi GG., Compagnie ngancik ndedel dedele, awit van Diemen pancen GG. kang cakep ing bab sakabehe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dhek samana VOC. perang maneh lan mungsuhe lawas yaiku bangsa Portegis.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1638 jajahane wong Portegis ing Ceylon karebut ing senapatining VOC. banjur Compagnie diidini ngadegake beteng lan nindakake monopolie dagangan manis jangan. Ora antara suwe beteng Malaka, kang kalebu sentosa banget, kinepung wakul lan diperangi bala VOC. Nganti suwe wong Portegis panggah. Ing tahun 1641 senapati Walanda Caerteku dhawuh ngrangsang beteng, wasana bedhah. Ing ngatase wong Portegis ilange kutha Malaka iku kerugian gedhe banget. Sarehne banjur uga kelangan jajahan ing pasisire tlatah Coromandel lan Malabar, wong Portegal prasasat tanpa panguwasa ana ing tanah Asia. Nalika bedhami ing tahun 1641 wong Portegis dipeksa nuruti bae.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mungguh ing ngatase Compagnie, bisa oleh kutha Malaka kauntungan gedhe, awit ndadekake wedine para ratu bangsa bumi kabeh. Padagangane Malaka ngalih menyang Betawi. Nalika jamane GG. van Diemen kutha ing Betawi digedhekake lan dibecikake. Jiwane 9.000, wong Walanda 3.000 luwih. Ing sajabane kutha wiwit akeh pasanggrahane para gedhe. Ing sajroning kutha wong laku dagang maju banget. Kacarita karajan Mataram ing wektu iku banjur rukun bae lan Compagnie. Ing tahun 1646 VOC. prajangjian karo Mataram (nalika jumenenge Mangkurat I). Ing saben tahun Compagnie kudu nglakokake utusan menyang Mataram. Wong Jawa kena dedagangan ing sadhengah panggonan kejaba ing Moloko. VOC. lan Mataram padha dene ora kena ngrewangi mungsuhe. Ing sabakdane tahun 1629 kerep bae Banten memungsuhan lan Betawi, marga wong Banten ambubrah monopoliening VOC. karo wong Moloko. Pelabuhan Banten kerep banget dibarisi ing prau perang Walanda, dadi kutha Banten padagangane mati. Ing tahun 1645 Banten gawe prajangjian lan VOC. Dadi tetela yen panguwasane Compagnie tansah mundhak gedhe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">GG. van Diemen arep nggedhekake padagangan ing tanah Cina lan Jepang.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1642 ana wong Walanda, aran Abel Tasman njajah ngetan nemu pulo pulo anyar ing wewengkone Australia iya iku Nieuw Zeeland lan Van Diemensland (saiki aran Tasmania). Tanah Australia diarani Nieuw Holland.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika jaman Sultan Agung ana owah owahan bab umuring tahun.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang dienggo tumekane jaman iku diarani tahun Saka, umure kaya dene tahun Christen ((+/- 365 dina) wiwite tahun nalika tahun christen wis tekan angka 78.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit tahun Saka 1555 (= 8 Juli 1633) umure disalini manut lakuning rembulan ( 1 tahun = 355 dina) dicocogake karo tahun Arab kang dhek samono wis tekan angka 1.043. Tumekaning saiki kabeh mau isih dipacak ana almenak, kayata: 1 Januari 1925 = 5 Jumadilakir Dal Windu Sengara 1855 (Jawa) = 5 Jumadilakir 1343 (Arab).</h3> <h3 style="text-align: justify;">16 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 8</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kraman ing Moloko (1650 – 1653)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mataram Jamane Amangkurat I lan Amangkurat II.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kraman Trunajaya.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perang Banten.</h3> <h3 style="text-align: justify;">1645 – 1677 Mangkurat I 1650 – 1653 GG. Reiners</h3> <h3 style="text-align: justify;">1677 – 1703 Mangkurat II 1653 – 1678 GG. Maetsuyker</h3> <h3 style="text-align: justify;">1678 – 1681 GG. Rijklof van Goens</h3> <h3 style="text-align: justify;">1681 – 1684 GG. Speelman</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dhek jamane GG. van Diemens VOC. ana ing pulo pulo Moloko nemu reribet, marga saka anane monopolie, tanah Moloko suda banget karaharjane, wong bumi padha ngrekasa uripe. Wong cilik ora gelem netepi prajangjiane monopolie, padha laku dagang colongan. Punggawane VOC. nyirep kraman kanthi tindak keras. Nuli wong Moloko dibiyantu ing Sultan Ternate, mulane saya ndadra. Wasana GG. van Diemens tumindak dhewe, tindake keras nanging ndalan, temahan kraman bisa mendhak. Ing nalika jamane GG. Reiners (tahun 1650 – 1653) ing Ternate lan Ambon ana kraman maneh kang marga saka pangojok ojoke wong Makasar. Wong bumi padha nggrundel ora trima, awit A. de Vlaming, Gouverneur ing kapulowan Moloko dhawuh mbabadi tanduran bumbu craken kang dianggep turah, murih ora ngedhunake regane dagangan. Yen wong bumi ora nuruti, prajurit VOC. lelayaran mrana ngrampungi pasulayan kanthi wasesa (hongi). Enggone nyirep kraman A. de Vlaming kanthi kekerasan, akeh wong kang dipateni utawa dibuwang . Wasana pulo pulo akeh kang suwung.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit ing wektu iku dikenakake nandur cengkeh mung wong ing Ambon lan pulo pulo cilik sisih wetan, kang kena nandur pala mung wong ing Bandha.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Amarga saka anane planggeran mau wong bumi akeh kang padha kemlaratan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wasana ora ana sranane kanggo mbangkang maneh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng Moloko wis tentrem, nalika kang jumeneng GG. Maetsuycker VOC. merangi Makasar. Hasanudin, ratu ing Makasar tansah nulungi wong bumi ing Moloko. Manehe VOC. ora oleh idin ngadegake loji ana ing karajan Makasar. Enggone memungsuhan VOC. lan Hasanudin nganti ambal kaping telu. Wekasane ing tahun 1667 Cornelis Speelman didhawuhi nandangi Hasanudin. Aru Palaka ratu ing palaka mbantu Compagnie, jalaran karajane direbut kagamblokake marang Makasar, rama lan eyange Aru Palaka kapatenan ing Ratu Makasar. Putusaning perang Hasanudin kapeksa nganggep prajangjiane VOC. tahun 1667. Miturut jenenge papan prajangjian mau diarani prajangjian ing Bonggaya.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bedhahe Makasar iku ing atase VOC. akeh banget pakolehe, awit iku dadi hedhasaring panguwasa ana ing Celebes sarta pamengkune marang sakabehing pulo pulo ing Moloko. Minangka ganjaran Aru Palaka didadekake ratu ing Bone. Surasane prajangjian ing Bonggaya prakara warna warna, kayata: Makasar lan Goa ngakoni pangayomane VOC. apa dene Flores lan Sumbawa mari dadi jajahane Makasar. Bangsa manca kang kena dedagangan ing Moloko mung VOC. bae. Wong Makasar kudu nglereni enggone lelawanan dedagangan lan Moloko.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sasedane Sultan Agung ing Mataram tansah ana kraman utawa perang, ndadekake gempaling karajan. Kang misuwur iya iku kramane Trunajaya, sebabe mangkene:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Pangeran Arya Prabu Adi Mataram kang nggenteni Sultan Agung, jejuluk Sunan Mangkurat I, kapinteran lan kekencenganing karsa ora mantra mantra timbang lan kang rama. Sarehne wegah memungsuhan lan Compagnie, ing tahun 1646 lan 1652 prajangjian pamitran lan VOC. Surasane prajangjian 1652 ana kang nyebutake bab tapel watese jajahaning Compagnie sisih wetan, iya iku kali Citarum. Ing tanah Mataram akeh para gedhe kang nggrundel ora narima marang tindake Mangkurat mau.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Sunan Mangkurat ala banget pangrehe praja, jalaran ketungkul mbujeng marang kamukten nganti nukulake panggalih siya. Para kawula gedhe cilik ora ana kang njenjem uripe, jalaran saka siyane Sang Prabu. Nalika jumeneng anyar anyaran nenumpesi mitrane kang rama akeh. Saking kalulute marang pakareman kang nistha nganti wentala mutahake getihe wong kang tanpa dosa. Kaya dene nalika garwane kekasih seda, nuli dhawuh nyekel wong wadon 100 dikurung ing pasareyan nganti mati kaliren.</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Ing Madura ana sawijining Pangeran kang duwe tekad arep ngraman, manggedheni para gedhe ing Mataram lan Madura, merangi Mangkurat.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangeran mau wayahe Cakraningrat I ing Sampang saking amuyan, jenenge Trunajaya. Senadyan Trunajaya ora nduweni waris kadipaten, ewa dene garah jumeneng adipati ing Madura. Nalika kang paman jumeneng adipati, jejuluk Cakraningrat II gampang bae Trunajaya enggone ngelun wong Madura, awit sang adipati tansah ana ing Mataram bae. Ing tahun 1674 kraman wis ngrebda banget. Trunajaya dibantu ing wong Makasar kang padha lunga saka tanahe dhewe ngalambrang, gawene mbebajak. Tanah Jawa Wetan enggal ditelukake. Bareng kraman saya mengulon, Mangkurat I saya kuwatir, nuli mundhut pitulungane Compagnie. Prentah ing Betawi kang sakawit mangu mangu, nanging bareng saya krasa kapitunan enggone dedagangan marga saka panggawening kraman, ing wasanane gelem tetulung. Ing kawitane prajurit Walanda kerep bisa mbalekake kraman saka sawenehing panggonan, nanging saya suwe saya cabar, kraman saya maju, tanah pasisir lor lan Tanah Jawa Tengah pasisir wetan wis katekem ing kraman, Trunajaya banjur akadhaton ing Kedhiri. Prentah ing Betawi wiwit anggraita yen pananggulanging kraman Trunajaya kudu ditumeni. Ing tahun 1677 ana wadyabala Compagnie menyang Jepara, disenapateni Cornelis Speelman. Dhisike Trunajaya arep dirukun, nanging ora gelem. C Speelman nuli prajangjian: lan Sunan Mangkurat I, surasaning prajangjian: Compagnie bakal mitulungi Mangkurat, nanging njaluk liru ragading perang, undhaking jajahan, lan wewenang ing prakara dedagangan. C. Speelman banjur wiwit merangi kraman, nanging mung bisa ngejegi Surabaya, dene jajahane Trunajaya saya mundhak, malah wis bisa nggepuk Karta, kutha karajaning Mataram. Upacaraning kraton diboyong menyang Kedhiri. Sunan Mangkurat kengser, tindak mangulon didherekake ing Sang Pangeran Adipati Anom.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mungguh kramane Kangjeng Sunan mau nedya ketemu panggedhening Compagnie ing Jepara, nanging ana ing dalan seda (tahun 1677) kasarekake ing Tegal Arum. Nganti saprene Mangkurat I isih katelah nama Sunan Mangkurat Tegal Arum. Sasedane Sunan Mangkurat I Sang Pangeran Adipati Anom gumanti jumeneng nata, jejuluk Sunan Mangkurat II, nanging sasat ora jumeneng ratu, awit kang nganggep mung para kawula kang nderekake, malah kang rayi Sang Pangeran Puger, kang ana Mataram iya ngaku jumeneng Sunan. Sunan Mangkurat II banjur tindak menyang Jepara, mundhut tulung marang Compagnie, ngestokake dhawuhe kang rama. C. Speelman saguh mitulungi, nanging nganggo prajangji.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wosing prajangjian Jepara :</h3> <h3 style="text-align: justify;">VOC. nganggep ratu marang Mangkurat II VOC. kena dedagangan ing satanah Mataram, kena nglebokake dedagangan ora wenang dijaluki beya.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jajahan VOC. mangidul tekan segara, mangetan tekan Cimanuk, apadene kutha Semarang sawewengkone. GG. Maetsuycker lan keh kehing para Liding Raad van Indie ora rujuk karo kareping para Bewindhebber, pangrehing VOC. ana ing tanah Walanda; aliya saka iku Trunajaya wis kegedhen panguwasane, mangka Sunan Mangkurat II wus prasasat tanpa daya, wuwuh wuwuh prentah ing Betawi lagi karepotan ora bisa oleh pitulungan saka nagara Walanda, tur nemu pakewuh karo Banten.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1678 GG. Maetsuycker seda digenteni Rijkloff van Goens. Priyagung iku nemeni enggone nandangi Banten. Rijkloff lan Speelman padha sabiyantu ngrampungi kraman Trunajaya, aja nganti kedhisikan ditempuh wong Banten.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Rijkloff van Goens banjur ngutus wadyabala gedhe menyang Tanah Jawa Tengah nglurugi Trunajaya. Trunajaya iya metukake, nanging suwe suwe keplayu marang Kedhiri. Kedhiri nuli dibedhah klawan rekasa, nanging Trunajaya oncat ngungsi marang pagunungan salore gunung Kelut.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kapitan Ambon aran Jonker kautus ing Kangjeng Susuhunan ngelut playune Trunajaya. Dalan dalan sakubenge pandhelikane Trunajaya dijaga prajurit, wusana Trunajaya nungkul. Kangjeng Susuhunan arep priksa marang Trunajaya nanging bareng disowanake ing ngarsane, nuli diperjaya ing Sang Prabu piyambak (tahun 1680). Senadyan ing tahun 1652 wis ditemtokake yen Cisedane kang dadi tapel watese Banten lan jajahan VOC., ewa dene wong Banten iya ora wedi njejarah, mbegal ing sawetane Cisedane. Ing tahun 1656 kelakon dadi perang nganti tumeka tahun 1659. Ing salebaring perang mau VOC. meksa durung rukun karo Banten. Ing wektu samono kang jumeneng ing Banten Sultan Agung Abul Fatah utawa Tirtayasa. Sang Prabu pancen ratu peng pengan, kang diudi mumbuling negara lan undhaking jajahan, mulane sengit banget marang Compagnie, awit digalih ngalang alangi pangelaring jajahan. Saka pambudidayane Sultan Agung kelakon kutha Banten bisa reja lan rame. Wong Inggris, Denmarken lan Prasman padha oleh idin dedagangan ana ing Banten. Nalika kraman Trunajaya Sultan Agung ora gelem nganggep ratu marang Mangkurat II lan mitulungi marang Makasar mungsuhe VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangarep arepe yen prajurit VOC., suda banget, wong Walanda banjur gampang kalahe karo Banten. Ing sesirepe kraman mau rehne GG. Spellman wis mangerti sedyane Sultan Agung yaiku arep enggal merangi Betawi, mulane banjur tata tata. Kabeneran banget ing atase VOC. ing tahun 1682 ing Banten ana geger, jalaran Sang Pangeran Adipati Anom Abdul Kahar (banjur jejuluk Sultan Haji) lan rayine Sang Pangeran Purbaya rebut kalenggahan Pangeran pati, iya iku biyantu kang rama ngasta paprentahaning negara. Sultan Haji rekasa banget, awit Sultan Agung mbiyantu Purbaya, nuli Sultan Haji njaluk tulung marang VOC., kang saguh arep nulungi, jangji wong Walanda ing Banten oleh monopolie. Sultan Agung banjur keplayu dioyak ing prajurit Compagnie. Bareng kecekel dikunjara ana ing Betawi nganti tekan ing sedane (tahun 1692). Wose prajangjian ing tahun 1684 wong Inggris lunga saka Banten, nuli ngalih menyang Bengkulen. Kejaba iku VOC. wenang melu ngrembug ruwet rentenging nagara ing Banten. Wiwit ing jaman iku Cirebon uga melu ngaub marang VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">17 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 9</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mataram Nalika Perang Rebut Kaprabon</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang Sapisan (tahun 1704 – 1708)</h3> <h3 style="text-align: justify;">lan Kapindho (tahun 1719 – 1723)</h3> <h3 style="text-align: justify;">1703 – 1704 (1708)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sunan Mas, Mangkurat III 1691 – 1704 GG. van Outhoorn</h3> <h3 style="text-align: justify;">1704 1719</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangeran Puger, Pakubuwana I 1705 – 1706 GG. van Horn</h3> <h3 style="text-align: justify;">1719 -1727</h3> <h3 style="text-align: justify;">Prabu Mangkurat IV</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang anjalari perang rebut kaprabon kang sapisan iya iku congkrahe Sunan Mas karo Pangeran Puger, apa dene era eru marga saka panggawene Untung Surapati.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Untung Surapai iku batur tukon saka ing Bali, wis dadi prajurit ing Betawi, diunggahake dadi Litnan manggedheni prajurit Bali sagolongan. Nalika perang Banten Untung minggat ndherek Sultan Agung ing Banten, salebaring perang nuli nggawa kancane sawatara klambrangan ana ing bawah Priyangan, gawene njarah rayah. Bareng dioyak ing prajurit VOC. Untung Surapati sakancane Bali mlayu mangetan nyuwun pangauban marang Sunan Mataram. Senadyan Untung Surapati mungsuhing VOC., ana ing Kartasura ditampani becik malah dadi andhel andhel GG. Champhuys nuli utusan Mayoor Taak menyang Kartasura perlu nyekel Untung Surapati lan nagih utange Marang marang VOC. Nalika prajurit Walanda teka ing kutha, wong Jawa lan wong Bali wis perang dhewekan. Sasuwene ing paperangan geger gegeran, Mayoor Tak di kroyok ing gegaman, prajurit 70 kang mati. Untung Surapati sakancane bablas mlayu mangetan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana ing Pasuruwan Untung Surapati ngedegake karajan. Untung Surapati jumeneng adipati jejuluk Wiranagara jajahane saya jembar, nenelukake ing sakiwa tengene malah nganti tekan ing Kedhiri, Sarehne Untung Surapati saya ndadra, Mangkurat II minta sraya marang VOC. nanging GG. van Outhoorn durung mituruti. Nalika semana ing saTanah Jawa akeh sekaitan nglawan wong Walanda. Sawenehing panggonan disebari layang nyalawadi kang ngemu rasa ngojok ojoki numpes wong “kapir”.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Akeh priyagung Banten lan Mataram sing padha mbiyantu sekaitan iku.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Malah ana wong Melayu saka Sumatra aran Ibnu Iskandar kang melu dadi penuntune sekaitan mau, nglurugi Betawi nggawa prau akeh. Bareng konangan ing Walanda banjur ditempuh rusak bebarisaning prau. Prakara iku njalari enggone VOC. ora gelem ngrewangi Mangkurat II. Ing tahun 1703 Mangkurat II seda, kang gumanti jumeneng, Sunan Mas utawa Mangkurat III; marga saka cacading sampeyan, uga katelah asma Sunan Kencet.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sunan Mas congkrah lan pamane Pangeran Puger, mungguh kang dadi jalarane iya saka siyane Kangjeng Sunan. Sunan Mas iku pancen misuwur siya lan sawenang wenang tindake. Pangeran Puger lolos saka Kartasura, tindak menyang Semarang mundhut pitulungan Compagnie. Sunan Mas wis rambah rambah kirim layang menyang Betawi, mundhut balining pamane, nanging ora direwes, awit parentah ngerti yen Sunan Mas sekutu lan Untung Surapati nedya nglawan Compagnie. Parentah Betawi uga ora gelem nganggep Sunan marang Mangkurat III; kang dianggep malah Pangeran Puger, awit Sang Pangeran ana ing Semarang uga wis kaangkat Sunan dening para priyagung akeh, jejuluk Sunan Paku Buwana.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Anane perang rebut kaprabon iku wiwit ing tahun 1704, tekan tahun 1708.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Marga saka pitulungane VOC. Paku Buwana bisa lestari jumeneng ratu, nanging miturut perjanjian ing tahun 1705 jajahane VOC. dielar mangetan, watese sisih lor Cilosari, ing sisih kidul Cidhonan ing Cilacap. Sunan Mataram wis ora duweni wewenang ing atase tanah Sumenep lan Pamekasan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">VOC. diwenangke kena sediya prajurit ing Kartasura maneh. Nalika Kartasura ditekani wadyabala Walanda, Sunan Mas lolos mangetan mundhut pitulungan marang Untung Surapati. Ing tahun 1706 prajurit VOC. kang disenapateni Knol nempuh ing Bangil, yaiku betenge Untung Surapati kang santosa dhewe. Ing Bangil bedhah, nanging Untung Surapati ora kecekel, mung bae amarga ketaton ora antara lawas mati. Ing tahun 1707 ana prajurit VOC. nglurug mangetan maneh merangi para anake Untung Surapai kang mbiyantu Sunan Mas. Ing tahun 1708 Sunan Mas asrah bongkokan marang Knol, nuli kakendhang menyang Ceylon. Ing tahun 1719 Paku Buwana I seda, njalari perang rebut kaprabon kang kapindho. Para sadhereke Sunan anyar Prabu Mangkurat IV padha merekake nganti nganakake perang. VOC. mitulungi marang Mangkurat IV. Para panganjure kraman padha dibuwang menyang Ceylon utawa menyang jajahan Compagnie ing Afrika sisih kidul (Kaapkolonie).</h3> <h3 style="text-align: justify;">18 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 10</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kaanane VOC Wiwit Tengahe Abad 17</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tumekane Tengahe Abad 18</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika J. Maetsuycker madeg dadi Gouverneur Generaal</h3> <h3 style="text-align: justify;">(tahun 1653 – 1678) jajahan darbeke Compagnie wis rada akeh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Betawi lan wewengkone, wiwit tahun 1619 Kutha Malaka lan wewengkone, tahun 1641 Ambon, Kepulowan Bandha, Makasar, tahun 1667 Punto de Gale lan Legombo ing Ceylon, tahun 1658 Tlatah tlatahane pasisir Coro9mandel, lan Malabar, tahun 1661 Kejaba iku VOC. iya duwe kantor ing pasisire sunglon Persi, ing Benggala, Siyem, Formosa lan Decima. Saking jembaring jajahan lan kehing kauntungan VOC. bisa sugih lan kuwasa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para aandeelhouder wis akeh banget bathine, ngungkuli bathen kang wis katemtokake, iya iku 12,5%. Ing tahun 1642 bageyaning Bathi nganti mundhak tekan 50%, VOC. dadi ndedel, ing saantarane tahun 1630 lan tahun 1650 bisa tikel 3 utawa 4. Kauntungane VOC. iku jalaran saka pranatan monopolie. Marga saka monopolie mau VOC. bisa kulak murah lan yen dodolan dilarang larangake.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Upama bumbu craken: pangulake pala sa”pun” terkadhang mung 7,5 sen, pangedole 3,5 rupiyah. Pangulake cengkeh sa “pun” 20 sen, pangedole sok 10 rupiyah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangrehing VOC. (Bewindhebber) ing tanah Walanda kang diarah mung ngencengake pranatan monopolie, ora susah njembarake jajahan. VOC. kudu ngedegake loji loji maneh, awit VOC. kudu mung salugu dedagangan. Balik pangrehing VOC. ing Betawi karepe ngendhokake monopolie. Wong bumi kerep disuwunake idin GG. Coen lan van Diemen prakara kamardikaning dedagangan, nanging para Bewindhebber ora mituruti. Punggawane VOC. akeh kang wong asor lan ala, wuwuh wuwuh blanjane ana ing tanah Indhiya mung sathithik. Blanja kawitan (asisten = carik) mung 10 rupiyah, banjur mundhak 55 rupiyah (koopman) lan 75 rupiyah (opperkoopman) ing sasasine.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Blanja sathithik mau tampane nganggo dicowok umpamane kanggo tetanggungan. Kang mangkono iku njalari para penggawa padha dagang peteng utawa dagang colongan. Ananging sarehne dagangan VOC. nalika semana gedhe banget lan bathine dudu sebaene dai prakara klerune pranatan monopolie apa dene tindake para punggawa sing ora bener isih samun durung pati ketara. Ing kawitane abad kang ping 18 jajahane VOC. akeh banget, apa maneh ana ing Tanah Jawa. Jajahan lan panguwasane karajan Banten lan Mataram saya kalong kalong.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Betawi, Krawang tekan kali Indramayu, Priyangan tekan segara kidul; Semarang lan wewengkone (tahun 1677), Cirebon wus ngaub marang VOC. Tapel watese jajahan Banten sisih wetan Cisedane. Jajahan VOC. mangetan tekan Cilosari lan Cidhonan (tahun 1705). Ing tahun 1659 VOC. prajangjian karo Sultan ing Palembang, oleh idin ngedegake beteng ing bawahe. Ing tahun 1667 VOC. ngedegake loji ana ing Padhang. Sawise prajurit Walanda mitulungi marang para kawulane ratu Aceh, kang jajahane dhek maune ketug ing Indrapura (Sultan Iskandar Muda), VOC. ora mung katon gedhe panguwasane nanging iya katon sugih. Kutha Betawi saya suwe saya gedhe lan asri, nganti diarani “Ratuning kutha ing bumi sisih wetan”. Dadi ing jaman iku VOC. kaya kaya lagi mumbul mumbule.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mungguh ing satemene senadyan gelare kuwasa lan sugih banget, VOC. wis mundur, ngalamat arep bobrok. Kasugihane saya kalong, malah terkadhang terkadhang uga nganti tuna, nanging kejaba para Bewindhebber ora ana kang ngerti, awit digawe wadi banget. Para Bewindhebber enggone aweh dividend (anakaning andhil) marang para aandeelhouder isih ajeg akeh. Dadi saya suwe bandhane VOC. saya suda. Mungguh karepe para Bewindhebber enggone ngrendhem wadi mau, supaya VOC. diaranana isih sugih lestaria diandel aja nganti kepaten ubed. Wasana ing tengahing abad 18, VOC. wis katandhegan utang 3 yuta.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang dadi jalaran sudane kasugihan VOC. warna warna, kayata:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Kehing wragad VOC. kanggo peperangn, tansah kapeksa sediya prajurit lan prau perang akeh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Rehne jajahan saya jembar, punggawa saya mundhak akeh, anjalari undhaking wragad.</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. kauntungan laku dagang wis ora kaya wis ora kaya dhek abad kang kepungkur, awit akeh punggawa VOC. lan wong bumi padha laku dagang peteng utawa dagang colongan, VOC. enggone mblanjani punggawane kesethithiken, dadi punggawane mau kepeksa golek kauntungan liya sarana dagang peteng. Dene wong bumi enggone dagang colongan lelawanan wong Inggris utawa bangsa manca liyane. Marga saka alaking VOC. enggone nindakake monopolie, wong bumi padha gelem nerak prajangjiane monopolie. Rehne wong bumi wis dadi mlarat marga saka pamering VOC. lan punggawane karajan Jawa, barang pedagangan saka Europa mung sathirhik payune.</h3> <h3 style="text-align: justify;">4. VOC. enggone dedagangan ana ing Europa kerep tuna banget, marga dijori ing bangsa Inggris lan Prasman.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Rekane para Bewindhebber enggone arep nututi kapitunane serana ngencengake tindaking monopolie lan nglarangi dagang peteng. Ewa dene sanadyan dagang peteng iku dilarangi banget kanthi ukuman abot, meksa saya ndadra, awit VOC. ora ngundhaki blanjane punggawane, lan pangulake barang dedagangan kemurahen. Ana reka dayane VOC. kang sakawit ndadekake kauntunganing VOC, dhewe lan bangsa bumi, yaiku enggone nganakake wulu wetu liya, kayata: nila, lawe, secang (kanggo pulas). Kang akeh banget pametune yaiku kopi. GG. Zwaardekroon ngudi banget marang ajuning tanduran kopi mau (tahun 1718 – 1725).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit VOC. dagang kopi iku maune saka rembuge P. van den Broecke, nalika isih ana ing Mokka (jajahan Arab). Saya suwe kopi mau ana ing Europa saya payu. VOC. enggone kirim kopi weton Mokka menyang Amsterdam ing sataun taune nganti 300.000 pun. Bareng wong Turki ngengel engel wetuning dagangan kopi, VOC. nuli nyoba nandur dhewe ana ing Tanah Jawa (tahun 1706). GG. Zwaardekroon prajangjian lan wong bumi dikon nandur kopi, pametone saben sadhacin bakal dituku 15 ringgit. Wong bumi seneng atine dene pituwase memper, mulane iya saya maju panggarape, Tanah Jawa saya akeh pametune. Nanging suwening suwe VOC. saya sawenang wenang, regane kopi didhunake nganti 1 dhacin mung diajeni 5 ringgit. Wong bumi banjur suda kamajuwane, wit kopi akeh kang ditegori.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1721 Parentah ing Betawi meh bae kabilaen, marga saka panggawene Pieter Elberfeld, iya iku sawijining Walanda pranakan Jerman lan Jawa. Pieter Elberfeld mau duwe sedya arep ngraman jalaran nalika patine bapakne saperanganing warisane dadi meliking Parentah. Pieter Elberfeld banjur ngirup bala dibantu wong Jawa, aran Kartadriya andhel andhele Untung Surapati. Ana bangsa mutihan kang ngojok ngojoki wong sarana andum jimat. Karepe Pieter Elberfeld sakehing Walanda bakal ditumpes, dinane ditemtokake tanggal 1 Januari 1722. Bareng ndungkap tumekaning wektune, Parentah Betawi lagi bae oleh warta. Pieter Elberfeld sakancane enggal ditukup; sawuse ngaku banjur dipateni siya siya. Endhase Pieter Elberfeld dikethok, ditanjir ana ing regole pekarangane dhewe, omahe dirombak, pomahane disangarake ora kena dienggoni ing wong. Dhawuhe Parentah katulis ing watu, tumekane saiki isih tetep mengkono.</h3> <h3 style="text-align: justify;">19 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 11</h3> <h3 style="text-align: justify;">Panguja ngujane Wong Betawi Marang Cina,</h3> <h3 style="text-align: justify;">lan Pengramane Wong Cina.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mas Garendi didadekake Ratu Penglawane Paku Buwana II.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pambelane Mangkubumi lan RM Said</h3> <h3 style="text-align: justify;">lan Pecahing Nagara.Perang Banten.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mas Garendi (wayahe Mangkurat III) utawa Sunan Kuning, Mangkurat V. Mangkubumi, Pangeran Mas Said 1727 – 1749</h3> <h3 style="text-align: justify;">Paku Buwana II 1725 – 1729</h3> <h3 style="text-align: justify;">M. de Haan</h3> <h3 style="text-align: justify;">1755 Hamengku Buwana I 1749 – 1788</h3> <h3 style="text-align: justify;">Paku Buwana III. 1637 – 1639</h3> <h3 style="text-align: justify;">A. Valckenier</h3> <h3 style="text-align: justify;">1757 Mangku Nagara 1743 -1750</h3> <h3 style="text-align: justify;">G. van Imhoff</h3> <h3 style="text-align: justify;">1750 – 1761</h3> <h3 style="text-align: justify;">J. Mossel</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing wiwitane abad kang kaping 18 Betawi akeh banget Cinane. Ora antara suwe wong Cina mau akeh sing angguran; ing kutha Betawi lan wewengkone kerep ana rerusuh. Ing saadege Betawi akeh wong Cina kang diboyongi saka Banten menyang Betawi kanggo ngrejakake kutha, awit wong Cina mau sregep lan pinter gegaweyan. Sesanggane dientengake, supaya Cina liyane padha kepengin gelem manggon ing kono. Wasana ing wiwitane abad 18 duga duga ing sajroning kutha bae ana jiwa Cina 60.000 lan ing wewengkon Betawi 40.000. Dene kang dadi pangupa jiwane, nenukang, adol gula, teh, nganti akeh kang bisa dadi sugih. Ewa dene suwe suwe ing Betawi saya akeh Cina kang ora duwe panggaotan, gawene mung ngemis, malah ora sethithik kang gelem nindakake kadurjanan. Kang ndadekake ora trimane wong Cina iya iku:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Dhawuhe GG. van Swol (tahun 1713 – 1718) bab reganing teh Cina. Tekane Cina saka ing negarane padha numpang prau kang momot teh didol marang VOC. Bareng para Bewindhebber rumangsa ora pati akeh kauntungane enggone dagang teh, GG. mau banjur namtokake yen teh weton negara Cina, kang maune diajeni 60 rupiyah ing sadhacine, ing sabanjure bakal diregani 40 rupiyah. Temahan nuli ora ana prau momot teh teka ing Betawi. Saka pangudining GG. Zwaardekroon wiwit ing tahun 1722 ana prau momot teh maneh teka ing Betawi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Ing tahun 1706 wis ana angger nglarangi wong Cina teka ing Betawi tanpa panggaotan. Wiwit tahun 1722 Parentah dhawuh nggawa Cina kang tanpa panggaotan, menyang Ceylon, Bandha utawa Kaap de Goede Hoop. Mung kang duwe layang pratandha idining Prentah, kena lestari manggon ing Tanah Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ewa dene ing Betawi ing Betawi ora entek entek Cinane kang angguran sarta gawe rerusuh. Wusana ing tahun 1740 GG. Valckenier nemtokake putusan: sakehing Cina kang sakira nyumelangi, senadyan duwe layang pratandha, kudu dicekel kalebokake ing kunjaran, perlu katiti priksa. Cina mau yen ora duwe panggaotan kudu digawa menyang Ceylon, diwenehi pagaweyan nggarap kebon manis jangan. Para punggawa kang nindakake dhawuh mau, padha golek kasil, senadyan Cina sugih padha diancam arep dikirimake menyang Ceylon, supaya metu besele.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wekasan dikabarake yen kareping Parentah nedya numpes Cina kabeh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Cina padha muring kamoran wedi, akeh kang lunga saka kutha, klambrangan gawe rerusuh malah nganti wani nempuh kutha. Wong Walanda saya giris bareng krungu warta yen kraman sajabaning kutha sekaitan karo kang ana ing jeron kutha, pratandhane dene padha tandho gegaman lan nyingkirake anak bojone; besuk yen ana omah kobong Cina jaban kutha lan jeron kutha bakal bebarengan nempuh. Dumadakan sawijining dina ana omah kobong temenan. Bangsaning Walanda arahan dibantu para matrus sarta saradadu apa dene wong Jawa lan batur tukon banjur padha tumandang ngiras males ukum marang pangrusake Cina.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Genining omah kang kobong diubal ubal, sakehing Cina kang ora bisa oncat padha dipateni, barang darbeke dijarah rayah. Nganti saminggu suwene mung mangkono bae kaanane. Omah kang kobong ana 600, Cina kang dipateni kira kira 10.000. Nguninani pangrusak kang nggegirisi iku, Prentah ing Betawi kendêl bae. Para prajurit melu gawe rusuh ora dilarangi. Malah nalika lagi ana era eru iku GG. Valckenier dhawuh mateni sakehing Cina kang ana ing pakunjaran. Ing satentreming kutha Parentah ngondhangake pangapura marang Cina, kang gelem masrahake gegaman. Akeh kang gelem manut, nuli diwenehi panggonan ing jaban kutha dadi sakampung.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Cina kang padha oncat saka Betawi lan Cina ing liya panggonan, ngumpul dadi baris gedhe, ngepung kutha Semarang. Sunan Paku Buwana II mbiyantu marang Cina, awit digalih Cina bakal bisa nglungake Walanda, lan banjur dhawuh nempuh beteng Walanda ing Kartasura.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para opsir ana ing kono padha dipateni, saradadhune dipeksa manjing Islam.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing sawuse wong Walanda ing Semarang oleh bantu saka Betawi, wong Cina keplayu. Wong Madura uga mbiyantu marang VOC. Dhek samana Sunan Mataram sumelang yen bakal tampa piwalese VOC. mulane enggal enggone minta pangaksama. Para priyagung Jawa kang sengit marang Walanda lestari mbiyantu Cina, dadi mungsuh ratune dhewe. Kartasura ditempuh, Paku Buwana II kengsêr. Banjur Mas Garendi, wayahe Sunan Mas kajumenengake ratu, ajejuluk Mangkurat V, nanging katekane sinebut Sunan Kuning. Parentah Betawi nuli nglakokake bala menyang Kartasura.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kabeneran kraman Jawa ecrah lan kraman Cina, dadi gampang enggone nungkulake. Mas Garendi dibuwang. Kratone Paku Buwana II banjur dielih menyang desa Sala, kang nuli dijenengake Surakarta Adiningrat. Pulo Madura lan Tanah Jawa pasisir lor banjur dipasrahake marang VOC. Surasane prajangjian ing tahun 1743 mangkene: Sunan Paku Buwana ngakeni yen enggone lestari ngrenggani kaprabon iku mung saka kawelasane VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng Cakraningrat ing Madura tampa dhawuh yen negarane dipasrahake marang VOC., banget ing pambangkange, malah ngejegi tanah Madura sisih kulon, lan tlatah tlatah ing Tanah Jawa Wetan. Temahan diperangi ing VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ora lawas Cakraningrat kecekel, dibuwang menyang Kaap de Goede Hoop. Putrane diangkat bupati dening VOC. ngereh Madura kang kulon. Tanah wewengkoning Betawi nalika ana kraman banget karusakan. Dhek samana kang jumeneng Gouverneur Generaal Baron Van Imhogg (tahun 1743 – 1750) iya iku priyagung kang sregep lan cakep ing gawe. Saka pangudine Van Imhoff tanahe bisa reja maneh. Nalika tahun 1744 Van Imhoff pepriksa menyang wewengkoning Betawi nganti ketug pagunungan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sawusing papriksa, kersane GG. Van Imhoff, tanah tanah kang bera arep disewakake utawa digadhekake, kareben metu kasile. Wong kang nggadhe utawa nyewa tanah bakal oleh wewenang sarta pangayoman saka Parentah, nanging wulu wetune kudu didol marang VOC., regane ditemtokake ing Parentah. Van Imhoff dhewe nuladhani, mbobak tanah ing sukune gunung Salak, sarta ing kono ngedhegake pasanggrahan dijenengi Buitenzorg (tahun 1744). Para Bewindhebber nuli aweh lulusan yen Buitenzorg katetepake dadi pasanggrahane para Gouverneur Generaal.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kajaba saka iku Van Imhoff nekakake wong saka nagara Walanda kang pancen baku tani. Banjur pranatan kang ndadekake kapitunane wong Jawa disuwak, yaiku yen pametune kebon kopi kakeyan, kebon mau dibabadi amrih undhaking regane kopi. Tindak mangkono iku dilarangi, nuli GG. Van Imhoff nemtokake keh sathithiking kopi kang dadi laden marang VOC. Van Imhoff sawise njajah Tanah Jawa Tengah sarta Wetan, nuli ngarang layang palapuran kang maedahi banget ingatase Parentah. Ing ngisor iki kacarita bab perang lan reribede VOC. sarta Mataram kang marga saka kurang wewekane tindake Van Imhoff. Nalika GG. Van Imhoff ana ing Surakarta ing wektu samono Pangeran Mangkubumi lagi seserikan karo kang raka Kangjeng Sunan. Saka kersane Van Imhoff arep ngelingake marang Sang Pangeran nganti kewetu serenge ana ing pasamuan, andadekake banget serike Pangeran Mangkubumi, awit rumangsa bener, kok malah disrengeni. Ing saundure saka pasamuan Sang Pangeran trus lolos saka nagara, ngimpun bala sarta banjur gandheng karo Raden Mas Said, kang ing wektu iku wis madeg kraman uga.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Priyagung sakarone wis sekutu ngraman marang Sunan Paku Buwana II.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1749 kraman durung kena disirep, banjur Kangjeng Sunan seda, iku saya andadekake kisruhing nagara. Nalika Paku Buwana II isih gerah, Van Hogendorp, Gouverneur ing pasisir lor, ditimbali, dingendikani bab oreging nagara. Dadining rembug karajan Surakarta dipasrahake babar pisan marang VOC. Dadi ing satemene wiwit tahun 1749 para ratu Jawa wis ora kagungan bumi. Sanadyan saka karsane kang rama Pangeran Adipati Anom wis ora duwe wenang marang karajan Surakarta, nanging Sang Pangeran meksa kajumenengake nata dening Van Hogendorp, mung bae enggone jumeneng mengku nagara dumunung anggadhuh. Para priyagung ing Surakarta akeh kang mrekitik atine bareng ngerti yen tanah Surakarta dadi darbeking VOC., banjur padha mbalik ngiloni Pangeran Mangkubumi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sadurunge Pangeran Adipati Anom jumeneng Paku Buwana III, Mangkubumi wis ngaku jumeneng ratu ing Banaran. Sarehne Pangeran Mangkubumi kumpul lan RM. Said, dadi santosa banget, nganti bisa ngelun luwih saparone Mataram. Paku Buwana III ora kagungan wragad sarta prajurit ora bisa lumawan perang, dadi anane mung mangsa bodhoa marang VOC. Perange kraman lan Compagnie genti unggul genti kasoran, wusana ing tahun 1751 Pangeran Mangkubumi bisa ngalahake Compagnie ing sacedhake kali Bagawanta.</h3> <h3 style="text-align: justify;">De Clerq senapatining prajurit, mati. Sabakdane iku Sang Pangeran ngalakokake bala mengalor nelukake Pekalongan malah meh nglojok jajahan Compagnie. Parentah ing Betawi sumelang banget, nuli nyantosani prajurit, wasana Mangkubumi kepeksa mundur, mubet ing wewengkone Mataram maneh. Ora antara lawas Pangeran Mangkubumi ecrah lan RM. Said nganti padha peperangan dhewekan, awit RM Said duwe pamelik arep jumeneng Sunan dhewe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Prakara iku ndadekake kamayarane VOC. ewa dene Parentah iya meksa rada wegah; utawa maneh sarehne ngeman rusaking nagara lan wong cilik, mulane GG. Mossel rujuk lan karepe Van Hogendorp, para panggedhening kraman arep dirukun bae, dicuwilake tanah Mataram. Ing tahun 1754 GG. Mossel tindak menyang Semarang katemu lan Kangjeng Sunan, perlu rembugan enggone arep merang karajan Mataram. Paku Buwana manut bae, awit ora ana kang diendelake. Kelakon Van Hogendorp bisa rembugan lan priyagung sakarone ing kraman, nanging ora kedadeyan. Kang gumanti Governeur Harting iku bisa angon mangsa. Sarehne Mangkubumi lan RM. Said tansah memungsuhan, mangka RM. Said kegedhen panjaluk, mulane tumrape Harting gampang bae enggone bedhami karo Mangkubumi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1755 Sang Pangeran Mangkubumi bedhami lan Compagnie sarta Kangjeng Sunan ing Giyanti. Putusing bedhami Sang Pangeran kajumenengake ratu ngereh saparoning karajan Mataram, nanging kudu netepi prajangjian kuwajibane marang Compagnie. Sang Pangeran Mangkubumi banjur jumeneng ratu akadaton ing Ngayogyakarta Adiningrat jejuluk Sultan Hamengku Buwana I, Senapati Ing Ngalaga Abdulrahman Sayidin Panatagama Kalipattulah. Wiyosane malem Rebo Pon kaping 27 Ruwah windu Sengara tahun 1641 sinangkalan ”Janma Karya Wayanging Rat” utawa kaping lima malem 6 Agustus 1717.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mungguh luhuring panggalihane Sang Prabu dicritakake ing layang Rajaputra, mengkene : ” Brataning galih sang nata, tansah olah jayeng jurit, atiti prana niskara, sura mbeg putus mikatsih, muja suraning dasih, pinrih samya gregetipun, sura asmarêng laga, memthek kang wus wiradi, sinakyun dinadar boga busana. Sinuksma gung bala tantra, panglembanira ngenting, kongas ing prabawa nata, murba prabaning memanis, mawenes ing prajasri, asri rasning rum arum, sumiram warteng wadya, warata esthining dasih, srah susetya rena lir manggih suwarga.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Warga gung gambira samya, sumyak tejaning nayadi, adining kawirotaman, tumameng karya narpati, ketang sihnya Sang aji, lumrah kang bala wadyagung, galaking para muka, tanah ing liyan nagari, myang ing manca kekes samya mestu deya”. Ing layang Rajaputra kono uga nyebutake kresanane Sang Prabu: dahar sega pulen wangi, jangan loncom tanpa santen, bubuk dhele lan tempe gedhe ginoreng.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang minangka dhaharan (panganan): ketan enten enten, lemper iwak pitik, ketan kolak gedhang raja. Dadi mung sarwa gampang, tur murah lan mirasa. Tanah wewengkone praja Kasultanan dhek semana ora dadi siji kaya saiki, jalaran lemah lenggahe ing Surakarta lan Ngayogyakarta padha pating plencat lan ora silah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wewengkoning karajan karo karone kena kabedakake dadi telung warna:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Negara yaiku kutha karajan;</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Negara Gung, tanah sakiwa tengene negara, lan</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Manca negara.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kanggo lumrah lemah lungguhe para punggawa iku ana ing negara gung, ana siji loro kang ana ing manca negara. Tanah manca negara mau dipenggedheni bupati kang banjur kena sanggan pajeg pabandaran (strandgelden), tanah Kejawan mung kari:</h3> <h3 style="text-align: justify;">I. Kutha Surakarta lan Ngayogyakarta</h3> <h3 style="text-align: justify;">II. Negara gung iya iku:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Mataram = Ngayogyakarta,</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Pajang = Surakarta sisih kidul kulon,</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Sukawati = Surakarta sisih lor wetan,</h3> <h3 style="text-align: justify;">4. Bagelen,</h3> <h3 style="text-align: justify;">5. Kedhu,</h3> <h3 style="text-align: justify;">6. Bumi Gedhe = Surakarta sisih lor kulon, lan</h3> <h3 style="text-align: justify;">III. Manca Negara, yaiku Banyumas, Mediyun, Kedhiri, Japan =</h3> <h3 style="text-align: justify;">Surabaya sisih kidul kulon, Jipang = Rembang sisih kidul</h3> <h3 style="text-align: justify;">wetan, Grobogan lan tanah cilik cilik liya sawatara.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Murih dhamange ing buku Klepu, panggawene ana ing desa Klepu dhek tanggal 26 September 1757. nanging buku iku ilang, mulane banjur ndadak gawe maneh ana ing Semarang ( 2 Nopember 1773). Kamot ing layang kang dijenengake ”Semarangsche Legger”. Sajroning paprentahane Sultan Swarga, Ngayogyakarta dadi karta raharja, nganti karusakane nalika paprangan wis pulih ora ana labete. Tumekaning seda, Sinuwun Hamengku Buwana I lestari becik karo Kompeni. Bangsa Jawa ngluhurake banget karo panjenengane lan ngalem marang kasetyan lan kasudirane, nanging marga sugenge iku kerep ngrekaos, banjur rada nemahi watek brangasan sethithik. Kerep banget pradondi prakara wates karo karaton Surakarta. Dene lereme marga ananing wates anyar ing tahun 1773. Tangkebe karo Pangeran Mangkunegara, yaiku putrane mantu, rada kurang becik.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Luwih luwih wiwit tahun 1763 saploke Kangjeng Sultan mindhokake putrane (Kangjeng Ratu Bendara) karo Kangjeng Pangeran, banjur kerep banget padha ejeg ingejegan rebutan bawah nganti angel pisah pisahane, marga prakara enggone padha pasrahan punggawa kang padha aliyan bendara, banjur padha perang maneh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kejaba iku Pangeran Mangku Negara ora saged ngapura marang Sultan Hamengku Buwana I, marga garwane dipundhut bali mau. Dene Kangjeng Sultan ndakwa, yen Pangeran Mangku Negara gawe rusuh ana ing bawah Kasultanan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kangjeng Susuhunan ing Surakarta ngeloni Pangeran Mangku Negara.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perange iku nganti tekan tahun 1777. Wiwit tahun iku tangkepe Sultan Swarga marang Kangjeng Sunan lan Pangeran Mangku Negara katon becik. Kacarita RM. Said isih mbajurake perange, nanging suwe suwe ora bisa lawan, awit dibut prajurit VOC. lan balane Sultan Hamengku Buwana. Bareng kapepet ing tahun 1757 gelem bedhami ana ing Salatiga; putusane RM. Said kacuwilake karajan Surakarta, kajumenengake Pangeran Adipati, jejuluk Mangku Negara, ngereh tanah Keduwang lan Wanagiri, nanging iya nganggo prajangji mbangun miturut VOC. Nalika VOC. lagi nengah nengahi perang lan kraman Surakarta, yaiku tahun 1750, ing Banten ana kraman uga; mungguh kang dadi jalarane mangkene: Wiwit ing tahun 1733 kang jumeneng ing Banten Zeinul Arifin. Iku pangalihane ora kukuh, nganti kena kena diepak ing garwane trah Arab, asma Sarifah Fatimah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karepe Fatimah arep makolehake kaponakane asma Sarif Abdullah, kang wus kapundhut mantu sarta kaangkat Pangeran dening Sultan Zeinul Arifin.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nadyan katemtokake sarembug lan Compagnie, yen kawenangake gumanti jumeneng ratu, putrane Kangjeng Sultan kang wus kaangkat Pangeran Gusti, ewa dene Sarifah Fatimah or gumingsir. Saka pangojok ojok lan wewadule Fatimah, Sultan ing Banten nganti kalimput, duwe panjaluk marang Van Imhoff supaya Sarif Abdullah kenaa kajumenengake Adipati Anom, dene Pangeran Gusti bakal kalorot. Bareng Pangeran Gusti krungu pawarta kang mengkono iku, enggal enggal nyuwun pangeyuban menyang Betawi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Saking pintere Fatimah lan sumelange VOC. bok menawa bakal kepeksa perangan maneh yen ora nurutana karsane Sultan Banten lan Fatimah, murih katentremaning nagara Sang Pangeran Gusti disingkirake menyang Ceylon. Let satahun Sultan Banten kaya kaya gerah engetan klenjit klenjit arep owah, Sarifah Fatimah age age njaluk lerehe marang Van Imhoff. GG. Van Imhoff mituruti, Sultan Banten malah dibuwang menyang Ambon, ora lawas seda ana ing kono, nanging Compagnie bakal ngayomi. Sakendhange Sultan ing Banten, kang ngereh negara Fatimah kabantu ing Sarif Abdullah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarehne pangrehe sawenang wenang, tur wong Banten kang dipanggedheni Ki Tapa lan Ratu Bagus, emoh diratoni ing priyagung kang dudu darah Banten, dadi ora suwe banjur ana kraman. Compagnie tetulung nguruni prajurit, nanging kalah, awit kraman pancen santosa. Nalika nedheng nedhenge geger gegeran ing Banten iku GG. Van Imhoff seda. Saka pamanggihe GG. Mossel, Sarifah Fatimah utawa Sarif Abdullah pancen ora nduweni wajib jumeneng ratu, mulane Pangeran Gusti bakal dikondurake dibiyantu VOC. bisane jumeneng Sultan. Ing tahun 1750 Fatimah lan Sarif Abdullah kecekel kabeh sarta banjur dikendhang. Pangeran Arya Adi Santika, kang rayi Sultan Zeinul Arifin katetepake dadi Sultan, ajejuluk: Abdul Maali Mohamad Wasiul Halimin, nanging nalika jumeneng iku nganggo prajangjian yen anggone jumeneng mung nggadhuh, malah tanah Lampung banjur dadi darbeking VOC. Prakara iku isih ndadekake kraman maneh: Ki Tapa lan sagolongane wong Banten, kang ora gelem rujuk lan wong Walanda, ora tarima. Pangeran Bagus Buang diangkat jumeneng ratu, merangi Arya Adi Santika, Pangeran Gusti lan VOC., nanging suwe suwe Ki Tapa kalah. Ing tahun 1753 ing Banten wis tentrem. Pangeran Arya Adi Santika seleh keprabon marang Pangeran Gusti kang banjur ajejuluk Abu’n Natsar Mohamad Arif Zeinul Acekin. Ratu anyar iku nalika jumenenge iya nganggo nganyarake prajanji kaya dene prajanjine Sultan Adi Santika lan VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">20 Perangan Kang Kaping Pindho</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 12</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kaanane VOC. Ngarepake Ambruke</h3> <h3 style="text-align: justify;">(tahun 1757 – 1800)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing sasirepe kraman Mataram lan Banten, ing Tanah Jawa banjur dadi tentrem, kang durung mung ing Blambangan, amarga saka panggawene wong ing Bali lan turune Untung Surapati. Sarehne ing wektu iku wus ana wong Inggris kang dedagangan ing kono, VOC. sumelang yen tanah Bang Wetan bakal dirukun, mulane banjur nglurugake bala mrono. Wiwit ing tahun 1772 Blambangan iya sirep.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dadi saTanah Jawa ing jaman iku wis wiwit raharja lan kelakon kawengku ing Compagnie kabeh. VOC. wis prasasat maharaja, sakehing mungsuhe padha dipunthes, kira kira wis ora bakal mbebayani, ora abot sanggane. Nanging mungguh sranane kang kanggo munthes iku ing jaman wekas wekasan wis dudu kasentosaning wadya bala thok, nanging uga nganggo akal kajuligan, mratandhani yen VOC. entek kekuwatane, kaya kang dicritakake ing ngisor iki.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sabakdane jaman peperangan ing Tanah Jawa, saya suwe saya katon yen Compagnie bakal ambruk. GG. Mossel 9tahun 1750 – 1761) lan Van der Parra (tahun 1761 – 1775), apadene para GG. kang padha gumanti yaiku Van Riemsdijk (tahun 1775 – 1777), De Klerk (tahun 1777 – 1780) padha mbudi daya ngentekake akal, murih tuluse VOC., nanging ngrekasane tanpa pituwas, Compagnie wis ora kena digendholi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika semana ing Tanah Jawa malah wiwit raharja, awit wis ora ana peperangan, sarta Compagnie tansah njaga murih bisane tansah memitran karo Kangjeng Sunan ing Kejawan. Sanadyan tindake para ratu Jawa kerep ndadekake kapitunane wong cilik, nanging Compagnie trima meneng, awit pancen ora ngrembug marang begja cilakane wong bumi. Yen kadhang kala Surakarta lan Ngayogyakarta padha gesrek prakara watesing nagara, VOC. iya ora gelem melu melu.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jajahan ing sajabane Tanah Jawa ing wektu iku VOC. iya ora pati bisa ngrembug, wasana suda kuwasane. Ana ing Indhu Ngarep kuwasane wong Inggris saya gedhe. Malah ana ing Benggala kuwasane ngungkuli VOC.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kerep bae wong Walanda lan wong Inggris ana ing kono padha grejegan, malah terkadhang nganti dadi perang. Sarehne VOC. kalah kuwasa, wasana kantor kantore ing Benggala kudu nganggo diawat awati ing wong Inggris. Ana ing Ceylon VOC. kerep sulaya karo raja ing Kandhi prakara padagangan manis jangan lan pandumaning bebathen, nanging rahayu isih bisa terus panguwasane. Ana ing Persi VOC. ora bisa terus dedagangan. Padagangan ing Sumatra pasisir kulon lan wetan ora bisa ngolehake kauntungan kang memper marang VOC., samono uga padagangan ing Borneo. Ana ing kapulowan MOLOKO VOC. iya isih lestari oleh dagangan craken, nanging saya katon yen suda suda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarehne Compagnie kaya mangkono kaanane, ora lawas mesthi bakal ambruk.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kebarengan tanah Walanda banjur perang lan Inggris, iku kang nyengkakake ambruke VOC., awit VOC, wis ora bisa ngukuhi jajahan ing Asia, marga saka kuranging prajurit, mangka ora bisa oleh bantu saka nagara Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kantor kantor ing Indhu Ngarep tiba ing tangane wong Inggris. Jajahan ing Sumatra pasisir wetan kulon kena direbut ora nganggo bisa lawan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kaanane VOC. ing nagara Walanda luwih rekasa lan ing tanah Indhiya. Prau prau kang saka Indhiya akeh kang padha dirampas dening wong Inggris. Saking kekesing ati nganti ora ana prau dagang kang wani mingsed saka pelabuhan. Dadi laku dagang mandeg babar pisan. ing Betawi ora ana prau teka anggawa prajurit, gegaman utawa dhuwit, utawa njupuk dagangan, nganti sakehing gudang gudang padha ambruk, mulane yen ana prau saka negara liya kang gelem kulak dagangan murah murahan bae. Parentah ing Betawi wis rumangsa bungah. Nganti telung tahun lawase tanah Indhiya enggone karibedan mangkono iku, wasana ing tahun 1784 perange Walanda leren. Miturut prajangjiane bedhami: Compagnie ora kena mbanjurake bedhami monopolie ing tanah Indhu, wong Inggris ora kena dilarangi enggone dagang layar ana ing kono. Ing sabakdane perang VOC. saya katon ngrekasane, ing tahun 1791 kecupetan 96 yuta, mangka arep golek utangan wis ora ana kang ngendel. Mangkono iku kaanane VOC. nalika nagara Walanda lagi jaman dahuru, wiwit tahun 1795 nagara Walanda banjur kecekel ing para kraman ing Frankrijk, mangka nagara Frankrijk mungsuhan karo Inggris. Awit saka iku tanah Walanda iya melu mungsuhan karo negara Inggris. Kacarita Willem V, Stadhouder ing tanah Walanda ing sajroning jaman dahuru mau sumingkir menyang tanah Inggris. Dene VOC. saka panemune Willem V luwih becik dititipna dhisik menyang wong Inggris supaya aja kecekel ing para kraman Walanda, awit yen wis kecekel ing para kraman bisa uga direbut ing krajan Inggris (Layang saka Kew.), nanging panimbang iku ora digugu, mulane VOC. sida diperangi karajan Inggris. Wiwit tahun 1796 jajahane VOC. meh kabeh, kejaba Tanah Jawa lan Ternate, klakon direbut Inggris. Wasana ing tahun 1799 VOC. ambruk, dibubarake, barang darbeke diliyer ing Parentah Walanda kang lagi tetep anyar.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perangan Kang Kathelu Babad Jawa Wiwit Ambruke VOC. Tumeka Saprene (tahun 1800 – 1924)</h3> <h3 style="text-align: justify;">21 Perangan Kang Kathelu</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 1</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tanah Indhiya Wiwit Adege Bataafsche Republiek</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tumekane Jaman Daendels</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jumenenge GG. Overstarten (1796)</h3> <h3 style="text-align: justify;">1800 – 1801, Siberg, Wiese lan Daendels (tahun 1808 – 1811) Ing saambruke VOC., tanah Indhiya kacekel ing Parentah Praja Walanda (Bataafsche Republiek), nanging mungguh pranatane peprentahan wiwitane ora owah, sakehing punggawa dilestarekake pangkate lawas, mung bae salin bendarane, yaiku Parentah Praja Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing jaman iku Parentah Walanda duwe karep mbeciki pangrehing tanah Indhiya; mung bae mungguh ing rekane isih rekasa, awit ing Bataafsche Republiek panemune para pinter padha geseh. Ana Sarjana loro maune padha panggedhening Compagnie, nanging karepe nglestarekake monopolie lan parokane VOC. liyane, punggawaning negara uga ngiras dadi sudagar. Sijine aran Van Hogendorp kang maune dadi Gezaghebber ing Tanah Jawa Wetan, duwe karep misahake paprentahan lan dagang, apa dene duwe karep nyuwak monopolie . Sesanggan peksan lan gugur gunung arep dimareni.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Van Hogendorp uga banget nyuwun marang Parentah Walanda, supaya peprentahaning tanah Indhiya bisa becik, pangadilan bisaa sabenere, apa dene supaya wong Pribumi diparingana lemah dhewe dhewe (individueel groundbezit). Parentah Walanda banjur nganakake Commisie, kang dipatah gawe rancangan mungguh ing paprentahan tanah Indhiya. Wasana ing tahun 1805 panemune Van Hogendorp dianggep ing Parentah Walanda. Mung bae wong kang diutus supaya anindakake peprentahan mau, ora bisa tekan ing tanah Indhiya, nuli didhawuhi mulih, awit bab owahing peprentahan ing tanah Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kacarita ing tanah Walanda wiwit tahun 1806 Bataafsche Republiek salin dadi karajan, kang jumeneng rate Lodewijk Napoleon, sadhereke Keizer Napoleon ing Frankrijk. Mangka Sang Keizer banget sumelange yen tanah Indhiya bakal direbut ing karajan Inggris, mulane Lodewijk Napoleon kepeksa netepake Gouverneur General kang awatak Senapati, miturut dhawuhe Keizer Napoleon, Kang dipilih Mr. H. Daendels. Mungguh kaanane tanah Indhiya ing nalika iku kalebu raharja. GG. Van Over Straten njaga banget marang Tanah Jawa, Betawi disentosani. Kalakon wong Inggris nempuh Betawi nganging kena dibalekake. Lakuning tetanen ing Tanah Jawa kalebu sempulur, kang akeh pametu kopi lan tebu. Sarehne isih nengah nengah jaman perang dadi wulu wetune Tanah Jawa, yaiku: kopi, gula, kapas, lsp. ora kena dikirimake menyang nagara Walanda, nanging malah kebeneran, awit dagangan Tanah Jawa banjur dikulak bangsa liya (Denemarken, Amerika) ana ing tanah Indhiya kene, dadi sing padha bathi para sudagar ing tanah Indhiya dhewe, dudu sudagar ing nagara Walanda. Tanggal 1 Januari 1808, Daendels rawuh ing Tanah Jawa. Miturut unining kakancingane Daendels mau kabawah marang Minister van Kolonien, nanging sarehne lagi nengah nengahi perang, lan Tanah Jawa tansah dinganglangi wong Inggris, dadi Daendels prasasat madeg dhewe. Sanadyan Gouverneur Generaal iku mesthine kudu nganggo rembuge Raad van Indie, nanging yen prakara perang, Daendels ora gelem taren marang Raad van Indie, kang digugu mung karepe dhewe, malah dalasan prakara paprentahan angger sing wis dikarepake iya kudu klakon. Dadi panguwasane Daendels prasasat tanpa wangenan. Saking kencenging kekarepan lan kawicaksanane, sajrone dadi Gouverneur Generaal ing dalem 3 tahun, wis akeh lelabuhane, mung kuciwane sok kurang welasan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing sajumenenge Daendels enggal merlokake pananggulanging mungsuh ana ing Tanah Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kehing prajurit diundhaki sarta diajari temenan. Sarehne ora bisa oleh kiriman prajurit bangsa Walanda, banjur golek wong pribumi kang gelem angkil, sakehing batur tukon kang sakira kuwat, angger gelem dadi saradadhu, banjur dimerdikakake. Daendels kenceng banget panyekele paprentahan miltair, nanging uga nyembadani panyuwune saradadhu, dadi ora kaya jaman VOC. Sarehne ora bisa oleh pitulungan saka tanah Walanda, apa kabutuhaning prajurit ing Tanah Jawa dianakake dhewe, kayata: pabrik gegaman ing Surabaya, pabrik meriyem ing Semarang, rumah sakit saprabote, sekolahan kadet (magang opsir). Kajaba iku ing Surabaya didegi beteng lan ing Betawi disentosani banget.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarehne Parentah ing tanah Indhiya ora duwe eskader, kersane Daendels arep yasa dhewe ing sakuwasane. Ora antara lawas tanah Indhiya wis duwe prau 45, senadyan cilik nanging kukuh kukuh lan rikat lakune. Dene prau prau mau gunane kang gedhe digawe merangi bajag. Sarehne wis ana eskader, kersane Daendels arep gawe pelabuhan perang kang sentosa, kang dipilih: sunglon Meeuwenbasi (Cimajang).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng wis suwe panggarape lan toh pati akeh, mangka ora maju pagaweyane, banjur ngalih sunglon Merak, kang arep didadekake pelabuhan, nanging meksa ora kedadeyan, marga saka kangelaning panggarape. Dene pelabuhan kang sida dadi, yaiku pelabuhan ing Surabaya. Mungguh panggarape sakehing pelabuhan mau iya srana nindakake gugur gunung, pagaweyan tanpa bayaran.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dalan gedhe saka Anyer tekan Panarukan, kang tumekane saiki isih aran Daendels, iku perlune pancen kanggo anggampangake enggone ngukuhi Tanah Jawa, apa dene uga anggampangake bab lelakuning dagangan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dalan gedhe mau kena kanggo tandha seksi kekencenganing karsa lan kakerasaning GG. Daendels, ing atase dalan 600 pal (+/- 1.000 km) rampung ing dalem setahun, kang maune lakon 40 dina banjur kena dilakoni ing dalem 6,5 dina. Panggawene dalan mau uga srana nindakake gugur gunung.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarehne dalan iku lakune urut pasisir, nrajang rawa rawa lan ana kang urut paperenging gunung, dadi panggawene rekasa banget, wong kang mati tanpa wilangan, ewa dene Tuwan Daendels ora keguh, dalan meksa dirampungake.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Marga saka anane dalan Daendels, kutha kutha akeh kang dadi reja, awit gampang bisane lelawanan dagang lan papan liyane. Wulu wetuning padesan gampang panggawane menyang kutha kutha. Ing sauruting dalan iku saben let sapos didegi papan palerenan, ngiras endheg endhegan kreta post, perlu salin jaran. Dadi sanadyan dalan Daendels iku ngrekasa panggarape lan toh jiwa akeh, nanging kurup lan paedahe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para Gouverneur Generaal sadurunge Daendels ora bisa nyirnakake tindak kaculikaning para punggawa, nanging saking kenceng lan kerase Daendels kang mangkono mau bisa sirna. Daendels ngerti yen culikane para punggawa, marga kurang cukuping blanja. Para punggawa padha diundhaki blanjane, nanging iya mung banjur mligi nampani blanja thok, ora bisa oleh bledug kaya maune. Supaya gampang enggone mriksa lebu wetuning dhuwit Daendels nganakake Algemeene Rekenkamer (kantor pangetungan lebu wetuning dhuwit). Ing sakawit para punggawa bangsa Walanda utawa bangsa Pribumi padha bisa nindakake gugur gunung, kanggo kabutuhane dhewe, nanging wiwit jamane Daendels kang mangkono mau babar pisan ora kena. Bayaran saka Parentah menyang wong cilik kang sakawit nganggo lumantar marang punggawa bangsa Pribumi; iku ndadekake banget kapitunaning wong cilik.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng Daendels ngerti, pranatan lantaran iku disowak, tampane dhuwit wong cilik terusan saka Gupermen. Yen ana punggawa kang meksa isih culika, abot banget ukumane, apese didhendha akeh, munggahe maneh marang dicopot, malah terkadhang bisa ukum kisis. Wiwit kawitan mula tanah tanah kang kacekel ing Walanda padha diwajibake ngladekake wulu wetu kanthi pepulih murah murahan (Contingenten stelsel). Pranatan kang kaya mangkono iku ngrekasa banget ing atase wong Pribumi, ewa dene nalika jaman Daendels isih diabotake maneh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jembaring kebon kopi kang ditikeli lan pepulihing dhuwit minangka pituwasing penandur diudhunake. Manut pranatan lawas kopi sadhacin diregani 4,5 ringgit, manut pranataning Daendels diudhunake dadi 4 ringgit. Kajaba iku Daendels uga gawe pranatan bab panggarape alas pejaten. Murih becike koffie culture lan boschwezen banjur dianani Inspecteur Generaal. Bangsaning blandhong, oleh kemayaran uripe; kasangsarane dimayarake srana dicadhongi beras lan uyah, kejaba iku ora kena dikerigake gugur gunung, mangkono uga wong kang anggarap kebon kopi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tumekane jaman Daendels para punggawa bangsa Europa lan Pribumi isih gedhe banget panguwasane, dadi Parentah agung ora pati Dhamang sumurupe marang ruwet rentenging negara, wasana para panggedhe akeh kang sawenang wenang tindake; ndadekake kasangsaraning kawula cilik. Akale Daendels arep nyuda panguwasaning para gedhe lan punggawa mau.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Gupermen ing Tanah Jawa pasisir lor disowak, awit Gupermen iku kegedhen banget panguwasane nganti kena gawe ada dhewe, dadi pangrehing nagara iya sakarepe dhewe. Jajahan Gouverneur nuli diperang dadi 9 Landdrostambt (paresidhenan), kapanggedhene ing Landdrost (residhen). Panyekele paprentahan para residhen mau mung manut dhawuh saka Parentah luhur. Dene kang nglantarake dhawuhing Parentah marang kawula lestari para Bupati dadi rumangsane wong cilik isih kaereh ing panggedhene dhewe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kaanane owah owahan kang kaya mangkono iku para Bupati lan para panggedhe bangsa Europa wis ora wenang netepake punggawa andhahane maneh; sanadyan punggawa cilik kang netepake iya Gouverneur Generaal.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para residhen ing Ngayogyakarta lan Surakarta ing maune kabawah Gouverneur pasisir lor, sawusing rombakan banjur macung kaparentah marang Parentah ing Betawi dhewe. Dadi wiwit ing wektu iku sakehing punggawa nglumpuk menyang Betawi kabeh dicekel ing Parentah Agung piyambak. Ada ada mau banjur diarani Centralisatie van Bestuur.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika jaman Compagnie ora ana pradata bangsa bumi kang prayoga manut adat lan tata carane bangsa bumi dhewe. Daendels banjur nganakake pradatan pradatan vredegericht, Landraad.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang dadi Lid Vredegericht para pangulu lan para punggawa bangsa Pribumi, nanging mung kena ngadili prakara remeh remehan. Kajaba iku sing siji sijining Landrostambt dianani Landgericht, kang dadi lide para punggawa bangsa Pribumi, nanging dipanggedheni Landdrost akanthi Secretaris bangsa Europa. Aliya saka iku ing Semarang lan Surabaya dianani Landraad; yaiku pradatan kang wenang mutusi prakara sing gedhe gedhe, kayata: rajapati.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong kang ora nrimakake putusaning pradata cilik cilik iya kena munggah njaluk adil marang Landraad. Pradatane bangsa Europa lan bangsa manca liyane, ing wektu iku uga dibecikake, dene kang mutusi prakarane bangsa militair (prajurit) kang perlu perlu yaiku Hooge Milataire Vierschaar ing Betawi. Nalika jamane VOC., ora ana kamardikaning agama, kang diwenangake mardika mung agama Protestant. Sanadyan wong Katholiek kena dadi punggawane VOC., nanging agama Kristen Katholiek ing Indhiya ora oleh kamardikan; bareng sajumenenge GG. Daendels, sakehing agama dimardikakake kabeh. Nalika jaman GG. Daendels, hawa ing Betawi ala banget, jalaran muarane kali Ciliwung waled dadi cethek, kapepetan wedhi; ing sakiwa tengening kutha banjur akeh rawane, wasana kutha Betawi kerep katrajang ing pageblug. Daendels banjur dhawuh ngurugi jagang jagang lan yasa kalen kalen kanggo ngesat kutha anjugrugi baluwarti, supaya sajroning kutha bisa oleh angin saka sagara, malah sakehing bangsa Europa padha didhawuhi ngedohi pasisir.</h3> <h3 style="text-align: justify;">22 Perangan Kang Kathelu</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 2</h3> <h3 style="text-align: justify;">Karajan Jawa nalika Pangrehe GG. Daendels</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tanah Indhiya direbut Inggris (Tahun 1811)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para Gouverneur Generaal kang wis wis racake padha ngemong semu ngempek ngempek marang para ratu bangsa Pribumi, supaya aja diewuh ewuhi enggone laku dagang, karo maneh ing sabisa bisa padha nyingkiri perang; nanging yen Daendels ora, awit pancen watak keras lan kurang duga duga ingatase karo ratu. Tindake Daendels kang mangkono iku ndadekake kurang senenge para ratu marang Kangjeng Gupermen. Ora antara lawas GG. Daendels banjur congkrah karo Sultan ing Banten, prakara enggone gawe dalan gedhe lan pelabuhan ing sunglob Meewenbaai. Sultan Banten wus mituruti pamundhute GG. Daendels, ngladekake kuli gugur gunung kehe 1.500 nggarap pelabuhan, nanging padha mati kabeh, jalaran kajaba pegaweyane rekasa, hawane ing kono pancen ala banget. Karsane Sultan Banten wis aja njaluki maneh, nanging Daendels meksa isih njaluk bau kuli 1.000 ing sadinane. Kangjeng Sultan ora mituruti. Kyai Patih didakwa ngojok ojoki Sri Sultan supaya mbangkanga mangeran Parentah Gupermen, mulane dijaluk menyang Betawi arep diadili GG. Daendeles. Wong Banten nepsu banget oleh dhawuh saka Daendels mengkono mau. Commandant Du Puy, yaiku utusan kang ndhawuhake timbalane Daendels menyang Banten mau dirampok ing akeh, tumeka ing pati. Bareng Daendels mireng banjur nyalirani tindak menyang Banten mbekta prajurit 1.000. Kutha Banten digempur, kratone dijarah rayah. Kyai Patih kapikut banjur didrel.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sultan Banten dikendhang menyang Ambon. Esuke kaondhangake yen karajan Banten wis dadi darbeke Gupermen, mung kang saperangan digadhuhake marang sang Adipati Anom, diangkat sebutan Sultan. Nalika Daendels dadi Gouverneur Generaal anyar anyaran ing Cirebon mentas era eru, malah nganti dirawuhi Daendels iya durung sirep babar pisan. Saka panggalihe Daendels, ing Cirebon ora bisa tentrem yen durung dicekel ing Gupermen, wasana banjur katentokake bae yen Cirebon dadi tanah Gupermen. Jajahan Cirebon kidul, Limbangan (Sukapura, Galuh) direh ing residhent. Jajahan Cirebon lor (paresidhenan Cirebon saiki) kagadhuhake marang Sultan telu, kang kuwasane mung kaya panguwasane punggawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong cilik kapasthekake enggone ngladekake wulu wetu marang Kangjeng Gupermen. Kajaba iku kono uga banjur kadhawuhake nandur kopi.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ora lawas Sultan kang sepuh katon arep mbangkang, iku banjur terus dicopot bae marang Dendels.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarehne Compagnie nyingkiri prakara kang magepokan karo pangreh Ngayogyakarta lan Surakarta, dadi para residhent ngemong lan nglumuhi banget, yen sowan menyang kraton iya manut apa tata carane kono. Bareng jamane Daendels ana dhawuh pangkat residhent ing Surakarta lan Ngayogyakarta diganti sesebutan minister, lan ana ing kono dadi sulihing Gupermen, wis ora wajib nganggo tata krama kaya uwis uwis tumraping para ratu. Mulane Daendels dhawuh kang mangkono, awit para ratu Jawa padha ngesorake banget marang residhent, mangka pamanggihe Daendels ratu Jawa kudu ngretos yen ratu Walanda lan Gupermen iku kuwasa, pantes diajenana, sesulihe ora kena disorake (tahun 1808).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ora lawas Sultan Ngayogyakarta lan Surakarta padha derdah perkara watesing negara. Sultan Ngayogyakarta rada mempeng, nganti ngundhaki kehing wadya bala. Daendels rada sumelang yen prakara iku nganakake bebaya gedhe. Wuwuh wuwuh Sultan Ngayogyakarta kagungan karsa mundhut kalenggahane Pangeran Adipati Anom, bakal diparingake marang putra mantu. Daendels nuli menyang Ngayogyakarta mbekta prajurit sagelar sapapan. Kangjeng Sultan Hamengku Buwana II dilerehi, Sang Adipati Anom dijumenengake ratu, apangkat Pangeran Raja (prins Regent). Saka panuwune Sang Pangeran, kang rama isih lestari ana ing kedhaton, sesebutan Sultan Sepuh. Sawuse iku Daendels nganakake Commisie, kang dipatah netepake watesing karajan Ngayogyakarta lan Surakarta. Wasana sawenehing jajahan ana kang didadekake tanah Gupermen. wit saka kaya kang kacritakake ing dhuwur iku kabeh, terang banget yen pangrehe GG. Daendels ngentekake dhuwit, mangka tanah Indhiya ora bisa oleh pitulungan saka nagara Walanda., malah Parentah Walanda kekurangan Dhuwit dhewe. Wasana rekane GG. Daendels murih bisane oleh dhuwit, ngedol tanah Gupermen marang wong partikelir. Nganti tumekane saiki isih ana tanah partikelir kang durung ditebusi. Reka liyane maneh:</h3> <h3 style="text-align: justify;">a. meksa wong partikelir dikon ngutangi dhuwit,</h3> <h3 style="text-align: justify;">b. majegake dagangan candu,</h3> <h3 style="text-align: justify;">c. nganakake monopolie beras.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Miturut anane pranatan monopolie iku, saanane beras kudu mbatheni. Lan maneh GG. Daendels nganakake dhuwit kertas, mangka Gupermen ora duwe tanggungan sing kanggo nebusi. Mesthi bae ajine dhuwit kertas iku ana ing pedagangan suda banget. Ewa dene Gupermen anggone ambebayari iya nganggo dhuwit kertas mau diturutake apa anane bae. GG. Daendels ora pati merlokake marang pulo pulo liyane sajabaning Tanah Jawa. Mulane ing sajrone jaman perang Napoleon, akeh jajahan kang direbut ing Inggris. Pangrehe Daendels kaya kang kacetha ing ngarep mau mesthi iya akeh paedahe, mung bae kekerasen tindake marang punggawa, wasana ing tahun 1811 Daendels bali menyang negara Walanda digenteni Janssens. Janssens mau satemene mung kepeksa enggone gelem dadi Gouverneur Generaal, jalaran tanah Indhiya kekurangan dhuwit lan para ratu bangsa Pribumi isih padha muring marang Gupermen, marga saka tindake Daendels. Ora antara suwe Betawi ketekan mungsuh wong Inggris; kang nyenapateni Lord Minto Gouverneur Generaal ing Indhu. Wong Walanda karoban lawan, Janssens keplayu menyang Semarang. Para ratu Jawa dijaluki bantu, nanging prajurit saka kejawan ora kena diendelake ing gawe, malah Sultan Ngayogyakarta mbalik ngiloni Inggris. Wasana ing Tuntang kepeksa nungkul kanthi prajangjian tahun 1811.</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Satanah Jawa dadi duweke wong Inggris,</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Sakabehing prajurit dianggep tawanan,</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Wong Inggris ora gelem ngakoni utange Parentah ing Betawi, ing</h3> <h3 style="text-align: justify;">sajroning tanah Walanda dadi golonganing Frankrijk.</h3> <h3 style="text-align: justify;">4. Sakehing punggawa kang gelem ngenger marang OIC. Inggris,</h3> <h3 style="text-align: justify;">dilestarekake ing kalungguhane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sarampunge prajangjian Tanah Jawa dadi jajahane Oost Indische Compagnie Inggris.</h3> <h3 style="text-align: justify;">23 Perangan Kang Kathelu</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 3</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangrehe L.G. Raffles</h3> <h3 style="text-align: justify;">Fendall masrahake tanah Indhiya marang Parentah Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">1787 – 1820</h3> <h3 style="text-align: justify;">Paku Buwana IV.</h3> <h3 style="text-align: justify;">(Sinuwun Bagus) 1812 – 1814</h3> <h3 style="text-align: justify;">Hamengku Buwana III</h3> <h3 style="text-align: justify;">1814 – 1822</h3> <h3 style="text-align: justify;">Hamengku Buwana IV.</h3> <h3 style="text-align: justify;">(Sunan Jarot)</h3> <h3 style="text-align: justify;">1814 – 1820</h3> <h3 style="text-align: justify;">Diembani Paku Alam I 1813 Paku Alam I</h3> <h3 style="text-align: justify;">(Pangeran Nata Kusuma)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tanah Indhiya miturut dhawuhe Lord Minto, diperang dadi 4 Gupermenan, yaiku Malaka, Sumatra pasisir kulon, Moloko, Tanah Jawa lan wewengkone. Gouvernement Tanah Jawa lan wewengkone kang ngerehake Litenant Gouverneur (wakile Gouverneur Generaal) Thomas Stamford Raffles, kabantu ing Adviseerende Raad, lide ana telu yaiku: Gillespie, wong Inggris, Cranssen lan Muntinghe, wong Walanda. Raffles ngrembug banget marang prakara ing karajan karajan Jawa, nemtokake wewenang Parentah Inggris tumrap karajan karajan mau. Nalika Tanah Jawa kabawah Inggris, ing Banten isi dahuru bae, jalaran Sultan sing ditetepake Daendels ora disujudi ing kawulane. Ing tahun 1813 Sultan Banten dirukun karo Raffles, kablanja 10.000 ringgit setahun, nanging jajahan Banten dijaluk. Mengkono uga Sultan Cirebon tetepane Daendels iya mung diblanja tahunan, tanahe dadi duweking Gupermen Inggris. Nalika kang nyekel Tanah Jawa ganti Parentah Inggris, Ngayogyakarta wis salin kang jumeneng Sultan Hamengku Buwana II (Sultan Sepuh), kang dilerehi Daendels, ngesur keprabone Sultan Raja. Sultan Sepuh mau ing sakawit ngrewangi wong Inggris anggone ngluangake wong Walanda, nanging olehe tetulung mau mung kanggo sarana ngarah bisane tetep jumeneng Sultan maneh, dadi ora pisan marga saka tresnane marang Parentah Inggris; sajatine malah sengit uga. Sultan sepuh ngudi banget marang pulihe kuwasaning keprabon kang wis disuda suda marang Daendles biyen.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ora lawas Crawfurd ngerti yen Sunan Sala iya nedya mungsuh Parentah Inggris. Raffles tumuli teka nggawa wadya bala, Sultan Sepuh dibuwang menyang pulo Pinang (tahun 1812). Sultan Raja ditetepake maneh jejuluk Hamengku Buwana III, nanging jajahane kang saperangan dijaluk Parentah Inggris sarta bandhane Sultan Sepuh kurang luwih f 2 yuta, dianggep dadi barang jarahan. Nalika pembedhahe kraton Ngayogyakarta, wong Inggris oleh pitulungan Pangeran Nata Kusuma. Minangka ganjarane Sang Pangeran dijumenengake Pangeran mardika, ngereh tanah Kemuning Kulon Praga, jejuluk Pangeran Adipati Paku Alam. Saka kersane Raffles, Sang Pangeran kudu ngingu prajurit 100 iji kanggo mbiyantu Parentah Inggris. Nalika pambedhahe Ngayogyakarta, Raffles oleh katrangan, yen Sunan Sala pancen wis sekutu karo Ngayogyakarta nedya nglawan Parentah Inggris. Raffles nuli menyang Surakarta nggawa wadya bala lan katrangan kang tinemu, Sunan Sala kepeksa manut marang prajangjiane Raffles. Jajahan Surakarta kayata: saperangan tanah Kedhu kang isih kabawah Sala, banjur dadi melike Gupermen Inggris kehing prajurit dielongi, mung kari prajurit kang kanggo kaprabon bae, pranatan ngladekake wulu wetu ing tanah kejawan disuwak, pabeyan seketeng diliyer marang Gupermen.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Para raja ing sajabaning Tanah Jawa, uga disuda panguwasane dening Raffles, kayata: Bali, Banjarmasin, Borneo Kulon, Palembang, Madura, Pulo Bangka lan Biliton, sarehne ana pametune timah, banjur didadekake tanah Gupermen, mari dadi jajahan Palembang. Mungguh sedyane LG. Raffles arep ngelun jajahan, mung Selebes kang ora klakon. Raja Bone, kukuh banget nggone anggegegi panguwasane. Wis nganti sawatara rambahan Raffles nglakokake gegaman menyang Selebes, nanging ora oleh gawe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng Tanah Jawa dicekel Raffles banjur diperang dadi 18 Paresidhenan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pranatan gugur gunung, laden wulu wetu lan kuwajibaning cilik pundhutaning prentah, ing sabisa bisa disuwak, wong cilik mung dijaluk pajeg “landrente”.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Keh sathithiking pajeg manut lemahe, yen loh, pajege nganti saparone pametu. Yen cengkar terkadhang mung seprapate. Gugur Gunung kang lestari mung nggarap kreteg, lan dalan dalan. Wong Pribumi kang didhawuhi nandur kopi laden mung ing Priyangan sarta wong kang nyambut gawe ing alas pejaten isih diterusake padatan lawas.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Raffles uga arep ngilangi anane batur tukon lan pamujangan (pandelingschap).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit tahun 1812, wong ngingu batur tukon nganggo dijaluki pajeg. Wiwit tahun 1814 ora kena dol tinuku batur tukon. Polisi ora diwenangake ngukum batur tukon kang mung marga panjaluking bendarane. Marga ananing pranatan mau suda banget kehing batur tukon, malah pamujangan wis dilarang babar pisan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalika jamane Daendels pradatan ing Tanah Indhiya wis dibecikake, nanging saka panemune Raffles meksa durung nyukupi. Ing siji sijining paresidhenan nuli dianani Landraad, kejaba iku Raffles isih nganakake pradatan ubengan, yaiku pradatan kang ora mathok pamanggone, ngalih ngalih marani papan kang perlu diparani (Raad sambang). Prekarane bangsa Europa engone ngadili ana ing Raad van Justitie: Betawi, Semarang, utawa Surabaya. Raffles iku pangrehe ngentek entekake dhuwit akeh. Rekane enggone golek dhuwit srana nganakake pajeg lan adol tanah tanah kaya Daendels. Tanah kang didol menyang wong partikelir iku iya bener ngolehake dhuwit, nanging pakolehe katimbang karo pitunane ora mantra mantar timbang, awit besuke tumeka saiki enggone nebusi kangelan banget, jalaran ajine dadi yutan yutan. Srana kang prayoga kanggo ngiseni kas negara, yaiku monopolie dagangan uyah. Kang sakawit uyah iku dipajegi wong Cina, ndadekake kapitunane wong cilik, awit larang banget pangedole. Bareng uyah dicekel Gupermen banjur murah, tur ngolehake kauntungan akeh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit tahun 1813 kang kena gawe lan ngedol uyah mung Gupermen dhewe. Ing tahun 1814 Napoleon kalah perange, Nederland bisa mardika. Miturut prajangjian ing London tahun 1814 jajahane ing Indhiya dibalekake marang wong Walanda maneh, kang ora mung Ceylon, Kaap kolonie lan jajahan sawatara ing Indhiya Kulon (ing Amerika) sarta Indhu Ngarep. Ing tahun 1816 Raffles digenteni Luitnant Gouverneur John Fendall. Let sawatara sasi John Fendall pasrah jajahan marang Commisaris Generaal, yaiku utusan Walanda saka Europa, kang dipatah ngerehake kapulowan Indhiya. Miturut Grondwet tahun 1814 kang nyekel paprentahan ing Kolonien, Sri Maharaja piyambak, kabantu ing Departement Onderwijs, Nationale nijverheid en Kolonien. Dadi Straten Generaal ora nduweni panguwasa. Sarjana tetelu kang diutus nampani tanah Indhiya, asmane: Mr. Elout, Baron van der Capellen lan Buyskes, apangkat Commissaris Generaal sarta diparingi rancangan wawatone pangrehing Indhiya. Commisaris Generaal ngrekasa banget enggone nglakone ayahane iku, awit tanah Indhiya kacupetan ragad, tur ora bisa oleh pitulangan kanggo ngebarake panguwasane Gupermen anyar. Apa maneh ratu ratu ing tanah Indhiya wis ora ngajeni marang Parentah Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ewadene ora nganti lawas Commissaris Generaal wis akeh pakaryane. Kang nyekel panguwasa kang gedhe dhewe lestari Gouverneur Generaal dibantu Raad van Indie, pilihane Gouverneur Generaal dhewe. Pamerange Tanah Jawa didadekake paresidhenan kaya dhek jaman Raffles. Cacahe residhen didadekake 20, jajahan sajabaning Tanah Jawa diperang perang dadi Gupermen, dipanggedheni Gouverneur. Dene wong cilik lestari direh panggedhene dhewe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pranatane dititi priksa maneh, pranatan saka Raffles sing becik becik isih dilestarekake, kang kurang prayoga dibecikake. Prakarane bangsa pribumi dadi bubuhane Landraad, kang dadi jeksa bangsa pribumi, presidhene bangsa Walanda. Supaya ana kang ngawat awati pangadilan pangadilan iku sarta ngiras kanggo pangapelan (Hof van appel) dianakake Hoog Gerechshof. Kangjeng Parentah Luhur wis ora nduweni panguwasa babar pisan ing atase mutusi prakara. Supaya panyekeling dhuwit Gupermen aja nganti kisruh, nuli dianakake Raad van Finansien lan Rakenkamer. Pangrehe Gupermen anyar marang wong cilik, isih dilestarekake kaya panemune Daendels lan Raffles, ing sabisa bisa nyingkiri pranata peksan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sadurunge Commissarissen Generaal mangkat menyang tanah Indhiya, wis katemtokake yen pranatan monopolie kudu disuwak, awit iku ndadekake kasusahane wong pribumi. Prakara dagangan digawe merdika, wong manca padha kena dedagangan menyang tanah Indhiya, nanging bangsa Walanda pambayare prabeya dikacek karo bangsa ngamanca. Kang nyebal saka pranataning kamardikan mung monopolie bumbon craken. Prakara tetanen iya dimardikakake, wong pribumi kena nandur sakarepe dhewe, mung ing Priyangan kang isih ana peksan wong cilik diwajibake nggarap kebon kopi sarta kuli blandhong isih kudu nyambut gawe ana ing alas pejaten. Parentah anyar iku iya dipatah merlokake gawe kemayarane wong cilik, mulane pranatan lungguh bumi disuwak, para punggawa bangsa pribumi mari oleh tanah gadhuhan, mung diblanja sasen bae, supaya aja nganti bisa gawe rekasaning bawahe. Lan para punggawane Gupermen dilarangi dedagangan utawa nyambi panggaotan liyane. Prakara dol tinuku batur tukon ing sabisa bisa disirnakake, malah ana ing Tanah Jawa lan Madura prakara iku wis dilarangi babar pisan, mangkono uga pranatan pamujangan. Nalika Jaman Commissaris Generaal, ing Tanah Jawa klebu tentrem. Ngarepake tahun 1818 jajahan ing satanah Indhiya kabeh dipasrahake ing Parentah Inggris marang Gupermen Walanda. Wasana ing wiwitane tahun 1819 Commissarissen pasrah marang GG. van der Capellen. Elout lan Buyskes padha bali menyang Nederland. Satekane Negara Walanda Elout kaangkat dadi Minister van Kolonien. Commissaris Generaal olehe yasa pranatan bab kamardikaning dagangan, tetanen lsp. manut panemu liberaal. (sing bakal diterangake). Balik GG. van der Capellen (tahun 1819 – 1826) ora ngrujuki panimbange wong liberaal mau, mulane ing tanah Jawa suda banget karaharjane. Amrih raharjaning tanah Indhiya kang dianggep perlu, ngajokake dedagangan. Supaya wong Walanda bisa mumbul maneh enggone dedagangan nuli dianakake pakumpulan dagang aran Nederlandsche Handel maatshappij, adege tahun 1824. Pangarahe Prentah Walanda pakumpulan iku kenaa kanggo ngejori padagangane bangsa manca, dadi bisa ngurip urip dagangane bangsa Walanda. Ora lawas pakumpulan iku bisa oleh pawitan 37 yuta rupiyah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wiwit jaman Napoleon tanah Indhiya ora bisa lelawanan lan tanah Walanda, dagangane akeh kang didol marang sudagar manca, luwih luwih wong Inggris lan Amerika. Sawise tanah Indhiya kacekel ing parentah Walanda maneh, wong Walanda meksa durung maju dedagangane, awit isih kekurangan pawitan, mangka kaejoran bangsa Inggris. Kajaba iku sudagar Walanda partikelir pancen ora dhamang sumurupe marang ubeting padagangan tanah Indhiya, jalaran maune kang kena lelawanan lan tanah Indhiya mung VOC., wuwuh wuwuh nganti 20 tahun tanah Walanda wis ora ana gandhengane karo tanah Indhiya. Nederlandsche Handel maatschappij mau iku meksa ora kasembadan sedyane, awit kurang kuwat, ora bisa ngejori wong Inggris, kajaba iku pancen ora dirujuki sudagar Walanda partikelir akeh, marga duwe sumelang manawa pakumpulan dagang anyar mau diparingi wewenang kaya dene VOC. biyen, temahan malah ndadekake kapitunane sudagar partikelir. Wasana Nederlandsche Handel maatschapij ora bisa mumbul, malah tansah kapitunan, wiwitane bisa urip bareng ana Cultuurstelsel. Pakaryane van der Capellen kang pantes oleh pangalembana yaiku enggone ngajokake kawruh, merlokake marang ajuning pamulangan cilik kanggo bangsa Europa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Prakara onderwijs mau van der Capellen kabiyantu ing Reinwardt. Reinwardt iku sarjana kang uga miwiti gawe kebon raja (Lands plantentuin) ing Bogor (tahun 1817) kanggo ngundhakake kawruh tetanen.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kebon raja ing Bogor iku ora mung becik lan nyenengake kanggo dolan dolan bae, mungguh ing pigunane nyata gedhe banget tumraping kawruh tanem tuwuh lan tetanen. Jembare kehing lan wernaning wit witane, kebon kebon raja ing satanah hawa panas (tropen) ora ana kang nyundhul Bogor. Kang padha mandhegani pakaryan ing kono para sarjana kang wus kasuwur asmane, kayata: Tuwan Teysmann (tahun 1831) lan Dr. Hasskarl enggone nandur wis ana 8.000 werna wit witan lan tethukulan. Ing tahun 1863 cacahing tetanduran dadi 10.000 werna. Sarjana Dr. M. Treub ing sajroning tahun 1880 – 1909 yasa laboratorium perlu kanggo marsudi kawruh botani schelkunde lsp., gandheng karo anane kebon raja iku mau. Para sarjana saka ing jagad ngendi endi akeh kang golek kawruh ana ing laboratorium kono awit laboratoria mau uga kanggo papan panyoban bab nenandur, bab meruhi ama sarta lelaraning tanduran, lan liya liyane, mulane Bogor kena sinebut dadi tuking kawruh lan sendhanging ngelmu tetanen. Prufstation prufstation ing satanah Indhiya iku asale uga saka Bogor. Marga saka dayane Prufstation prufstation, kabudidayan lan tetanen nganti bisa dadi kaya kaanane saiki iki.</h3> <h3 style="text-align: justify;">24 Perangan Kang Kathelu</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 4</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perang Dipanegaran</h3> <h3 style="text-align: justify;">(tahun 1825 – 1830)</h3> <h3 style="text-align: justify;">1820 – 1823</h3> <h3 style="text-align: justify;">Paku Buwana V</h3> <h3 style="text-align: justify;">(Sunan Sugih)</h3> <h3 style="text-align: justify;">1823 – 1830</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pakubuwana VI</h3> <h3 style="text-align: justify;">(Sunan Bangun Tapa)</h3> <h3 style="text-align: justify;">1830 – 1850</h3> <h3 style="text-align: justify;">Paku Buwana VII 1822 – 1855</h3> <h3 style="text-align: justify;">Hamengku Buwana V</h3> <h3 style="text-align: justify;">(Sunan Menol) 1819 – 1826</h3> <h3 style="text-align: justify;">GG. v. d. Capellen</h3> <h3 style="text-align: justify;">1826 – 1830</h3> <h3 style="text-align: justify;">Luit GG. de Kock</h3> <h3 style="text-align: justify;">Nalikane sedane Kangjeng Sultan Hamengku Buwana III ing tahun 1814, pangeran patine lagi yuswa 13 tahun. Saka karsane Kangjeng Tuwan Luitnant Generaal Raffles, Pangeran Paku Alam I tinanggenah angembani kaprabon;</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangeran Paku Alam iki becik tepunge karo bangsa Inggris, lan besuke iya becik karo bangsa Walanda. Dhek samana Ngayogyakarta uga akeh wong sing ora seneng marang bangsa Europa. Sing dadi lelajering golongan mau Pangeran Dipanegara.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pangeran Dipanegara kang nalika nem nemane asma Pangeran Antawirya iku putrane Kangjeng Sultan Raja, kang sepuh dhewe, nanging saka garwa ampeyan, mulane ora gumantos jumeneng ratu. Sang Pangeran ora narimakake dene ora oleh panguwasa apa apa tumraping paprentahan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Saya banget ora senenge, bareng nalika Sultan IV jumeneng, teka iya ngatingalake sujude marang panguwasaning bangsa Europa. Rehning Sultan Sepuh biyen iya ora seneng marang bangsa Europa, dadi golongane Dipanegara uga sinebut golongan Kasepuhan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kangjeng Sultan IV jumeneng ora suwe, mung watara 2 tahun seda, lagi mentas kondur saka besiyar. Pangeran patine lagi yuswa 2 tahun. Para gedhe ing karaton padha duwe panyuwun marang Kangjeng Parentah Luhur ing Betawi supaya pangrehing Praja aja dipasrahake marang Pangeran Paku Alam. Panyuwune kapiturutan, prakara pangreh praja kang nindakake Pepatih dalem apangkat Rijksbestuurder, sarta tumindake kanthi dititi pariksa ing Kangjeng Tuwan Residhent. Dene kang minangka embane Sang Prabu Timur lan kinuwasakake mranata barang kagungan dalem, yaiku Kangjeng ratu Ageng, Kangjeng ratu Kencana, Pangeran Mangkubumi lan Pangeran Dipanegara. Pranatan mangkono iku banget ora ndadekake sarjuning panggalihe Pangeran Dipanegara, jalaran Papatih dalem sujud banget marang Walanda, sarta kelakuane ambtenaren Walanda ing Ngayogyakarta kono ing nalika iku pancen ora becik. Kajaba iku pranataning Walanda nyewa bumi ana ing tanah karajan Jawa iya ora ndadekake sarjune Pangeran Dipanegara. Dhek tahun 1774 bumi lenggah ana 677.000 cacah. Ing tahun 1820 mung dikarekake 52.300 cacah, awit bumi kasultanan ing tahun 1812 kalong tanah Kedhu lan liya liyane. Marga saka iku para gedhe kepeksa suda banget pemetune, luwih luwih bareng ananing pranatan wong Walanda nyewa tanah, cacahing bumi lungguh sangsaya suda. GG. van der Capellen ing tahun 1823 ndhawuhake nyuwak ananing pranatan nyewa lemah ing dhuwur mau, prajangjian prajangjian padha diwurungake. Wiwitane golongan Kasepuhan seneng banget krungu bab suwakan pranatan iku, wasana kabeh padha kaget, bareng ditemtokake padha mbayar karugiyan marang tuwan, awit enggone nyewa lemah durung tumeka mangsa prajangjiane, kepeksa dibubarake.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bandha kasultanan banjur cumprang campreng banget. Wong cilik uga rekasa atine, sanggane saka nagara abot, luwih luwih bareng bumi kagungane Kangjeng Sultan wis diungkred. Lan maneh suwaking pranatan nyewa tanah uga agawe kasusahane wong cilik. Dene kang banget digethingi ing wong cilik yaiku panariking dhuwit beya, kang ditebasake marang Cina cina, awit para Cina sok kebangeten enggone ngebotake panarike. Kang ditarik beya iku wong, utawa wong nggawa barang, liwat ing sawijining panambangan, liwat ing wates lan ing papan liyane kang wus tinamtokake, papan papan iku ing bangsa Walanda diarani “Tolpoorten” Pangeran Dipanegara saya suwe saya gedhe pamuring muringe anguningani kaanan ing dhuwur mau lan ngraosake kisruhe sajroning kraton, sarta maneh trajange para ambtenaar Walanda kerep gawe serik. Nalika semana Parentah arep yasa ratan, nrajang tanah palemahane Pangeran Dipanegara. Iku banget ndadekake panggrantose Sang Pangeran. Wasana Sang Pangeran banjur kendel ora karsa campur prakara apa apa, tekade mung suwiji, nedya madeg kraman.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Mirit surasaning babad anggitane Adipati Cakranegara, Bupati ing Purworeja, Sang Pangeran banjur mempeng ana ing Selaraja bae, rina wengi anggentur panuwune, sinambi ngaji Kur’an lan maos babad kuna. Pangageme sarwa ireng (wulung). Bareng wis yakin yen wong kabeh ngerti kang dadi antepe Sang Pangeran, yaiku arep madeg kraman, Sang Pangeran banjur wis ora sumelang maneh marang ing katekadane. “Wong mono bisa ana bejane”.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Daleme Pangeran Dipanegara ing Tegalreja watara sa-pal saka ing Nagara kaprenah ing lor kulon. Para kang kecuwan pikire klumpuke ing kono. Dadining kraman tinamtokake tumiba malem tanggal 7 sasi Sura. Durung nganti klakon, ketungka utusaning Residhent, narik Pangeran Dipanegara arep dinangu apa kang dadi karsane. Sang Pangeran oncat saka kono kanthi Pangeran Mangkubumi, menyang Selarong.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong cilik akeh kang nggrubyuk Dipanegara, anggusah para Cina, ngrayah dhuwit beya lan njarah pasar pasar. Bareng wis rumangsa keconggah, Dipanegara sabalane anempuh kraton Ngayogyakarta kinepung wakul binaya mangap. Golongan Dipanegara:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Pangeran Mangkubumi,</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Kyai Maja,</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Basah Prawiradirja (Senthot).</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kang dimungsuhi: Priyagung kraton sapunggawane, patih lan ambtenar Walanda. Kangjeng Sultan Timur nuli diungsekake marang sajroning beteng Walanda, kang uga banjur kinepung ing bala kraman nganti watara suwe. Walanda ing sajabaning beteng akeh kang nemu pati. Parentah luhur ing Betawi mireng mireng kabar, bareng kraman wis sentosa, tumuli enggal nglakokake Jenderal de Kock, supaya nyirep kraman, nanging sarehne bebarengan kraman ing Palembang lan ing Bone, dadi de Kock kekurangan prajurit, ora bisa nyirep ubaling kraman ana Rembang lan Kedhu. Rahayune ing Surakarta saka pambudi dayane de Kock ora klakon ana kraman, ewa dene kraman ing Ngayogyakarta sangsaya gedhe, awit banjur diondhangake dadi perang sabil prelu kanggo ngukuhi agama. Dipanegara enggone ngondhangake perang sabil iku saka panuwune Kyai Maja.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Perange prajurit Walanda rekasa banget, jalaran Dipanegara ora tanggon, barise ana ing papan kang angel ambah ambahane, panempuhe ngenteni lenane bala Walanda, lan kerep oleh gawe, mulane bala kraman mundhak gedhe atine, lan bisa wuwuh wuwuh akehe. Ana Senapatining kraman satriya nom noman lagi umur 18 tahun, jenenge Basah Senthot Prawiradirja, ewadene wus katon kawanterane lan bisa anata bala. Sarehne Parentah Luhur rada karepotan, nuli golek akal liya kanggo ngendhakake atine kraman. Sultan Sepuh kang wis kikendhang dening Raffles, dibalekake maneh menyang Ngayogyakarta, supaya para kraman padha nungkula aris. Sultan Sepuh dijumenengake ratu, nganggo prejanji kudu mitulungi marang Kangjeng Gupermen lan ngijoli wragade perang. Dene Sultan Timur bakal kajumenengake maneh, besuk ing sasedaning eyange.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jumeneng Sultan Sepuh ora bisa ngendhakake atining kraman, malah nawala dalem Sultan Sepuh marang Pangeran Dipanegara, diwangsuli cecampah lan panguman uman. Ing tahun 1828 Sultan Sepuh seda. Jenderal de Kock pancen ora rujuk marang Gupermen enggone ngangkat Sultan Sepuh, mulane golek akal dhewe sing luwih mikolehi, yaiku ngedegake beteng cilik cilik ing watesing papan kang wis kena direbut, sarta ditinggali prajurit.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wasana Pangeran Dipanegara sangsaya rupak marang jajahane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sanadyan Commissaris Generaal Du Bus nacad marang tindake Jenderal de Kock merga enggone ngentekake dhuwit, mangka Commissaris Generaal tinanggenah anggemeni bandha Gupermen, ewadene Jenderal de Kock isih ora mundur, awit nyatane senadyan akeh wragade, kraman iya enggal kerupakan papan, mung kari mubang mubeng ing Bagelen lan kidul Ngayogyakarta.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ing tahun 1829 prajurit Gupermen ngangseg, tur nuli oleh bantu prajurit anyar saka Walanda.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Senapatining kraman akeh kang padha nungkul. Senthot mbalik nderek Gupermen, Kyai Maja kecekel, Pangeran Mangkubumi asrah bongkokan. Ing tahun 1830 Dipanegara tetemonan lan de Kock ana ing Magelang. Sarehne Dipanegara kukuh enggone njaluk jumeneng Sultan Panatagama, banjur dicepeng, dikendhang menyang Menadho, ing tembene dielih menyang Makasar. Ing tahun 1855 seda. Senadyan Pangeran Dipanegara wis kecepeng, tanah Kejawan meksa durung tentrem babar pisan, tentrem temenan ing tahun 1850. Merga anane kraman, tanah Kejawan rusak banget, kalonge jiwa tanpa wilangan, prajurit Gupermen bae kang mati 15.000, dene wragade perang 20 yuta rupiyah. Supaya yen ana kraman aja nganti gedhe maneh, jajahan jajahan Ngayogyakarta dielongi Bagelen lan Banyumas, minangka pambayaring wragad perang.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Senadyan Surakarta ora melu barang barang malah urun prajurit, ewadene jajahane Madiyun lan Kedhiri uga dipundhut ing Kangjeng Gupermen, kang mengkono iku murih tentreming negara. Kangjeng Sunan mesthi bae ora lega, nuli lolos tindak menyang Imagiri lan Parangtritis, nenuwun marang leluhure, nanging keturutan utusaning residhent Surakarta nuli dikendhang menyang Ambon, awit kadakwa arep ngraman. Kang gumanti Susuhunan Paku Buwana VII, nderek marang karsaning Gupermen, Madiyun lan Kedhiri dadi tanah Gupermen. Ing sawuse ana kraman Dipanegara, katon yen pamerange jajahan Ngayogyakarta lan Surakarta, ora prayoga, jalaran jajahan jajahane ora Anggolong dadi siji, ana kang pating cruwil pating slempit. Wasana tansah ndadekake pasulayan lan yen ana kraman gampang tumulare ing liyan jajahan, mulane watesing jajahan Surakarta lan Ngayogyakarta banjur diprenata maneh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">25 Perangan Kang Kathelu</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bab 5</h3> <h3 style="text-align: justify;">Cultuurstelsel</h3> <h3 style="text-align: justify;">tahun 1830 – +/- 1815 (1915)</h3> <h3 style="text-align: justify;">Cultuurstelsel iku pranatan kang didhawuhake GG. van den Bosch dhek tahun 1830. Surasane pranatan cekake namtokake marang wong Pribumi nandur tetanduran kang kena didol menyang Europa, kayata: kopi, tebu, kapas lan tom, ana ing saperanganing palemahane. Pametune tatanduran iku kudu dilebokake menyang Parentah Gupermen, supaya Parentah bisa banjur luwih kenceng enggone gawe raharjaning tanah.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Apa sababe dene Gupermen teka nganakake pranatan iku? Ing abad 17 lan 18 VOC. mung ngudi kauntungane dhewe, dhasar salugune VOC. iku mung pakumpulan dagang. Ing abad 19 bareng tanah Indhiya tumiba panguwasane Praja Nederland, bab ngudi kauntungane dhewe wis ora tumindak. Nederland duwe wajib agawe tentreming tanah lan raharjaning kawulane anyar, yaiku bangsa pribumi. Lah kepriye rekane bisane tumindak murih beciking bab pangreh praja, bab sekolahan, bab tetanen lan katentremaning umum? Iku kabeh bakal sepira wragade. Mangka Parentah Gupermen ora nindakake monopolie kaya dene VOC., wuwuh wuwuh praja Nederland ing nalika iku akeh banget utange kang jalaran saka perang Napoleon, perang Dipanegara lan perang Belgie. Ing tahun 1828 Praja Nederland kepeksa ambayari kabutuhan Indhiya kehe 37.000.000, mangka Nederland dhewe lagi rekasa rekasane. Olehe dhuwit 37.000.000 iku saka enggone utang utang marang kawula ing Nederland.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dhek samana kekarepane wong Nederland ing bab Pangreh Praja kena kaperang dadi rong golongan: 1. bangsa liberaal lan 2. bangsa Conservatief. Bangsa liberaal anjaluk tumraping Indhiya supaya pedagangan lan panggaotan dimerdikakake, gugur gunung lan lebon wulu wetu kasuwak, mung kebon kebon Gupermen iku digadhekna. Hogendorp, Daendels, Du Buss, Elout kekarepane iya mengkono iku. Malah ana kang nedya ngejokake wong pribumi enggone tatanen lan anggota. Dene golongan Conservatief kayata: Nederburg, van der Cappellen njaluk balining pranatan tanduran peksan, lebon wulu wetu lsp. Kang akeh wong ing Nederland ngrujuki panemu liberaal mau, ewadene pranatane ana ing Indhiya ora ditindakake, utawa mung sathithik kang ditindakake, marga ora ana wragade. Panemuning akeh bisane ngajokake kemajuan iku kudu ana dhuwit. Dhuwit iku wetune saka tetanduran kang pametune payu larang, mulane Parentah majegna tanahe, kang durung ana tandurane, marang bangsa Europa, supaya metu kasile; ing nalika iku ing tanah Jawa kang sinebut loh jinawi iki mung sethithik banget pametune: lebuning barang ing tanah Jawa pangajine luwih gedhe tinimbang barang kang metu saka tanah Jawa.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bareng van den Bosch jumeneng Gouverneur Generaal menggalih yen kabudi dayaning Walanda nenandur ana ing tanah Jawa iku ora bakal bisa kadadeyan, yen mengkono dadi ora bisa gawe karaharjaning tanah. GG. van den Bosch banjur ngajokake wulu wetune tanah Jawa, supaya nenandur tanduran kang payu ana ing Europa maneh, nanging aja nganti gawe sengsaraning wong Jawa kaya sing uwis uwis.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Panemune van den Bosch kang mengkono iku ora nyimpang saka mesthine, awit miturut saka kaananing cara ing tanah Jawa, sapa kang nyekel panguwasa nagara (ratu utawa Gupermen) iku kang nduweni bumi sauwonge. Bumi iku diparingake marang wong cilik supaya digarap, lan saperangan pametune katur marang ratu (Gupermen). Saka karepe GG. van den Bosch lebon saperangan pametu iku disalini sapralimaning lemah kang ditanduri kopi, tebu, kapas utawa tom, lan wonge kang ora duwe panduman bumi, ditamtokake nglakoni gugur gunung 66 dina ing dalem setahun, lan maneh lebuning wulu wetu iku isih bakal nganggo dibayar sethithik minangka ganjaran. Dadi lebuning wulu wetu iku mau sejatine minangka pajeg utawa landrente. Petungane ora luwih tinimbang lebuning landrente pranatan Raffles.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Minister van Kolonien Tuwan Elout ora cocog karo panemune GG. van den Bosch, nganti dilabuhi seleh enggone dadi minister. Dene Ratu Willem I ing Nederland, ngengeti bangeting kekuranganing dhuwit nagara, kepeksa cocog lan karepe van den Bosch:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. Wong Jawa dipeksa nandur tetanduran kang durung diweruhi, lan banjur keter enggone tetanen dhewe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Dhuwit kang minangka ganjaran enggone nglebokake wulu wetu mung sethithik, luwih luwih tumraping kopi, mangka sadurunge telung tahun kopi mono durung kena diundhuh.</h3> <h3 style="text-align: justify;">3. Panggaraping tanduran anyar iku akeh kang luwih abot tinimbang panggaraping tanduran Jawa, upama: pari.</h3> <h3 style="text-align: justify;">4. Tindaking para ambtenaar sok sawenang wenang; lemah kang ditanduri tanduran Gupermen iku dipihake sing apik, tur luwih saka sapralimaning palemahan lan liya liyane.</h3> <h3 style="text-align: justify;">5. Landrente jebul iya isih ditindakake.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Wong Jawa batine mung dumunung mundhak kawruhe ing bab nenandur lan bathi mundhak kasregepane. Tumraping Praja Nederland akeh bathine, awit pametuning Cultuurstelsel wiwit tahun 1830 tekan tahun 1878 ora kurang saka 800.000.000 rupiyah. Wong Jawa ora duwe wragad lan ora kober anggarap pasawahane, mulane dadi kamlaratane. Ing sawatara panggonan malah nganti kambah ing paceklik lan palilan, kayata: Cirebon, Demak lan Grobogan (tahun 1818 – 1850). Kang mengkono iku sejatine iya ora diniyati dening para kang yasa Cultuurstelsel, lan wong ing negara Walanda akeh kang ora rujuk yen tindaking Cultuurstelsel banjur sawenang wenang mengkono. Sawise tahun 1854 akeh kang mbudidaya amrih suwaking Cultuurstelsel lan gugur gunung. Ing tahun 1865 tanduran tom disuwak mengkono uga teh, manis jangan lan cochenil (nopal). Mrica suwak tahun 1860, tembako tahun 1866, tebu tahun 1870. Wet tahun 1915 nyuwak tanduran peksan kang isih kari, yaiku kopi. Dadi wiwit ing tahun 1915 iku Cultuurstelsel wis ilang babar pisan.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ana ing negara Walanda kana kang banget enggone ngemohi Cultuurstelsel yaiku Tuwan Pandhita van Hoevell. Ing tahun 1848 miturut owah owahaning Grondwet, Staten Generaal oleh panguwasa niti priksa tindaking Prentah Luhur tumrap Indhiya lan ngulat ulatake lebu wetuning dhuwit negara, lan maneh Staten Generaal dipasrahi netepake Reglement ophet beleid der Regeering in Nederlandsch Indie (Regeeringsreglement) lan pranatan liya liyane. Marga saka iku van Hoevell lan sagolongane bisa ngandarake panemune ana ing Tweede Kamer. Regeeringsreglement tahun 1854 wis nyebutake yen kabutuhaning kawula Indhiya kudu diprelokake dhisik lan kawula Indhiya mau sangkaning sathithik kudu didadekake bangsa kang nyekel pamarentah dhewe (zelfbestuur). Regeeringsreglement iki tumekane saiki isih mengkono.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Bebarengan lan suwaking Culturstelsel ana pranatan pranatan anyar, kang becik, kayata: Pasar wis ora dipajegake (marang Cina). Ananing batur tukon lan sapepadane diilangi (tahun 1860) lan bab pangedole candu dikuwasani Gupermen dhewe (opiumregie). Ing tahun 1864 ana Comptabiliteitswest, netepake yen begrooting Nederlandsche Indie iku kang gawe Parentah Indhiya bebarengan lan Parentah Nederland sarta disahake srana angger angger dening Staten Generaal. Ing tahun 1870 ana Agrarische Wet, surasane: Gupermen kena majegake bumi kang durung tau digarap marang wong Walanda suwene ing dalem 75 tahun. Palemahane wong Indhiya ora kena didol marang wong kang dudu golonganing wong Pribumi, yen ora srana lantaran Parentah Gupermen.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Marga saka iku:</h3> <h3 style="text-align: justify;">1. banjur bisa ana kabudidayan kabudidayan gedhe.</h3> <h3 style="text-align: justify;">2. Palemahane wong Pribumi ora gampang bisane tumiba ing tangane wong liya lan wong Pribumi ora gampang kenane apus.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pedagangan lan pelayaran bisa maju banget. Ing tahun 1870 anane pakumpulan palayaran kang dhisik dhewe jenenge Stoom vaart Maatschappij “Nederland”. Ing tahun 1872 nalika GG. Loudon rawuh ing Indhiya wis prasasat kari nemu kapenake, prakara prakara kang ndadekake rekasane wong Pribumi wis prasasat ilang.</h3> <h3 style="text-align: justify;">……………………………….</h3></div>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-12625261747641798622011-03-19T08:13:00.000-07:002011-03-19T08:17:17.408-07:00KITAB PRIMBON SUNAN BONANG<h2><br /></h2><small></small> <div class="entry"> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Bismi’llahi’rrah’mani’rrahimi, wa bihi nasta’in<br />alhamdu lillahi rabbil alamin,<br />wa shalatu ‘ala rasulihi Muhammadin wa washabihi ajma’in.<br /><img class="aligncenter size-full wp-image-1382" title="sunan-bonang1" alt="sunan-bonang1" src="http://alangalangkumitir.files.wordpress.com/2009/06/sunan-bonang1.jpg?w=92&h=124" height="124" width="92" /><br />Sunan Bonang</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Nyan punika caritanira Shaich al Bari : tatkalanira apitutur dateng mitranira kabeh ; kang pinituturaken wirasaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Usul Suluk</em></strong></span> – vvedaling carita saking <strong>(2) </strong><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Kitab Ihya ‘ulum aldin</em></strong> </span>lan saking <strong><em>Tamhid</em></strong> – antukira Shaich al Bari ametet ®) i(ng) ti(ng)kahing sisimpenaning nabi wali mukmin kabeh.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH I</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari – kang sinalametaken dening pangeran : e-Mitraningsun! sira kabeh den sami angimanaken wirasaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Usul Suluk</em></strong></span> i(ng)kang kapetet ti(ng)kahing anakseni ing pangeran ; miwah kawruhana yan sira pangeran tunggal, tan kakalih; saksenana yan sira pangeran asifat saja suksma mahasuci tunggalira, tan ana papadanira, kang mahaluhur. e Mitraningsun ! den sami amiarsaha, sampun sira sak malih ; den sami aneguhaken, sampun gingsir idepira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Iki si lapale tingkahing anakseni ing pangeran <strong>: <span style="color: rgb(128, 0, 0);">“<em>Wa ash’hadu an la ilaha illa llahu wah’dahu, la sharika lahu wa ash;hadu anna Muhammadan rasulu llahi”.</em></span></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(3)</strong> Tegese ikU: ingsUn anakseni <strong>|</strong> kahananing pangeran kang anama Allah, kang asifat saja suksma, langgeng kekel wibuh sampurna purba qadim sifatira mahasuci, orana pangeran sabenere anging Allah uga, pangeran kang sinembah sabenere kang agung.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e-Mitraningsun ! sang siptaning lapal “ora” iku: dening sampun awit itbat karihin, nora malih anaksenana i(ng)kang nora yakti ; tanpa wiyos idepe wong iku mene.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Kalawan ingsun anakseni yan baginda Muhammad kawulaning Allah kang sinihan, ingutus agama islam iya iku i(ng)kang tinut dening nabi wali mukmin kabeh.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e-Mitraningsun ! karana satuhune lapal “nora” iku: nora malih angorakena satuhuning Allah pangeran, nora malih angorakena pange(ra)n siya siya – tegesing siya siya <strong>(4)</strong> iku kadi ta ana <strong>|</strong> peken barang kakasihe: nora malih. Yan mo(ng)konoa salah tunggal den orakena kupur uga wong iku mene.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Kewala si lapal “nora” iku: sikeping wong kang sinung wasil paningale kang antuk pastining iman sakadare ika. Kewala lapal „nora” iku: i(ng)kangandelingaken mahasucining pangeran jan tunggal tanpa <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>kufu’</em></strong> </span>iku siptane kang anduweni sabda iku.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Lan norana papadaning Allah pangeran. E-Mitraningsun Sang siptane lapal kang ingorakaken iku iya i(ng)kang orana pisan papadaning Allah pangeran. Tegesing sang sipta iku : dening mantep ananira uga kang andelingaken ing mahasucinira ing piambekira, mapan orana kang Iyan saking Allah pangeran. Kaya apa ta idepe wong iku mene yan anaha papadaning pangeran, duk sadurunge angucap <strong>(5)</strong> “orana pangeran” iku, <strong>|</strong> wus pasti ing idepe yan anging Allah pangeran kang sabenere, kang sinembah kang pinuji kang tunggal andadeken satuhune kang agung.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka a(na)bda Shaich al Bari: e-Mitraningsun! karana i(ng)kang napi iku sawusing itbat, karana, duk angucap: “orana pangeran” iku, wus awit itbat: “anging Allah uga pangeran kang sabenere”. Iku salamete ujar iku.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon kaping kalih, kang ingitbataken i(ng)kang anama Allah kang asifat saja purba langge(ng) kekel agung mahasuci : iku wiyos ing napi-itbat. Utawi pastining napi-itbat iku lungguhe ing kawula uga. Kang ingitbataken ta kahananing Allah uga kang asifat saja, mapan saos kang inganakaken lan kang ingorakaken – iku sang sipta – tan Iyan ananira uga, kang andelingaken <strong>(6)</strong> maha <strong>|</strong> sucining piambekira, kewa(la) si pangestuning kawula iku anut umiring saking pangakening <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>wah’dahu la sharika lah</em></strong></span>ira anakseni ing tunggal ing katunggalaning mahasucini(ng) piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari: e-Mitraningsun ! karana satuhune ingsun anakseni: anging Allah pangeran kang sabenere kang anitah angreh ing sembah puji kabeh dadi syuh sirna paningalingsun ing jiwaraga iki ; tuwi si ing sembah puji ika, anging kang saja mahasuci kewala langgeng amuji pinuji ing pamujinira, tan owah tan gingsir, tan asifat waliwali saja purba tanpa wiwitan tanpa wekasan.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH II</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">e-Mitraningsun! aja sira kadi ujaring wong sasar : iki si ujaring wong sasar iku, AbduI Wahid arane : mangka angucap AbduI Wahid ibnu Makkiyyah – anak pandita Mekah – ika, atunggul sastra tan <strong>(7)</strong> <strong>| </strong>apatut kalawan tegese : iki si lapale :</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>“Al’atlu qadimun wa huwva nafsul mutlaqi wa huwa dhatu’llahi ta’ala”</em></strong><strong><em>.</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Tegese: kang liwung saja iku, iya iku <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span>, sabener-benere pangeran kang sinembah.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>walakin laisa lidhatihi waqifun</em></strong><strong><em>, </em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">tatapi ta napining Allah liwunging Allah iku nora (wikan) yan suwunga.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Walakin(na) qabla chalqi(l) rasuli Muhammad(in),</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">tatapi ta sadurunging andadeken nabi Muhammad anging sira pangeran kang ana dewek tanpa rowang, norana kawula sawijia, kadi ta angganing sungging sadu runging andadeken, panuli(s) sadurunging anulis : ija iku tegesing liwung napi <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span> nora ing devveke, norana i(ng)kang angawikanana ing dewekira, norana (ingkang) amujia ing anane anging sifate amuji ing <strong>(8)</strong> date – iku sadurung(ing) andadeken <strong>| </strong><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulullah</em></strong></span> – norana sakutunira nora kaya apa : kaya iku liwung napi <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span>. Anapon sawusing andadeken <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulullah</em></strong> </span>iku mina(ng)ka kanyatahan ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong>,</span> ija <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulullah</em></strong></span> iku saosik lawan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span> iya, iku i(ng)kang awertaha pardana kabeh iya i(ng)kang pardana iku saosik lawan sih nugrahaning Allah iya sakatahing dumadi iki mina(ngka) tuduhing Allah”.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e-Mitraningsun ! pamanggihingsun ta nora mongkono kaya Abdul Wahid iku. Karana satuhune pangucape Abdul Wahid iku kupur ing patang<span style="color: rgb(128, 0, 0);"> <strong><em>madh’hab</em></strong>. <strong><em>Dhatu’llah</em></strong></span> denarani napi nora ing deweke, kalawan sira pangeran den arani durung andadeken ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulullah</em></strong>,</span> durung andadeken ing sawiji-wiji : iku kupure. Karana satuhune kahananing <strong>(9)</strong> pangeran saja purba <strong>|</strong> karihin sadurung ana(ning) <strong><em>rasulullah</em></strong> kalawan sadurung ananing sawiji-wiji kahananing Allah mahasuci lan sasifatira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>chaliq</em></strong>,</span> ananira saja langgeng amuji pinuji ing piambekira purba tan asipat waliwa(li), mapan langgeng kekel ananira mahasuci, tan bastu-jisim tanpa timbangan, tanpa lalawanan rehing langgeng ananira mahasuci.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e – mitraningsun! Abdul Wahid angucap: kang liwung den tegesaken maring ora : ikupon kupur, karana tegesing liwung iku suksmaning pangeran mahasuci saja ananira, tan ana wikana ing suksmanira tan Iyan piambekira uga punika reke tegesi(ng)kang liwung saja wruh ing suksmanira piambek.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Kadi ta kecping Abdul Wahid sakatahing dumadi denarani tuduhing Allah : ikupon kupur. Satuhune <strong>(10)</strong> tegesing tuduh iku <strong>| </strong><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>sifatullah</em></strong>,</span> utawi anuduhaken iku sifat nugrahaning Allah : iku ana korup ing paekan tuduh lan anuduhaken iku dadi ingaran salwiring dumadi iki tilas kanyatahaning tuduh sipat nugrahaning Allah ika tan ana i(ng)kang akarya;</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH III</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">e – Mitraningsun ! ana si kecaping wong sasar satengah; „i(ng)kang ana iku Allah; i(ng)kang ora iku Allah” , den tegesaken oraning Allah iku nora andadeken. I(ng)kang angucap iku kapir. Kang nora denarani ana gawene, den tegesaken: kang ora iku andelingaken mahasucining pangeran, nora dumeling mahasucining pangeran iku. Yan tan anaha, nora karane dumeling mahasucining pangeran iku dening ora, kadi ta angganing wong alinggih dewek ing asepi kederan dening ora. Iku njata(ne) Yen <strong>(11)</strong> sasar. <strong>|</strong> Mahasuci sira pangeran saki(ng) kadia kecap iku! Karana satuhune sira pangeran kang mahatinggi kang mahaluhur suksma mahasuci tan kadihinan dening ora, tan sarta kalawan ora, tan kederan dening ora rehing langgeng ananira mahasuci pastine tanpa tuduhan.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e-Mitraningsun ! mboya kang ora iku – kaia wirasaning sastra kadia sipating pangeran <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>sifatulsalbi</em></strong>,</span> tegese : sifating pangeran mahasuci lan kadi sawiji-wiji.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon lam(pahing) salab iku : dudu malih sifating pangeran dudu malih sifating <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>machluq</em></strong>,</span> kewala si salab iku tantan andelingaken padudoning kawula gusti, tegese : sifating pangeran tan kadi sifating <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>machluq</em></strong> </span>sifating <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>machluq</em></strong> </span>tan kadi sifating pangeran, tatapi ta salab iku nora jan <strong>(12)</strong> angemaha dat, dat sipating pangeran sami angema salab, <strong>|</strong> beda salab iku lan kang ora iku – kang tan kinarsaken dening Pangeran – dadi nora andelingaken mahasucining pangeran : iku pamanggihingsun ing sastra. Utawi i(ng)kang andelingaken mahasucining pangeran iku sarira kanugrahan saking sih nugrahaning pangeran uga : iku kang angestoken anut umiring saking (sih) pangakenira andelingaken mahasucinira yan tunggal tan kakalih. Iku wiyosing anakseni ika, mapan sabdaning wong <strong><em>‘arif</em></strong><strong><em> </em></strong>ika nora anguninga napi itbat malih anging wiyose kewala kang ingitbataken : iya kadi iku wiyose sampurnaning napi itbat iku dening sampun anunggal paningale.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari kang sinung rahmat dening pangeran; singgih puniku kang atuduh marga agung abener : e-Mitrani(ng)sun ! kalawan ingsun <strong>(13)</strong> anakseni satuhune anging <strong>|</strong> Allah kang asifat saja asih anjateni tan antara sapolahi(ng)kang sinihan, amenuhi sih nugrahanira dadi nir anani(ng)kang sinihan tan sah anut i(ng)gek ing sihing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong> </span>Iku wiyosing panarimani- (ng)kang lewih lewih ika, karana reke yan tan mangkanaha, wiyose idepe wong iku nispra tur ajnyana, tan wruh ing wadine.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal ing Shaich al Bari : Sarwia subakti, ya guru amba ! anenggeh ta reke osiking jiwaraga puniki sarta lan sih nugrahaning pangeran?.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Iya ujarira iku anging maksih amilang paekan, ingsun ta, Rijal, ora mongkono. Osiking jiwaraga iku enir, anging <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span> kewala kang angandeh anirnaken anam(ng)kang sinihan ika, mapan ta reke panarimani(ng)kang lewih lewih iku saos(s)aosing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>martabat</em></strong></span>ing pamanggih : kang <strong>(14)</strong> pinanggih <strong>|</strong> ananira kang tunggal tanpa <strong><em>kufu’</em></strong><strong><em> </em></strong>kang asifat saja (mahasuci) sasifatira apaekan kadi <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>asma’</em></strong></span>nira, sangangpuluh (sa)sanga(ng) jangkep dateng nama Allah. Tegese (sangangpuluh) (sa)sanganing tunggal tegese paekaning sasifatira tan Iyaning ananira uga.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : sarwia subakti, anuhun i(ng) jeng, ya guru amba, Shaich al Bari ! Kadi punendi ing tampa tegesing dalil : “tekane saking Allah ulihe maring Allah”?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Tegese : puji saking Allah (kang) pinujeken anging Allah, tegese : paningal saking Allah kang tiningalan anging Allah. Iku salamete. e Rijal! ujaringsun ta : tekane saking tan Iyan, ulihe maring tan Iyan.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : ya guru amba! kadi punendi siptane andika tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari) : e Rijal! Tegese : ujaringsun iku sang sipta kadi ta upamaning angilo <strong>(15)</strong> anane osike tingale <strong>|</strong> wawayangan ika kang angilo uga iku tegesing “saking” ika. Anapon tegesi(ng) “tan Iyan” kang angilo andulu dinulu tan Iyan pandulunira uga. Iku wiyose ujaringsun iku.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e Mitraningsun ! Kadi ta ujaring Shaich Abdul Wahid : “sira pangeran denarani dereng andadeken ing sawiji-wiji lan durung anjateni ing <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">rasulullah</span>”</em></strong>, pangucape Shaich Abdul Wahid iku kupur. Kadi apa ta sira pangeran andadeken iku awiwitana awekasana? Karana satuhune kahananing pangeran kang mahaluhur asifat saja agung mahasuci langgeng kekel andadeken anjateni purba qadim tan asifat waliwali tan owah tan gingsir tanpa wiwitan tanpa wekasan rehing langgeng ananira mahasuci.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(16)</strong> Mangka anabda Shaich al Bari : e Mitraningsun ! <strong>|</strong> Lan ingsun anakseni kahananing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> asifat saja asih anjateni anir(n)aken a(ng)ganteni ing sasolahing sarira kanugrahan dadi enir ananing sarira kanugrahan kaganten kalingan anane dening wibuhing sih, kahanani(ng)kang anjateni kewala kang angalingi anging ananira uga kang asifat saja urip wruh kawasa aningali amiarsa akarsa anabda purba mahasuci langgeng kekel ame(ng)ka tan owah tan gingsir amuji-pinuji asih sinihan ing piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitrani(ng)sun ! Iki si lapale :<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>shahidtu nafsi,</em></strong></span>tegese : sira pangeran anakseni ing mahasucining piambekira agungaken i(ng) sifat kahananira purba ing dewekira tunggal ing katunggalanira agung ing kagunganira ratu. ing karatonira langgeng amuji-pinuji i(ng) piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(17)</strong> Mangka anabda Shaich al Bari :<strong> |</strong> e Mitraningsun ! Iku sampurnaning anakseni i(ng)kang kapeta ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>shahadat </em></strong></span>ika, iku wiyosi(ng)kang winuwus akeh-akeh ika.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH IV</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : sarwia subakti, ya guru amba!</h4> <h4 style="text-align: justify;">Kadi punendi wirasaning sastra punika : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mas’alah ‘ishq ‘ashiq ma’shuq</em></strong><strong><em>?.</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich alBari: e Rijal ! Tegesing <strong><em>‘<span style="color: rgb(128, 0, 0);">ishiq</span></em></strong> iku sifatira, tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘ashiq</em></strong></span> iku ananira, tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’shuq</em></strong></span> iku af’al ira, mapan paekaning sasifatira tan Iyaning ananira, mapan sasifatira sarta andadeken tan anantaranira anani(ng)kang agawe lan kang ginawe, tan ana kari karuhun, tegese : tansah ing karsa parekipun kadi sartanira andadeken <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>chaliqu’Imachluq kun fa yakun</em></strong>,</span> iku tegesing sarta kang agawe kalawan kang ginawe, mapan sadurung inganaken ananingkang jinaten lan anani(ng) kabeh iki, uwus pasti ing kawruhira tekani(ng) waktune <strong>(18)</strong> dadi ing <strong>|</strong> mangko, iki tan siwah ing karsanira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! ingsun ta mengkene : kang <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘ishq-dhatu lah</em></strong>,</span> kang <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘ashiq-dhatullah</em></strong>,</span> (kang) <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’shuq-dhatullah</em></strong>.</span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal: ja guru amba! Kadi punapa sang sipta andika tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka akecap Shaich alBari : e Rijal ! tegese ujaringsun iku <strong><em>‘<span style="color: rgb(128, 0, 0);">ishq-dhatullah</span></em></strong> : birahi ing ananira, tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘ashiq-dhatullah</em></strong></span> : kang biniraheken ananira, tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’shuq-dhatullah</em></strong></span> : kang birahi tan Iyaning ananira uga. Ika ta ingidep dening tan amarna paekan malih. Iku salamete, nora kaja ujaring wong sasar mangkana kecape : tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘ishq</em></strong><strong><em>‘ashiq</em></strong></span> iku duk durung birahi, tegesing duk lagi birahi, tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’shuq</em></strong></span><strong><em> </em></strong>ambiraheken iku ija <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ruh idafi</em></strong></span> iku <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’shuq</em></strong> </span>ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’alullah</em></strong></span>. Kang angucap iku kupur!</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH V</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ana wong sasar malih angucap : iya namane iya karsane, <strong>(19)</strong> iya namane iya date, iya dat(e) iya <strong>|</strong> karsane. Iku amor ing paekan, tan wruh ing panunggale : iku karane (yen) sasar.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e Mitraningsun ! Ana kecaping wong sasar malih, K a w i b a t a n i y a arane, atu(ng)gul sastra, anging tan apatut lan tegese, tan apatut lawan budi, miwah ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Usul Suluk</em></strong></span>, kadi ta ing Tamhid, ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Ihya ‘ulum aldin</em></strong></span> norana kapanggih dening-sun – iku nyatane yen sasar! kadi angrupakaken sifating pangeran, kadi angapesaken sifating pangeran, kadi akecap : sakatahing dumadi iki sifating Allah, kadi anganakaken ingkang nota, kadi <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">ama’du</span><span style="color: rgb(128, 0, 0);">m</span></em></strong>aken ing Allah iku kupur ! ; akecap : endi sifating Allah? kang angucap iku dadi kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Tegese angapesaken i(rig) sifating pangeran : sifating pangeran ora mateni ora andadeken ora anjateni ora weh <strong>(20)</strong> rijeki pasti kang <strong>| </strong>angucap iku dadi kapir dening anganakaken ingkang ora. Tegese (iku) <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ama’dum</em></strong></span>aken ing pangeran angucap : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> ora ing deweke, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’du(m) binafsihi</em></strong> </span>- kang angucap iku dadi kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi puniku, dadia kapira pun temen puniku i(ng)kang akecap mangkaten punika?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Kang angucap iku kapir tenien – <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> denarani ora andadeken lan angapesaken sifating pangeran, lan amurbaken ingkang ora, lan amor paekaning sifating pangeran : mapan narakane kang angucap iku awet kapetekaneng dasaring narakani(ng) wong kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Tuwin antepe kawruhe wong mongkono iku : paningal(e) iki paningaling Allah, sifate iki sifating a) Allah, pakarjane <strong>(21)</strong> iki pakaryaning Allah, pangucape iki pangucaping <strong>|</strong> Allah, mapan tegesing Allah iku dat, mangkana malih : osiking jiwaraga iki osiking Allah ija iku traping Allah asung eling asung awas kadi ta u(pa)mani(ng) gelepung wos (s)atu(ng)gal ketan satu(ng)gal, mangka winor : esak punapa ta yan aranana ewos. e Rijal! ika nyatane yen sasar, mapan beda iku lawan andikaning pangeran ing dalem Qur’an:</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>“maraja bah’raini yaltakiyan(i) bainahuma barzachim la yabghiyani”</em></strong><strong><em>.</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Tegese : kadi patemoning sagar,a kalih asin lawan tawa, anta arane iku, aworeneng rana. Nyatane tegese; ora kena aranana sagara, tan kena aranana toya tawa, utawi ta i(ng) jenenge iku anta, tegese iku dening linewih saking toya kabeh dadi anarima namaning sigihing sagara. <strong>(22)</strong> Anapon ing sampurnane iku ta tan ana <strong>| </strong>panarimane, anging sagara kewala kang angandeh anar(n)aken ing toyane tawa, mapan i(ng) karone iku langgeng apadudon tanpanisih kang anjateni lan kang jinaten. Nora kaja patemoning wong sasar mangkana, kang pasti kekel .sasoring narakani(ng) wong kapir ndening kataksisaning tampane. Karana satuhune sasmitane iku sampun kataksisani(ng) tampane andeandene kaJawan kang ingandekandekaken den kagrahita dene kang sinung awas, katampanana ing ati, sampun ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Iesan</em></strong> </span>kewala. Kewala si ande-ande iku ingambil raket ing paningali(ng) kang sinihan. Mahasuci sasipating Allah saking atiti(m)ban, gana lan kawoworana, kadi lapal :</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>kama’lnasu ghara fi’lbahri</em></strong></span><strong><em>, </em></strong>tegese : kadi ta wong asilem i(ng) sagara <strong>(23)</strong> tegese : kaliputan dening <strong>|</strong> sagara, tegese : tan lumiring i(ng-) ikalihe malih, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>la yaltafit</em></strong></span><strong><em>,</em></strong>tegese : tan emut ; utawi sasmitane lapal malih <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>idha ja’a ‘lmataru fi ‘lbah’ri</em></strong></span><strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">,</span> </em></strong>tegese : tatkala teka udan iku ing sagara, <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">(wa) yusamma ‘lbah’ra,</span> </em></strong>tegese : ingaranan sagara.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Utawi sasmitane lapal malih, kadi ta kecaping pandita satengah :</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>fa waqtan yakunu (‘l)abdu rabban</em></strong></span><strong><em>,</em></strong>(tegese <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> tatkalaning <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">fan</span>a</em></strong> kawula iku awiyos sira pangeran, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>bila shakkin</em></strong></span><strong><em>,</em></strong>tegese : sampun sak malili, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>(la ‘abda)</em></strong></span>, tegese : norana kawula sawiji-wijia</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>illa ‘lrabbu</em></strong></span>, tegese : anging sira pangeran kang saja angandeh anir(n)aken anani(ng)kang sinihan. Iku salamete ujar iku kabeh.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH VI</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari: e Ridjal ! Anaudjaring wong sasar malih, Karramiyyah arane : kang <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>iman tawh’id</em></strong> <strong><em>ma’rifat</em></strong> </span>iku den arani tetep ing pangeran, den <strong>(24)</strong> karepaken dene wong <strong>|</strong> sasar iku : sira pangeran aneguhaken ing piambekira yen purba tanpa <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>kufu’</em></strong></span> iku tegesing iman, sira pangeran anu(ng)gal paningaling piambekira iku tegesing tohid, sira pangeran awas andulu-dinulu ing ananing piambekira – iku tegesing ma’rifat.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! Kupure iku ; iman tohid ma’rifat iku den tegesaken maring paekaning wujud tunggal : iku karane (yen) sasar. Karana satuhune <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>iman tohid ma’rifat</em></strong></span> (iku) titiga iku martabat lungguhe ing kawula, tetep i(ng) kang sinihan, dede iman tohid ma’rifat ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span>. Dudu i(ng)kang angucap iku iman tohid ma’rifat tetep ing pangeran, kang angucap iku dadi kapir! e Mitraningsun ! Kalawan sira aja angucap kadi pangucaping wong sasar ika, manawa sira dadi kapir, mapan akatah. angucap kadi anutur ujaring wong sasar iku, <strong>(25)</strong> sami atunggul sastra. Aja sira gumawok, | sampun gingsir idepira; balikan sira den awas angawikani ing awakira lan aja pegat <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mushahadah</em></strong></span>ira ing pangeran.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Tegesing awakira iku sarira kancegrahan : singgih puniku mina(ng)ka paesanira enggenira awas ing sih nugra(ha)ning pangeran. Ye(n) tansah anugrahani asung wruh, anjateni ing sarira kanugrahan, mapan solahing sarira kanugrahan iku tan antara lan sih nugrahaningkang anjateni ; dadi sira aja tumingal ing Iyan, tumingala sira ing sih nugrahaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong> </span>uga, dadi sira antuk madyaning tingal salamet sira ing dunya dateng ing aherat, antuk sira jenenging manusya. Lamon ugi sira nora mongkonoa ing tingkahira iki, yakti kapaung tingalira iku mene. Satuhune ananing pangeran kang asifat saja langgeng mahasuci tan Iyan ananira uga, kang tan bastujisim ananira kang purba andadeken kang asifat suksma <strong>(26)</strong> jati <strong>|</strong> tan anuksma tan sinuksma tan awor lan salwiring (du)madi kabeh, rehing langge(ng) anani(ng)kang purba, mapan ananira mahasuci suksmanira wibuh sampurna elok mahamulya mahatinggi mahaluhur, utawi ananira tan ana wikana ing suksmanira tan Iyan(ing) piambekira kang wikan ing suksmanira pribadi.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH VII</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Lamon ana wong angucapa mengkene, kapir : sifat iku ana ing dat, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>asma’</em></strong> </span>iku ana ing deweke iku pon kupur! Mengkene salamete : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>asma’</em></strong> </span>ning dat tan Iyaning ananira (ananira) kang asifat saja langgeng mahasuci, kang purba andulu dinulu ing ananira, kang mahasuci amuji-pinuji ing piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Lamun ana wong angucapa mengkene “sipat sipat, edat edat” ikupon kapir, apa ta kahanan roro iku yan mongkonoa. Satuhune mengkene salamete <strong>(27)</strong> paekani(ng) sasifatira tan Iyaning ananira. <strong>|</strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal, mitraningsun ! Ana ujaring wong sasar *Mutangiyah arane akecap : Apa tegese idepe iku denarani ora kapurba : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> nora amurba, mapan jenenging kawula iki ora, apa ta purbane, mapan mantep pandelenge : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> nora amurba, mantep amuji pinuji ing deweke, apa ta karane yen amurbaha? Kang angucap iku dadi kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun ! Kalawan ta kang orana araharahe, kang orana kajatine kang tan awarna kang tan kaya apa nden arani mahasuci purba andadeken iya kang sinembah tunggal. Iku panga(ng)geping wong sasar, *Muntanengiyah arane.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Utawi ana wong sasar sawiji, ‘Arabiyah arane, akecap : sadurunging ana jagat iki kabeh nama Allah pon dereng nyata lan dereng ana iku dat ; mangkana malih dat <strong>(28)</strong> <strong>| </strong>iku anyatakaken ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>asma’nira</em></strong>,</span> sarta lan dadine jagat iki kabeh, ingupamakaken dat iku kadiangganing wiji-sawiji awit agodong akembang awoh iku sami amuji ing wit, lintang nikmate rasane manise godong sekar woh iku. Singgih puniku rahasya kabeh rahasyaning wit, norana rahasya wawaneh ; kabeh iku rahasyaning wit : (i)ya iku tegesing dat samata ika tanpa sifat tanpa af’al. Tegese iku : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>date qadim, sifate af’ale muh’dath</em></strong></span> anging dat kewala kang ana dewek tanpa rowang. Mangkana malih kahanane jagat iki kabeh rahasyaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong>,</span> mapan pujining kabeh iki iya amuji ing dewekira iku. Tegesi(ng)kang amuji ing date kang pinuji ing date kang aningali Allah. Tegese jagat iki kabeh gelaring wiji sawiji, maksih sawiji, tan ana wawaneh, kadi ta ang<strong>(29)</strong>gani(ng) wesi <strong>| </strong>bariyuh sawiji, wonten dadi tumbak, dadi duhung tatah wadurig panyukur, dadi usu cacatut</h4> <h4 style="text-align: justify;">edom kadut, linebur pinalu dadi tosan malih : dene si asale saking wesi sawiji mulih kadjatine sawiji. Mangkana rnalih osiking jiwaraga iki osiking <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span> paningaling kawula iki rahasyaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span>. Kang angucap iku pasti kinekelaken sasoring narakaning (wong) kapir kang anembah ing brahala ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e Mitraningsun ! Ana si sabda kang kocap ing sastra ika kadi ta andikaning dalil dateng ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>h’adith</em></strong></span> :</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>alinsanu sirri wa ana sirruhu,</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">tegese andika iku : rahasyaning manusya iku rahasyani(ng)-sun, ingsun pon rahasyane. Tegese iku : dening rahasyaning manusya iku tansah dinaten i(ng) sih saking pa(nga)kening sihing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span> dadi rahasyaning manusya <strong>(30)</strong> iki tansah anarima angestoken umiring <strong>|</strong> pangakening sih rahasyaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span>. Iku wiyosing panarimaning manusya kang linewih sinelir ika, mapan sira pangeran kang saja asih angasihi ing piambekira iku minargaken panarimaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>lisan</em></strong></span>ing manusya, kewala si sihi(ng) kawula iku minangka walesaning angasihi edat ing sifat <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira, dadi darma malesi kewala <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>lisan</em></strong></span>ing kawula iki.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun ! sira pangeran agelar ing kawidagdanira anyata(ka)ken ing saniskara kabeh kasaktenira dat-sifat-<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira. Kalawan kawruhana salwiring pakaryanira norana apakarana saking kawula utawi anaha sakedep netra ing angenangene, anaha uga apakarana saking kawula kupur.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH VIII</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Kalawan ta sira sami aulaha saca, nden akehakeh wedinira lan awiranga sihing pangeran, aja sumambarana kalawan sira angrasanana;</h4> <h4 style="text-align: justify;">1. mamanising asepi<br />2. mamanising <strong>(31)</strong> <strong>|</strong> aluwe<br />3. mamanising urip<br />4. mamanising rame<br />5. mamanising lara<br />6. mamanising pati.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi mamanising asepi puniku kalawan mamanising aluwe? Mangka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Tegesing mamanising asepi iku tan keneng apasah tansah akarwan lulut lan pangeran Iku wiyosing asepi ika (i).</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon mamanising lapa iku kawruhana jeroning lapa iku tansah angrasani <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ni’mat</em></strong></span> saking sih nugrahaning Allah. Iku wijosing lapa ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon mamanising agesang iku : kawruhana jeroning uripira iku tansah lumampah ing pakening sabda purba – wisesaning pangeran. Iku wijosing aurip ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon mamanising arame (iku) : kawruhana jero(ning) rame iku yan sati(ng)kah-polah iku minangka pangi(n)<strong>(32)</strong>tipanira dadi katingalan sih nugrahaning pangeran <strong>|</strong> kewala. Iku wijosing arame ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon mamanising alara (iku): kawruhana jeroning alara iku angrasani pakenake iku, ing enenge ing osike ing pangaduhe ing pangesahe, iku mina(ng)ka pamudjine. e Ridjal ! Yen sira wruha ing awakira iku, yen tansah angrasani <strong><em>ni’mat</em></strong> saking sih nugrahanira sadum parentahira, mapan tan antara kang amolah lawan kang pinolah! Iku wijosing lara ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon mamanising pati iku : kawruhana jeroning pati iku ye(n) tansah jinaten ing sih tan sinung mulat i(ng)kang Iyan malih, dadi nir patine kandeh kaganten kalingan anane dening wibuhing sih, (ing) anani(ng)kang saja asih anjateni kewala tan Iyan anani(ng)kang sajaagesang langgeng amuji-pinuji andulu dinulu ing pandulunira. Iku wiyosing pati ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Lamon ugi nora mo(ng)konoa, i(ng)kang atapa iku <strong>|</strong> <strong>(33) </strong>tingale saparti <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>h’aywan</em></strong></span> tingale <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>z’ahir</em></strong> </span>batine wong iku sato uga!</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Mapan kang sinung wikan iku wasil paningale ing pangeran, tan ana patine, salamet ing dunya, urip ing aherat. Kang nem parkara iku ta poma ®) den sami kalampahan denira den sami kacep kabeh.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH IX</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : ya guru amba! Punapa ta puniku lampahing wong lewih?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangkaanabda Shaich al Bari : e Rijal! (Lam)pahing wong lewih iku kabeh yen ta sira wikana, mangkana luputa ing paningalira iku kabeh, mapan sakatahi(ng)kang karasa i(ng)kang tiningalan miwah ing osike jiwaraganira iku kabeh, ing enenge, ing duka-cipta nastapane kabeh iku dudu lan deweke saparti batang lumampah ; anging lumampah lan idining sih kaharsaning pangeran ugi. <strong>(34)</strong> Ika mina(ng)ka sapatemonira lan <strong>|</strong> pangeran, mapan reke osiking jiwaraganira iku sarta lan sih nugrahaning Allah, tatapi osiking jiwaraga iki sarta lan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong>,</span> tegese : tan aganti lan pangawasaning Allah. Anapon kawula kang sinung sampurna tingale maring anane jaga(t i)ki kabeh i(ng) rupane ing solahe dadi kedape tingale anging wiyosing tingal iku : sira pangeran kewala.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! De(n) wruh sira ing anane awakira iki, karane ing anane ing patine duk sira durung dadi, aduwe paran €) sira samana, utawi si ing tembe dening maksih ina ing jenengira iki, tegese dening kalintang tanpa derbe ^). Utawi aderbe paran sira samana, mapan ananira iki ingupamakaken kadiangganing wawajangan, kewala sidening kinarsaken enggening anunggal (pa)ningalira i(ng)kang angilo pribadi, kang aningali tiningalan kang <strong>(35)</strong> asih sinihan tan Iyan(ing) <strong>|</strong> piambekira. Kewala si panduluning kawula iki pina(ng)ka cihna panduluni(ng)-kang asih (asih) sinihan ing dewekira dadi nir panduluni(ng)kang si(ni)han kawibuhan dening sihira kang saja aningali, kewala si panduluning kawula iki darma amalesi.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka jan ana akecapa mengkene : kang angilo iku nora aningali wawayangan, kang angucap iku dadi kapir. Kalawan ta sira adja gingsir lamun dinedeken ing wong, den apageh idepira. Yen malih sira gingsira, tan antuk pastining kawruh kalawan iman, karana wong kang angluputaken iku ana kang olih marga abener iku, ana kang olih marga sasar. Anapon kang olih marga abener iku : tingkahe wong iku arep pada pada nora malih amelag rarasan sajane amamarahi winarahwarahan, tan ajun dadosa patakenan angilapaken agelisa mengeti ®<strong>(36)</strong> ing salamete, tan ayun agungena ing awake, <strong>| </strong>tan ajeng angakena ing kabisane, tan ayun akarya-karya, tegese : dening asanget awedi lan awimng ing pangeran : iku reke cihnaning wong sinalametaken, sinung marga abener dening pangeran, iya iku kang sinung wasil paningale antuk idep tan pegat sinalametaken ing dunya dateng ing aherat.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon kang a(ng)luputaken a(n)tuk marga sasar iku, angilapaken tan asadya amamarahi amalaku ing idep(e), agungaken ing kabisane ayun ing hormataning wong kalingan dene awake dening agungaken ing kabisane. Utawi tingkahe wong kang mongkono iku pancanetra sawadiane oliha ing karsane dene si i(ng) sad-yane arep dadia pangulu utawi lampahe kabisane arep kapiarsaha ndening wong akeh aduwe<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">‘ilmu</span></em></strong> sakecap agepeh den wejangaken abungah aburu alemaleman. Iku reke ©<strong>(37)</strong> <strong>|</strong> cihnaning wong sinungan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>jaza’ </em></strong></span>dening pangeran tan pegat susahe arubiru, tan eca atine dening awet amet gingsiraning wong dene si arep kasihana ndene samasane <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>machluq</em></strong></span>. Ikpe lah kang kinaumaken lan Iblis -<strong><em> la’natu’llah</em></strong>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Sira kabeli adoha sira saking wong sasar lampahe kang mo(ng)kono iku, manawa sira katularan sasar; balikan sira anedaha sakauraa kalawan kang sinihan ika, i(ng)kang tansah ing sihing pangeran, anedaha sira sing patulunging pangeran.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Kalawan ta sira aja nga(m)bil dedening wong, utawi aja sira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>murtadd</em></strong></span> ing samitranira kang asih ing sira. Kupur hukume ! Tegese asih iku amamarahi kawruh kang sabenere. Wenang mitra iku yan ti(ng)galena, yen wus nyata pangucape iku yen sasar, selang</h4> <h4 style="text-align: justify;">iku si aja sira mu(ng)kir pisan tedakena ing pangeran, sang<strong>(38)</strong>ka(na)ne abalika ®<strong>|</strong> agelisa atobata ni(ng)kaha malih kalawan</h4> <h4 style="text-align: justify;">rabine. Iku salamete. Kalawan ta sira aja anyipta dunya, kalawan aja sira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>murtadd</em></strong></span> sami-saminira islam!</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! iya kang keneng sakawan parkara iku, kalintang kinagedegan dening pangeran. Wong kang mo(ng)kono iku mesum ing dunya dateng ing aherat. e Mitraningsun ! Karana sira iki apapasihana sami saminira islam lan mitranira kang asih ing sira lan anyegaha sira ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dalalah lan bid’ah</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH X</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>(Ru’yatu’llahi)</em></strong></span> arus tan arus.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matu(r) Rijal : ya guru amba! Kadi punendi tegese andika tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari : e Ridjal! tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ru’yat</em></strong></span> iku : aningali ing pangeran, ing aherat lan mata kapala, ing dunya lan mata ati. Nora arus ing dunya aningali ing pangeran iku lan mata kapala, kalawan arus <strong>(39)</strong> ing tembe <strong>|</strong> aningali ing pangeran iku lan mata kapala. Tegesing mata kapala iku, paku(m)pulaning sakatahing paningal kalintang dening sira pangeran asung<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">ni’mat</span></em></strong><span style="color: rgb(128, 0, 0);"> </span>anampurnaken ing paningali(ng)kang sinihan. Ingucapaken kang paningal iku kadiangganing pati ing undake ta lisah, kadi ta pisang mentah nyadam mateng ing undake dalu, kadi ta angganing sasi tanggal sapisan, ana kang kadi tanggal pi(ng) kalih, ana kang kadi tanggal pi(ng) tiga- ing undake ta kadi purnamasada ®.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Tegese iku ta kabeh dening saja mundak <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>martabate</em></strong></span> sinampurnaken tingale dening pangeran dadi tan sak tingale ing dat-sifat-<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira ; mapan kang tiningalan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>bila tashbih</em></strong></span>, kang aningali pon <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>bila tashbih</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi sa(ng) sipta andika tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Siptane iku ®<strong>(40)</strong> ta <strong>| </strong>dening jinaten sinampurnaken tingale dadining tingale mantep kadi duk dereng ana mangkana – ma(ng)kana siptane iku – anging anane kang sadja anampurnaken kewala, kang langgeng amuji-pinuji ing piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Nora arus ing aherat aningalana ing Allah lan mata ati : iya iku salamete ujaringsun : “tan arus” ika. e Mitraningsun ! Beda kadi ing<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ishtara</em></strong><strong><em>t</em></strong></span>aken wulan ika kadi kang kocap ing sastra : andikaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>h’adith</em></strong></span> dateng <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>wali mu’min</em></strong></span> kabeh :</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>innakuni satarawna rabbakum yawma ‘lqiyamati kamatarawna ‘lqamara fi lailati ‘lbadri,</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">(tegese:) karana satuhune sira kabeh aningali ing dina kiyamat ika kadi ta sira aningali wulan ing wengining tanggal pi(ng) padbelas,</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>amma damiru ‘lqamari ‘llahu munazzahun bila kaifiyyatin c),</em></strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon kang linamiraken dateng ing sasi iku pangeran uga mahasuci kang tiningalan tan kadia ande-ande tan kataksisana. <strong>| </strong></h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(41)</strong> Mangka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi sasmitane linamiraken dateng ing sasi puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! . Siptane iku dene tan nyatanira aningali ing pangeran dadi inga(m)bil sa(ng) siptaning sasi ika raket i(ng)kang tiningalan ing(kang) aningali ing pangeran mapan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>bila tashbih</em></strong></span> sasifatira, ing mangkin pon boya esak denira angawikani ing ananira tan bastu djisim rehing langgeng ananira mahasuci.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Nora kaja ujaring wong sasar mangkana ora kecape : satuhune kang tiningalan ing tembe kadi wulan iku nora maring kang tiningalan nora maring kang aningali ma(ng)ka kang angucap iku dadi kapir. <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>(a’udhu bi’llahi) minha</em></strong>!</span></h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XI</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mang(ka) akecap Shaich al Bari kan g sinampurnakaken iman(e) tohide ma’rifate dening<span style="color: rgb(128, 0, 0);"> <strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> e Mitraningsun! Den sami awa(s) sira ing pangeranira, den ©<strong>(42)</strong> sami angestokena, <strong>| </strong>kalawan sira anglaranana sarira tegesing anglarani sarira iku : aja sira sukasuka awakira — kalawan ta aja mamaesi pangan(ira) panga(ng)genira turunira ing dunya. Atinira aja madep ing Iyan balikan sira asukansukanana akalangena lan pangeran.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : Sarwia subakti, anuhun ing jeng, ya guru amba! Kadi punendi kang iman singgih dede puniku, i(ng)kang tohid singgih kabeh, kang ma’rifat dede kabeh?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Kang iman singgih dede puniku dening paningaling iman ambedakaken ingkang ala kalawan kang abecik. Utawi panggawe ala nden kawruhi yan tan kinatujon dening pangeran. Iku karaning siptaning iman singgih dede.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon kang tohid singgih kabeh : dene si paningaling tohid iku, tan lumiring ing singgih dede malih, kang den. ® <strong>(43)</strong> tingali tan Iyan pinangkane kewala dadi <strong>| </strong>ing tohid singgih kabeh.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon kang ma’rifat dede kabeh ndene si awase paningale iku kang tunggal maring pangeran iku, dede sajatine tingale dadi syuh sirna tingale dening kandeh, kaganten kalingan tingale dening tingali(ng)kang sadja aningali tiningalan tan Iyan paningalira uga, tunggal kang aningali kabeh. Iku wiyosing “pamuji kang amuji kabeh.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XII</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi ma’rifat (t)igang prakara punika, kadi kang kocap ing sastra : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’rifatu dhati ‘llah, ma’rifatu sifati ‘llah, ma’rifatu af’ali ‘llah</em></strong></span>), kadi punendi sang siptane katiga punika?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’rifatu dhati ‘llah</em></strong></span> : kawruhana ananing pangeran kang mahaluhur yan tunggal tan kakalih sasifatira sadja langgeng kekel mahasuci tan bastu-djisim tanpa arah tan</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(44)</strong> ® misra <strong>| </strong>tan awor tan anuksma tan sinuksma, rehing langge(ng) ananira mahasuci wonten ing iskinira ing piambekira langgeng ing karatonira tan owah tan gingsir ing pa(ng)lilanira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’rifatu sifati ‘llah</em></strong> </span>: kawruhana kahananing pangeran asifat <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>h’ayyun</em></strong></span> : urip langgeng tan kalawan nyawa, angawikani tan kalawan budi, kawasa tan kalawan anggauta, aningali tan kalawan aksi, amiarsa tan kalawan karna, akarep tan kalawan angenangen, angandika tan kalawan lati swara, langgeng kekel mahasuci tan kadi ing dumadi kabeh.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’rifatu ‘laf’al</em></strong></span> : kawruhana sifat-pakaryaning pangeran : akarya tan kalawan parbot, asung tan kalawan asta, amejahi tan kalawan karga. Iku tegesing ma’rifat tigang warna ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon cihnanira yan asifat urip sadja ana wruh <strong>(45) </strong>kawasa <strong></strong>iya anguripi angawasakaken Iwiring <strong>| </strong>kawasa kabeh, yan anguripi Iwiring urip kabeh : iku enggene nyata. Lan ta sira den sami bakti nastiti paken, lan den aseruh wedinira ing pangeran. Lan raksanen pangucapira saking kadi pangucaping wong sasar punika : demi akecap, dadi kapir, mapan kecap iku medal saking wicarane atine, medal i(ng) lisane, kadi ta wong aguguyon : “ingsun ing tembe sapuluh taun iki arep milu dadi kapir”, demi angucap kadi iku dadi kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Pira wangene idepira! Sakecap sakedap nora yan sira mongkonoa, tan kapira. Kadi ta ujaring wong sasar, manjing kataksisan ing atine, Ka b a t a n I y a h arane, kecape ta : sira pangeran <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’dum binafsihi</em></strong></span> sira pangeran napi. Demi akecap dadi kapir.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XIII</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun ! Aja awasta sira aja wong kang mo(ng)kono iku, karana mesum i(ng) dunya (a)herat <strong>(46)</strong> amitraha sira sampun, tatapi <strong>|</strong> ta akatah ujaring wong sasar kang Iyan saking puniku, kadi ta ing kina S h a i c h Supi, Shaich Nuri, Shaich al Djaddi, sami akecap, kagepok ing ujar sasar, mangka kinupuraken denira Imam Ghazali kang awasta <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘Abdu ‘larifin</em></strong></span>. Tuwi sakatahing sisyane masaek titiga ika sami kinen atobata lan kinen ani(ng)kaha malih kalawan rabine. Mangka akecap masaek titiga ika sami atu(ng)gul sastra, yan sira pangeran ora andadeken. Akecap Shaich al Djaddi :</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">“alawwahi ‘llahu ta’ala qabla (kulli) shai’in</span> </em></strong>tegese iku : dihin sira pangeran ora andadeken, sadereng ana sawiji-widji iki<strong><em>“</em></strong>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ingsun malih ama(ng)geri : sira pangeran dihin sadja andadeken langgeng tan ama(ng)sa, tan asifat wali-wali tanpa wiwitan tanpa wekasan.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Jata sun aturaken dateng padjenganira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Imam</em></strong></span> Ghazali – <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rah’matu ‘llahi ‘alaihi</em></strong></span><strong><em>.</em></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal: ja guru amba ! Kadi punendi <strong>(47)</strong> masaek <strong>| </strong>titiga punika sami tumut amarek ing<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">Imam</span></em></strong> Ghazali?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari): e Rijal! Sami tumut masaek titiga ika amarek ing<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">Imam</span></em></strong> Ghazali : demi katingalan mangka tiningalan masaek titiga ika. Winanpaosaken : <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">a’udhu bi’llahi minh</span>a</em></strong> : anglindung amba ing Allah, dohena amba saking marga sasar.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>……man ittaba’a ‘lhuda</em></strong></span> moga lah sira anuta ing margaabener, mapan kinawikanan Shaich Supi, Shaich Nuri, Shaich al Djaddi sami kagepok ing ujar sasar.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yata ingsun ingulukan salam denira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Alsalamu ‘alaikum</em></strong></span>, ya Shaich al Bari, kang sinalametaken dening pangeran kang rinaksa dening Allah saking kagepoka ing marga sasar : punapa karsa tuwan ?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka ingsun atur jawab anapani i(ng)kang (ng)andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali — <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rahmatu ‘llahi ‘alaihi</em></strong> </span>: ya <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span><strong><em> </em></strong>Ghazali kang jinungjung darajate ndening pangeran i(ng)kang amadangi ing wong akatah : amba matur <strong>(48)</strong> ing tuwan jen Shaich Supi, Shaich Nperi, <strong>| </strong>Shaich al Djaddi sami akecap: <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>“Allahu ta’ala</em></strong></span><strong><em> </em></strong>nora andadeken<strong><em>”.</em></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka angandika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali amaca : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>a’udhu bi’llahi minha</em></strong></span>, ya Shaich Supi! (Ap)a siptane ujar tuwan puniku ?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Jata matur Shaich Supi : ya<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span></em></strong><span style="color: rgb(128, 0, 0);"> </span>Ghazali! Nora idep amba yan pastia kadi punika : Sira pangeran tan andadeken iku, kewala si sang siptane kecap amba puniku kadi sabdaning wong<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">‘arif</span></em></strong> kang karem kahanane paningale ing pangucape ing kahananing Allah dadi amba angucap : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> ora andadeken.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka angandika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali : ya Shaich Supi! kupur tuwan ing patang <strong><em>madh’hab</em></strong> dening tuwan akecap anakisaken sifating pangeran karana ujar tuwan puniku awit angorakaken angapesaken sifating pangeran iku karan tuwan kupur. Tuwan tegesaken kadi kecapi(ng) wong<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">‘arif</span></em></strong><span style="color: rgb(128, 0, 0);"> </span>ika : nora mongkono sabdaning wong <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">‘arif</span> </em></strong><strong>(49) </strong>ika, kewala si <strong>|</strong> semune wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong></span> iku kadi lapal iki sang siptane :</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>la ya’rifu …….. la yanz’uruha la yunkiruha</em></strong></span> ®), tegese : wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong></span> iku nora kabar ing anane, nora enget ing paningale ing pangeran, nora weruh : tegese iku ta sang siptaning jinaten kandeh kaganten kalingan anane pangucape paningale dening ananing sih nugrahaning pangeran kewala, i(ng)kang asung <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>fana’</em></strong></span>. Mangkana sang siptaning wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong></span> ika ora kaja tuwan mo(ng)kono, anakisaken sifating pangeran : iku karan tuwan kagepoking ujar sasar, kagepok ing wong Mu’tazilah.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka angandika<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span></em></strong> Ghazali : ya Shaich al Djaddi! Apa siptane ujar tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Shaich al Djaddi : ya tuwanku <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span> </em></strong>Ghazali! kecap amba kadia puniku <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> ® <strong>(50)</strong> nora andadeken puniku — saderenging <strong>| </strong>ana<span style="color: rgb(128, 0, 0);"> <strong><em>rasulu ‘llah</em></strong></span> sawiji-wiji dereng ana <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>lawh’ qalam ‘arsh</em></strong></span> kursi swarga naraka, awang-awang uwung-uwung, ikupon norana; sawuse sirna kabeh, ikipon maksih mangkana uga, anging sira pangeran uga dewek tanpa rowang nora andadeken dewekira : iku <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mah’all</em></strong></span>ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhat mulaq</em></strong></span> jatining <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">ma’dum binafsih</span>i</em></strong>, nora ing deweke : iku tegesing tunggal ing katu(ng)galanira, ratu ing karatonira, agung ing kagunganira, mangka nyata ing kahananing Muhammad, angarsaken ing panggawenira, nyata ing saniskara kabeh.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali akecap — kang linewihaken kapanditanira, kang tiningalaken ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>lawh’ almah’fuz</em></strong></span><strong><em> </em></strong>i(ng) jerone wetenge ibunira, i(ng)kang winenangaken angiket <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Usul Suluk</em></strong></span> ing jerone wetenge ibunira — : ya Shaich al Djaddi! Kupur lah tuwan ing patang <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>madh’hab</em></strong></span>, mapan kahananing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> dihin sadja purba akarsa <strong>(51)</strong> teka <strong>| </strong>ta sira arani bodo, sira arani mukup dereng akarsa, dereng andadeken, sifating pangeran dera arani ama(ng)sa-ma(ng)sa. Iku kupurira. Yen ta baya i(ng)sun wenanga amejahana ing sira, supaya sira sun gantung sungsang tur sarwi sun pedang kalintang-linta(ng) denira cala-culu ing pangucapira. Karana satuhune mahasuci sifating pangeran saki(ng) kadia ujarira iku!</h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon kahananing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala qadim</em></strong></span> sasifatira miwah saderenging <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alam</em></strong></span><strong><em> </em></strong>iki kabeh anging kahananing Allah kang asifat sadja langgeng mahasuci sasifatira dewekira tanpa <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>kufu’</em></strong> </span>sadja suksma asih langge(ng) andadeken tanpa wiwitan tanpa wekasan tan asifat wali-wali. Karana satuhune sifating pangeran suksma langgeng mahaluhur ananira kang asifat sadja tan kena ucapakena : “dereng andadeken, <strong>(52)</strong> sampun andadeken ‘alam iki kabeh”, angi(ng) <strong>| </strong>kahanan ika suksma akaharsa langgeng andadeken, mapan sifatira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alimu ‘Ima’lum, chaliqu ‘Imachluq, qahiru Imaqhur, qadiru ‘lmaqdur kun fajakun</em></strong></span> : endi ta uwus-durungira andadeken?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mapan ananira kang asifat sadja agung ing kagunganira, ratu ing karatonira, tunggal ing katunggalanira, amuji ing piambeki(ra), miwah sasampune djaga(t iki) kabeh inganaken, langgeng ananira tan owah tan gingsir ing piambekira dawak : tan beda ananira lan sahananing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alam</em></strong></span> lan saderenging <span style="color: rgb(128, 0, 0);">‘<strong><em>alam</em></strong></span>, ananira uga kang sadja langgeng kekel mahasuci maksih ing karatonira tan owah tan gingsir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka ingandikan Shaich Nuri : ya Shaich Nuri! Sira pangeran tuwan kecapaken – nora andadeken iku apa sang siptane ?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Shaich Nuri : ya<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span></em></strong> Gha(za)li! Kadi punika kaharsa amba : djagat puniki kabeh nora <strong>(53)</strong> dadi de(ning) nama, dadi <strong>| </strong>dening panggawe?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong> </span>Ghazali angandika : ya Shaich Nuri! Kupur idep tuwan puniku ! Apa ta kahanan roro iku <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">asma’</span> </em></strong>sifat iku : satuhune kahananing pangeran asifat sadja andadeken sasifatira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>chaliq</em></strong></span>, mapan sifatira tan Iyaning ananira.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Hai’atu ‘lwujud hai’atu ‘lmafhum</em></strong></span><strong><em> :</em></strong> mangkana ing balike <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>hai’atu ‘lmafhum hai’atu ‘lwujud</em></strong></span> : endi ta wawahe iku, mapan paekaning wujud tunggal tan kakalih, mapan sifatira sifating dat, (<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira) <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ing dat, utawi ja(ti)ning<span style="color: rgb(128, 0, 0);"> <strong><em>asma’</em></strong> </span>iku kakalih paekane <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>asma’u (‘l)sifat asma’u ‘ldhat</em></strong></span><strong><em> </em></strong>iku paekaning sasifatira tan Iyaning ananira. Anapon <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">chaliq machlu</span><span style="color: rgb(128, 0, 0);">q</span></em></strong> iku pasti kahanan kalih, tan apisah.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali angandika: ya Shaich Supi, Shaich al Djaddi, Shaich Nuri! <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>chilaf</em></strong></span> idep tuwan puniku, kupur tuwan ing patang <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">madh’ha</span>b</em></strong>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">©<strong>(54)</strong> Ma(ng)ka masaek titiga punika sami aneda <strong>|</strong> tinobataken (den)ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka angandika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali — kang sinung <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rah’mat</em></strong></span><strong> </strong>dening pangeran : ya Shaich Supi, Shaich al Djaddi, Shaich Nuri, nora kawasa amba anobatakena walining Allah, Abecik yan tuwan atobata piambek ing pangeran wong sowa(ng) sami amarenana idep tuwan kang kupur puniku. Yen ta baja tuwan tan amarenana ing idep tuwan kupur puniku, supaya tuwan linungsur jenengira wali dening pangeran miwah sakatahing wong sanak tuwan sami anganyarana iman kalawan (n)i(ng)kah lan tuwan tobatena.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Amba amiarsa kang ngandika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>nabiyyu’llah, salla’llahu ‘alaihi wasallama</em></strong></span> — tur amba ingandikan piambek – e <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span> </em></strong>Ghazali! Lamun ana manusya akecap me(ng)kene “kahananing Allah nora asih, nora ‘ngasihi, nora andadeken, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>asma’</em></strong></span> nira nora andadeken”, anirnaken (n)ugrahaning pangeran <strong>(55) </strong>lan amor paekaning sifating pangeran, <strong>|</strong> lan kang aliyanaken sifating pangeran, angapesaken sifating pangeran, e <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span><strong><em> </em></strong>Ghazali! aja esak lah kapirena wong kang mongkono iku, dudu<strong><em> umatingsun</em></strong>, kalawan ta <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span><strong><em> </em></strong>aken angulatana pangeran wawaneh lan kinen angulatana panutan Iyan saking nabi Muhammad. Yan tan amarenana atobata pakecapi(ng) kang kupur iku supaya sira salameta!</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XIV</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Singgih puniku kang pawetra <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span> </em></strong>Ghazali ing i(ng)sun kalawan masaek titiga ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Atutur malih <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali : i(ng)kang ngandika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>nabiyyu’llah, ‘alaihi ‘lsalam</em></strong></span>, tinutur ing i(ng)sun lan masaek titiga ika : ya Shaich al Bari, Shaich Supi, Shaich al Djaddi, Shaich Nurir miwah samongko kang (ng)andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>nabiyyu’llah salla’llahu</em></strong></span> <strong>(56)</strong> <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alaihi wasallama</em></strong></span>, kalawan malih pamanggihingsun ing sastra : Poma sira <strong>|</strong> aja anakisaken sifating pangeran saderahing angenangenira anakis(ak)ena sifating pangeran. Anapon kang (tan) kinarsaken dening pangeran tan ana</h4> <h4 style="text-align: justify;">kajatine, telase iku ta dening tan kinarsaken dening pangeran tan ana pisan iwa mangkana nora luput ing kawruhing pangeran kinawruhan sami pisan tan asifat waliwali, tegese dening lewih mahasucinira langgeng kekel ing karatonira beda lan awangawang ingkang ana kadjatine ika, mapan kang ingaran awangawang iku : netra kalih, sawidji awang-awang kang ana kajatine, kang sawiji kang orana kajatine. Muwah ulatana selaning pitung bumi (selan)ing pitung langit, lan selaning lintang selaning wedini(ng) sagara, lan sajabaning bumi langit, selaning ciptariptaning ati : ikupon ora kapanggih. Tegese iku dening tan <strong>(57)</strong> kitiarsaken karaning <strong>|</strong> tan ana pisan.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Jen ana angucapa mengkene : kupur! : “Awangawang iku nora dinadeken” …. kupur ! tegese : angapesaken sifating pangeran. Mengkene salamete : kang tan kinarsaken awangawang kang tan ana kadjatine; kang kinarsaken awangawang kang ana kajatine, mapan sira pangeran andadeken saniskaraning dumadi kabeh saki(ng) nora dadi ana kadi ta reke sira pangeran tan pegat tan asifat wali-wali, utawi andadeken kang alembut lewih le(m)bute saking banyu, (ana) lembute malih geni lewih le(m)bute, ana lewih lembut malih kukus lewih le(m)bute, ana lembut malih angina lewih lembute, ana le(m)but malih antara lewih le(m)bute, ana le(m)but malih dharrah lewih le(m)bute — ana ing jeroning awangawang — ana kang lewih le(m)bute malih <strong>(58</strong>) sini(m)pen dening pangeran saking purba kaharsaning <strong>| </strong>pangeran andadeken tan kena dinugeng budi anging kaharsanira dawak kadi ta kang dinadeken sajagat salaksa patang ewu, iwa mangkana iku anereh saking kang (ng)andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>nabiyyu’llah</em></strong></span> (Muhammad <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>al</em></strong></span>)<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Mustafa</em></strong></span> : …… tegese iku ta dening witing dumadi iku witing kanugrahan. Tan ana nabi lewih utama Iyana Nabi Muhammad (<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>al</em></strong></span>)<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mustafa</em></strong></span> kang pina(ng)ka panutup nabi. Iwa mangkana kahananing pangeran kang lewih mahasuci anjateni ing kakasihira, malah inga(na)ken kadi tunggal dening saking seruning sihira jinaten ing sifat-dat-<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira dadi nir ananira kang jinaten anging kari anane kang anjateni kewala. Mangkana malih anani(ng) <strong><em>wali mu’min</em></strong> kabeh i(ng)kang ananggung titipan kadi ta iman tohid ma’rifat kabeh iku saking kang sih barkat <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>nabiyyu’llah</em></strong></span><strong><em> </em></strong>(Muhammad) (<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>al</em></strong></span>)<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mustafa</em></strong></span> dening awiyos kapit ing sihing pangeran lan kang (ng)andika nabi — <strong><em>‘<span style="color: rgb(128, 0, 0);">alaihi ‘lsalam</span></em></strong>, <strong>(59)</strong> i(ng)kang <strong>|</strong> atuduh marga abener — witing kanugrahan iku lewih demite.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! Mapan ta reke saderenging ana iku sampun angema ana ingaran <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘adam mumkin</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Mangkana malih sira aningali salwiring dumadi kabeh iki den tunggal ing paningalira tan Iyana kang kadulu kang andsideken kewala.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! ikupon maksih serik : tingale ing sampurnane iku ta lamon uwus (s)ima tingale, kantun kang asung awas kewala aningali tiningalan asih sinihan ing piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal, mitraningsun! Beda kadi <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’dum sirf</em></strong> </span>ika dene tan kinarsaken, karaning tan ana pisan. e Rijal, mitraningsun! Ana pandita iku kang apaesan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’dum</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punapa sang siptane puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka anabda Shaich al Bari kang sinukan dening Allah : e Rijal ! Sang siptane udjar iku sambi <strong>(60)</strong> liwat <strong>|</strong> sampun kataksisan ing tampa, kewala si iku dening djinaten ing dat-sifat-<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira dadi kahananingkang sinihan ika kadi nora kadi duk durung ana mangka(na), babatange labete gandane sadidik pon norana kari dening kalindih kaganten kalingan anane deri(ng) kang sadja asih anjateni i(ng)kang amibuhi langgeng kekel asih sinihan ing piambekira. Iku kang papanggeran <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali saking kang barkat andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulu’llah, ‘alaihi</em></strong> (<strong><em>‘lsalat</em></strong>) <strong><em>wa ‘lsalam</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Yata atutur malih <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali ing i(ng)sun.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matu(r) Rijal : ya guru amba! Punapa kang pinituturaken ing tuwan ?</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Singsapa wruh ing sisimpenan limang parkara iku, ma(ng)ka antuk sisimpenaning nabi <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>wali mu’min</em></strong></span> kabeh. Muwah singsapa anyecep sisimpenan limang parkara, ma(ng)ka wruh ing <strong>(61) </strong>jiwaragane yen kandeh kaganten anane dening <strong>|</strong> wibuhing sih, anani(ng)kang anjateni, dadi syuh sirna jiwaragane tan Iyan anani(ng)kang sadja purba akaharsa langgeng kekel mahasuci, tan owah tan gingsir, tan a(sifat) wali-wali, anging ananira uga kang asih asifat sadja urip wibuh kawasa aningali amiarsa anabda purba langgeng kekel ing karatonira. Miwah singsapa angawikani ananing pangeran, duk sira durung ana sawiji-wiji iki kabeh <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>lawh’ qalam ‘arsh</em></strong></span> kursi dereng ana awangawang uwunguwung.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi siptane puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Tegese iku sang siptaning sampurnaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ma’rifat</em></strong></span> kadi ta sira tan wikan ing pangeranira utawi ing ananira mangko iki mantep <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ka’lma’dum</em></strong></span>, tegese : kadi duk durung ana mangkana tan beda <strong>(62</strong>) lan saderenge ana lan sawuse ana waluja <strong>|</strong> mulih maring jatine kadi duk dereng ana, anging kang asifat sadja langgeng kekel mahasuci ratu amengka tan owah tan gingsir, tuwi nora beda ananira saderenging <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alam</em></strong></span> lan sawusing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alam</em></strong> </span>lan sahananing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alam</em></strong></span>, anging ananira uga kang langgeng kekel maksih ing karatonira tan owah tan gingsir pasti ananira kang asifat suksma wibuh, langgeng mahasuci tanpa tuduhan.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XV</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka anabda Shaich al Bari : e Mitraningsun Ana kecaping wong sasar satengah: <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>“Lam yalid walam Yulad”</em></strong></span> iku den arani sifating pangeran : ikupon kupur. Apa ta sira pangeran asifata oraora anakanak kalawan kang inganakanakaken puniku kang tan inganakanakaken lungguhe sifating pangeran <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>“Lam yalid walam yulad”</em></strong></span> iku tegese sifatira mahasuci ora anak-anak, tan inganakanakaken <strong>(63) |</strong> ora malih awit ora.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Utawi si singsapa angraosi sifating pangeran awiyos ta awit salab, iku kupur, e Rijal, mapan ing(kang) aran salab iku den(ing) awiyos awit sifating pangeran mahasuci : iku salamete.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi kang ingucapaken kadi wirasani(ng) sastra : siptaning Usul punika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu‘llah</em></strong></span> kewala?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka anabda Shaich al Bari : e Rijal! Ijaiku sikepi(ng) wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong></span><strong><em> </em></strong>: tingale iku dening awiyos karihin aningali kahananing Allah asifat suksma langgeng mahasuci dihin purba akaharsa andadeken, tan awiwitan tan awekasan, tan a(sifat) wali-wali kadi ta sang siptaning wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong> </span>ika Awangawang-uwunguwung <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mumtani’u ‘lwujud</em></strong></span> iku kang den karya paesan kadi talapal : (<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ja’isu</em></strong></span>) <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘lwujud af’alu</em></strong></span> <strong>(64)</strong> <strong><em>‘<span style="color: rgb(128, 0, 0);">llah</span></em></strong>. Jenenging <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>qadim</em></strong> <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> <strong><em>wadjibu ‘lwujud sifatu ‘llah,</em></strong> <strong>| </strong><strong><em>ja’isu ‘lwujud af’alu ‘llah, mumtani’u ‘lwujud dhatu ‘llah</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Anapon jenengi(ng) <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>qadim</em></strong> : <strong><em>wajibu ‘lwujud</em></strong></span>, tegese sifating pangeran pasti sadja ana ing piambekira, mapan ananira nora beda lan saderenging <strong><em>‘<span style="color: rgb(128, 0, 0);">alam</span></em></strong> lan sawusing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘alam</em></strong></span>, langgeng panglilanira tan ovvah tan gingsir ananira (tan owah tan gingsir ananira) kang agesang asifat sadja wibuh sampurna langgeng kekel mahasuci.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">Utawi lamun ana akecapa mengkene : kupur! – tegesing wajib sadja iku kupure mapan jenenging wadjib iku lungguhe ing kawula kang sinihan, mapan — sadurunging anani(ng)kang sinihan, kewala si ika pasti ing kawruhing pangeran — sira pangeran kang asifat sadja aken teka ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>waqtune</em></strong></span> dadi anani(ng)kang sinihan teka angestoken yan jenenging <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>qadim wadjibu ‘lwujud</em></strong> </span><strong>(65)</strong> <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>sifatu ‘llah</em></strong></span> sifatira pasti sadja <strong>|</strong> ana dadining sifate pangestuning ®) sinihan ika kaganten dening <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>sifatu ‘llah</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur Rijal : Sarwia subakti, anuhun i(ng) jeng, ya guru amba ! Tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ja’isu ‘lwujud af’alu ‘llah</em></strong></span> kadi punendi?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal! Tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ja’isu ‘lwujud afalu ‘llah</em></strong></span> pakaryaning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>wali mu’min</em></strong></span> kabeh iku pracihnaning sifat pakaryaning pangeran. Anapon jenenging <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ja’isu</em></strong><strong><em> ‘lwujud</em></strong></span> iku jenenging kawula uga, wenang ana wenang ora.</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka) matur Rijal : Kadi punendi wenange ana wenange ora puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal! Wenange ana iku dene si anane iku mina(ng)ka lantaran (eng)gening mulat ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>wujudu ‘llah</em></strong></span> ing <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">sifatu ‘llah af’alu ‘llah ya’n</span>i</em></strong> yen ana kang andadeken.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matu(r) Rijal : ya guru amba! Tan wenange ta kadi punendi?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Tan <strong>(66)</strong> wenange iku sawusing awasi(ng) <strong>|</strong> <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘wujudu ‘llah sifatu ‘llah af’alu ‘llah</em></strong></span> utawi katiga iku kinarja pangilon pangi(n)tipaning nabi wali <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mu’min</em></strong></span><strong><em> </em></strong>kang utama.</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka) matu(r) Rijal : ya guru amba! Tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mumtani’u </em></strong><strong><em>‘lwudjud dhatu’lHlah</em></strong></span><strong><em> </em></strong>kadia punendi?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari) : e Rijal! Tegese iku sang sipta sambi liwat tan dadi wiyosing tingal kang mumtani’ iku, uta(wi) wiyosing tingal puniku dateng kahananing suksma kewala.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! Lamun ana manusya akecapa mengkene : “mumtani’ iku den senggeh edat, atawa si edat den aranana mumtani’” — wong iku lah kupur kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Utawi mengkene salamete : Anani(ng)kang sinihan iku jinaten ing dat-sifat-<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira dadi nir anani(ng)kang jinaten, malah kadi nora dening kandeh kaganten kalingan anane dening wibuhi(ng) sih, ing kahananingkang sadja <strong>(67)</strong> andjateni kewala <strong>|</strong> i(ng)kang anampurnaken.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! Ija iku kang papa(ng)geran<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">imam</span></em></strong> Ghazali kang tinutur maring i(ng)sun, mapan norana wong saruparu(pa)ne kang ader(be)ni sikep sisimpenan kadia sipta iku, wong kang pinilih sinelir dening pangeran, wong kang sinung wasil paningale kang kadi kilatlaksanane : iku kang anduweni sipta iku.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun ! Den sami sira angimanaken ing tuturingsun iki, lan ani(ng)gahana sira kadi sikeping wong sasar ika, mapan angandika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali : kawruhana wong sasar iku tekaning akir jaman maksih ana dene si sisyarie masaek titiga ika nora enti dene anobataken dening kalingan sagara gunung iku kang tan wruh gurune yen tinobataken iku kang maksih angaruaru calaculu pangucape iku i(ng)kang amuruk kababaraken ujar sasar tekaning mangke maksih sasar dene <strong>(68)</strong> si maksih <strong>|</strong> wite masaek titiga ika sakatahe malih kang anut maksih mangkana uga dadi kapir dene si iku maksih angimanaken ujare gurune. Bahagya temen ingkang abalik, kang anut i(ng)kang (ng)andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span><strong><em> </em></strong>Ghazali, i(ng)kang katutur ing sastra iki kabeh!</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XVI</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari maring mitranira kabeh : e -Mitrani(ng)sun! Den sami tetep sira kabeh ing salat limang waqtu. Kalawan sira asidekaha saleh, asidekaha sirr, asidekaha rahasya.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matu(r) Rijal : ya guru amba ! Kadi punendi ing jero(ning) <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>salat</em></strong></span><strong><em> </em></strong>puniku anarika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>iman</em></strong></span> atawa nora ?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! yen si anaha : serik salate, yen si norana : kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : sarwia subakti, anuhun ing jeng, ya guru amba! Kadi punendi salamete ing tampa sabda tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(69)</strong> (Mangka akecap Shaich al Bari) e Rijal! <strong>|</strong> Karaning <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">sala</span>t</em></strong>ing wali mu’min tan serik tan kapir dening kendit anut kang sebut <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">nabiyyu ‘llah</span>, <span style="color: rgb(128, 0, 0);">‘alaihi (‘lsalat) wa ‘lsalam</span></em></strong>, — iku karaning tan serik tan kapir, mapan reke kang sinebut andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>nabiyyu ‘llah </em></strong>: </span><strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">bila tashbi</span><span style="color: rgb(128, 0, 0);">h</span></em></strong> dadi enir anane, kabeh pon norana kari dening jinaten ing dat-sifat-<span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>af’al</em></strong></span>ira dadi kandeh kaganten anane dening wibuhing sih, (ing) ananingkang anjateni. Mangkana ta jeroning <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>salat</em></strong></span>i(ng) wali mu’min iki wiyose pon mangkana uga kadi lapal iki sang siptane :</h4> <h4 style="text-align: center;"><strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">wa ‘li’tiqadi wa ‘limani wa ‘Itauh’idi wa ‘lma’rifati</span>.</em></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal! Karane lewih sembah-pujine wali mu’min iku den kawruhi sembah-pujine iku yen tansah jinaten ing sih pinurba rineh dadi ulate maring kang <strong>(70)</strong> amurba angreh ing enggene sirna <strong>|</strong> dening kandeh kaganten kalingan dening wibuhing sih, ing ananingkang anjateni : mantep sira pangeran langgeng aurip amuji ing piambekira, mapan <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Allahu ta’ala</em></strong></span> amuji ing piambekira iku minargaken ing ra(ha)sya, panarimaning manusya njinataken ing kakasihira. Kewala si lisanmg manusya iki darma amalesi, mapan sembah-pujine nora tingale kang maring pangeran iku pasti dudu sajatine wijose kewala si</h4> <h4 style="text-align: justify;">iku Iwir pawana marg(an)e tulupane : iku salamete kabeh.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : ya guru amba! Kadi punendi tegesing asidekah saleh?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Tegesing asidekah saleh iku asung(sung) tan ana ‘ngawruhi, angabakti tan ana wikan, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>mushahadah</em></strong></span> tan ana pegate.</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka matur Rijal <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> Tegesing asidekah sirr kadi punendi ?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal! <strong>(71)</strong> Tegesing asidekah esir iya kang tan pegat asrah <strong>|</strong> jiwaragane ing pangeran lan kang tan pegat angecani atining wong. Tegesing asidekah rahasya iku iya kang andjateni ing kawruh i(ng)kang sabenere lan asung ngelmi ing wong kang tan ana upayane.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matu(r) Rijal : sarwia subakti, anuhun i(ng) jeng, ya guru amba ! amba amanggih lapal kadi punika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>qablakum * dhatu ‘llah ma’akum dhatu ‘llah ba’dakum dhatu ‘llah</em></strong>,</span> kadi punendi — ja tuwanku ! — sang siptaning lapal puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal! Siptane iku dening tan amilang paekaning sifat malih, mapan saderenging ana i(ng)kang ingandikan iku, anging kahananing Allah kang langge(ng) asifat mahasuci sadja angandika : mo(ng)kono siptane kabeh iku.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);">e</span> <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Rijalu‘llah</em></strong></span>! Sira mitraningsun kang lewih saking mitraningsun kabeh — sangkane sira sunwastani <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Rijalu’llah</em></strong></span>, wong lanang ing Allah, dening asanget lampahira lan dening alungid siptanira : <strong>(72)</strong> iku <strong>|</strong> tegesing lanang iku.</h4> <h4 style="text-align: center;"><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>PUPUH XVII</strong></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : ya guru amba, Shaich al Bari! – kang sinalametaken <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>iman(e) tawh’ide ma’rifate</em></strong></span> deni(ng) Hyang mahaluhur : Kadi punendi kecapira Shaich Nuriman dateng ing Shaich Atim :</h4> <h4 style="text-align: justify;">“Tuwan aningali ing Allah” ? ; kecapira Shaich Atim : “Aningali amba ing Allah” ; ma(ng)ka akecap Shaich Nuriman: “Yen tuwan aningali ing Allah, supaya tuwan nora kawasa aningalana wawaneh !”…. kadi punendi sang siptane Shaich Atim punika?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal! Siptane Shaich Atim iku dene si sakatahe kang den piarsa kang den ucap iku awiyos maring pangeran kewala tingale siptane Atim iku, e Rijal, karana wong aningali ing pangeran iku sarta lan pangeran dadi ora aningali ing wawaneh.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Matur malih Rijal : ya guru amba! Kadi punendi siptanipun Shaich Nuriman akecap dateng ing <strong>(73)</strong> Atim: “Tuwan tiningalan dening pangeran?”; <strong>|</strong> kecaping Shaich Atim: “Tiningalan ingsun dening pangeran” kecaping Shaich Nuriman: “ya Atim ! lamun tuwan tiningalan dening pangeran, supaya kang wawaneh nora aningali ing tuwan”; akecap Shaich Atim : “Iya kang wawaneh nora aningali ing amba” ma(ng)ka matur Ri jal : kadia punendi sang siptane puniku ?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal! Siptane Atim iku dene si sakatahe kang tumingal iku tan ana waneh ingkang aningalaken tan Ijan sira pangeran kang aningalaken dadi siptane Atim iku maring kang asung tingal kewala sadja langgeng aningali tiningalan anakseni sinaksen angawikani kinawikanan asih sinihan tan Iyan piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal !. Siptanira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>imam</em></strong></span> Ghazali : tunggal wiyose i(ng)kang aningali pangeran i(ng)kang tiningalan pangeran.</h4> <h4 style="text-align: justify;"><strong>(74)</strong> Mangka <strong>|</strong> matu(r) Rijal : ya guru amba! Kadi punendi siptane puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Ridjal! tegese sipta iku dene syuh sirna paningale ing djagat kabeh dadi siptane iku tan Ijan sira pangeran kewala kang sadja andulu dinulu ing piambekira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Rijal, mitraningsun kabeh! Den sami amiarsaha ing tuturingsun iki! Kalawan sapisan ingsun lumampah ing ara-ara <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>iman</em></strong></span>, suntingali tindakingsun ika sarta lan idining sih nugrahaning pangeran. Sasampun ingsu(n) lumampah ing ara-ara<strong><em> <span style="color: rgb(128, 0, 0);">iman</span></em></strong>, tumindak ingsun ing ara-ara <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>tawh’id</em></strong> </span>; yata suntingali tindakingsun ika tan katon : kang katingalan deningsun ika kahananing Allah kewala. Sasampun ingsun lumampah ing ara-ara <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>tawh’id</em></strong></span>, lumampah ingsun ing ara-ara ma’rifat: norana kahananingsun : tingalingsun kang maring pangeran pon nora <strong>(75)</strong> ana. <strong>|</strong> Tegese iku dening sampun anunggal tingal dadi nir tingalingsun ika ing tingal tunggal kang tiningal kang sadja andulu dinulu ing pandulunira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal! Kadi ta palajaraning wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif (al’arifu) : “gharaqtu fi bah’ri ‘l’adami”</em></strong></span> wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong> </span>iku karem ing sagara ora.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matu(r) Rijal : ya guru amba ! Kadi punendi sang siptaning “sagara ora” puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Rijal ! Sang siptane iku patemoning wong <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>‘arif</em></strong> </span>kang ora iku dening djinaten dadi nir anane, malah kadi duk durung ana mangkana.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun ! Ora sun kalewihaken i(ng) wong atapa kang kaliwat sangete kasuta(pa)ne, dereng ta<span style="color: rgb(128, 0, 0);"> <strong><em>ichlas</em></strong> </span>atine.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Sapisan ingsun lumampah kalintang sangete lampahingsun ika ; ing kerejete atiningsun ika mengkene : mangko <strong>(76)</strong> baya <strong>|</strong> ingsun teka ing lampah kang lewih.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka ana swara kapiarsa deningsun : “e Shaich al Bari! Lampahira baya kang dinadeken api naraka ika tinampikaken maring anggautanira kabeh”. Singgih ta saking sih patulunging pangeran tan koninga lampahingsun punika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yata wonten swara malih maring i(ng)sun : “Ya Shaich al Bari! Mangko baja sira teka ing lampah kang aluhur anglungguhi sira, yan tan lumampah mulih tanpanembah tanpamuji.” Mandaha ta ingsun lumampaha karana (bi)rahi lan ayun kapiarsa apened supaya ingsun tinulan dening pangeran kinen angulatana pangeran wawaneh lan kinen angulatana panutan Ijan saking <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulu’llah, ‘alaihi ‘Isalam</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun, (ora sun) kalewihaken wong kang <strong>(77)</strong> aderbeni <strong>|</strong> kapanditan lan kawruh kang abener, dereng ta <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ichlas</em></strong> </span>atine. Sapisan ingsun ginaduhan ngelmu kapanditan lan kawruhing masaek, ing kerejete atiningsun ika : mangko baya ingsun ideping hukum kang ewuh ingkang asamar-samar ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yata ana swara kapiarsa deni(ng)sun : “e Shaich alBari! . sira baya kawulaning Allah kang wuta tuli bisu ika.” Saking sih patulunging pangeran tan koninga kawruh lan (ng)elmu kapanditan ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Wonten swara malih kapiarsa deningsun : mangko sira linewih dening pangeran alungguh ing kapanditanira malih yan tanpanembah tanpamudji tanpa tingal. Mandaha ta banggi ingsun aderbeni kawruh lan (ng)elmi kapanditan ika, miringa baya ingsun ing dunya lan kalulutana <strong>(78)</strong> deni(ng) wong, supaya <strong>|</strong> ingsun ingaranan acacayad dening pangeran dening kalintanglintang sangete bendunira.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Rijal, mitraningsun ! ora sun kalewihaken wong kang aderbeni bangsa ka(ng) kaliwat luhure, i(ng)kang aderbeni kagungan kang kaliwat gunge, dereng ta <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ichlas</em></strong></span><strong><em> </em></strong>atine.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Sapisan ingsun sinungan bangsa aluhur dening pangeran, kalawan kagungan kalintang gungingsun lan deningsu(n) amertani ing wong kasihan: ing kerejete atiningsun ika : Mangko baya ingsun sinung bangsa aluhur kalawan kagungan kang agung iki.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yata wonten swara kapiarsa deni(ng)sun : “e Shaich al Bari! Sira baya kawulaning Allah kang *ema bahagyaika.” Saki(ng) sihing pangeran tan koninga bangsa kaluhuran ika kalawan (ka)gungan kang agung ika, kang <strong>(79) </strong>katingalan deningsun ika sih <strong>|</strong> wilasaning pangeran.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yata ana swara malih kapiarsa deningsun : e Shaich al Bari! Sira baya kawulaning Allah kang serik ika.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yata ilang panguningani(ng)sun kang maring pangeran.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Won(ten) swara malih maring ingsun : “ya Shaich al Bari! Mangko (baya) sira alungguh ing bangsanira kang aluhur mulih maring kagunganira malih.”</h4> <h4 style="text-align: justify;">Yan ta banggi ingsun agungena ing bangsaningsun kalawan kagungan ika supaja ingsun ingaranan<span style="color: rgb(128, 0, 0);"> <strong><em>munafiq</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka akecap Shaich al Bari : e Mitraningsun! Den abecik-becik lampahira, den <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ichlas</em></strong></span>, sampun kaprikaken sarira, kalawan ing kawruh sampun kadi wong sasar kang pinasti sinasaraken.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Ma(ng)ka matur Rijal : ya guru amba! Kadia punendi kang pinasti sinasaraken puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">Kang saur Shaich al Bari : e Rijal! kang pinasti sinasaraken iku iya kang akecap: osiki(ng) jiwaraga iki <strong>(80)</strong> osiking <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>dhatu’llah</em></strong></span>, kang <strong>|</strong> akecap : napi Allah itbat iku Allah ; kang akecap : kawula nora pinurba, sira pangeran nora andadeken, nora amurba : iya iku kang* pinasti (sinasaraken) dening Allah, kang kinekelaken ing soring narakaning wong kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun sadaja! Iki si mitraningsun <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Rijalu‘llah</em></strong></span> sundjudjuluki : den tiruha dening mitraningsun kabeh : kang kadi macan tanagane, kang kadi kilat laksanane, kang sunjujuluki urip tan kalawan nyawa, kawasa tan kalawan anggauta, aningali tan kalawan aksi, amiarsa tan kalawan karna.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mangka matur mitranira kabeh : ya guru amba, Shaich al Bari! Punapa tegese sabda tuwan puniku?</h4> <h4 style="text-align: justify;">(Mangka akecap Shaich al Bari <img class="wp-smiley" alt=":)" src="http://s2.wp.com/wp-includes/images/smilies/icon_smile.gif?m=1129645325g" /> e Mitraningsun sadaya! Tegesing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Rijalu’llah</em></strong></span> iku : urip sarta lan pangeran, pangawasane <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Rijalu’llah</em></strong></span> iku sarta lan pangawasaning <strong>(81)</strong> Allah, pamiarsane <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>Rijalu’llah</em></strong></span> iku sarta lan <strong>|</strong> pamiarsaning Allah, kadi ta* kang sabda baginda Abu Bakr, <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>radiya ‘llahu ‘anhu</em></strong></span> : <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>ra’aitu rabbi birabbi</em></strong><em>.</em></span></h4> <h4 style="text-align: justify;">Tegese : wong kang aningali ing pangeran iku sarta lan pangerane : iku salamete ; tegese : telas-telase ta iku kabeh dudu lan deweke. Tegese wirasaningsun iku : lamun ugi lampahe tingale wong iku ora mongkonoa, pasti wong iku salah, kekel soring narakaning wong kapir.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Mangkana malih tingalira iku kabeh sarta kalawan ing sih purba kaharsaning pangeran ugi i(ng)kang anugrahani asung awas ing kawula kang sinihan lan ta sira den alus (ing) tampanira, inglampahira den aturut-turut kalawan ta sira aja aliliwatan aja alilinyokan, aja pranesa karana wong aliliwatan iku mambet ajnjana <strong>(82)</strong> tur kasariran, wong kang <strong>|</strong> mongkono iku ora karana Allah karana shaitan : satuhune wong kang mongkono iku angrurusak anggingsir lampahing wong karan(a) Allah. Wong mongkono iku tan kena dera cekela ujare rehing ara-uru tan pegat sinusahaken atine dening pangeran sakatahe malih i(ng)kang anut mangkana uga susahe atine.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraningsun! Den sami sira akecapa becik-becik kalawan lampahira <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>z’akir batin</em></strong></span> anuta kang sarengat, andika <strong><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);">rasulu’llah salla ‘llahu ‘alaihi wa sallam</span>a</em></strong><strong><em> </em></strong>asih pramuleha sira ing <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulu’llah, ‘alaihi ‘lsalam</em></strong></span> marganira anampani sih nugrahaning pangeran. Deni(ng) kang sih andika <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulu’llah, ‘alaihi ‘lsalam</em></strong></span>, sira iki awiyos kapit <strong>(83)</strong> ing sih, karihin sihing pangeran kalawan <strong>|</strong> kang sih <span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong><em>rasulu’llah salla ‘llahu ‘alaihi wa sallama</em></strong></span>.</h4> <h4 style="text-align: justify;">Mitraningsun! Iku titinggalingsun ing sira kang awet poma anak -putunira sami wekasen, sami anuta wirasaning tuturingsun iku kabeh, karana manawa anut ing wuwusi(ng) wong sasar.</h4> <h4 style="text-align: justify;">e Mitraning(sun) sadaja ! Baula si akeh yen ingsun, tutura sawirasaning sastra iku anging sira den sami awedi ing pangeran. Aja sira salah simpang, sami sira amriha kasidan.</h4> <h4 style="text-align: left;"><em><span style="color: rgb(128, 0, 0);"><strong>Tammat carita cinitra kang pakerti * Pangeraning Benang.</strong></span></em></h4></div>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-66998702991144090752011-03-19T08:09:00.000-07:002011-03-19T08:11:52.229-07:00BEKANING NGAURIP LAN TAPANING NGAURIP<h2><br /></h2><small></small><div class="entry"><span style="font-family: '';" lang="IN">Mungguh bekaning ngaurip iku wiyose dadi rong pangkat, kang sapangkat, diarani bekaning jiwa, kehe limang warna.</span> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">1. Angumbar napsu hawa,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">2. Ambabar suka renaning karsa,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">3. Anggelar ambek angkara murka,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">4. Amedar watak dora paracidra,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">5. Anuruti budi pitnahpanganiaya.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Kang sapangkat maneh diarani bekaning raga, kehe iya limang warna.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">1. Ulah caroba,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">2. Laku nista,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">3. Tingkah degsura,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">4. Sarwa kesed sungkanan,</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">5. Lumah nastapa puja brata.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Wiyose riwayating Hadis iku, manawa kalebetan beka kaya kang sebut ing duwur mau, sadat luwange asring andadekake ora widada ing uripe, mula menawa bisa suminggah saka sakehing beka iku tamtu andadekake prayoga lulus raharja ing uripe, luwih utama menawa bisa anglakoni kang dadi kawajibane tapaning ngaurip sarta zakate pisan, kaya ing ngisor iki pratelane.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">1. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Badan</span></em></strong>, tapane patrap anor anuraga, zakate taberi ulah pengaweyan becik.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">2. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Ati utawa Budi</span></em></strong>, tapane anarima, zakate sepen saka pangira ala.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">3. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Napsu</span></em></strong>, tapane rila, zakate sabar ing coba bilahi sarta angapura ing kaluputan.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">4. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Nyawa</span></em></strong>, tapane temen, zakate ora dahwen munasika.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">5. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Rahsa</span></em></strong>, tapane utama, zakate meneng analangsa.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">6. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Cahya</span></em></strong>, tapane suci, zakate ening.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">7. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Atma</span></em></strong>, tapane awas, zakate emut.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Kajaba saka iku ana maneh kang wenang ditapani utawa kazakatan, kaya ing ngisor iki pratelane.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">1. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Netra</span></em></strong>, tapane anyegah sare, zakate lumuh aningali ing kamelikan.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">2. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Karna</span></em></strong>, tapane anyegah napsu hawa, zakate lumuh amiyarsa para padu.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">3. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Grana</span></em></strong>, tapane anyegah ngunjuk, zakate lumuh angisep alaning liyan.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">4. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Lesan</span></em></strong>, tapane anyegah dahar, zakate lumuh angrasani liyan (wong).</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">5. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Parji</span></em><span style="color: rgb(153, 204, 0);"> (Kelamin), </span></strong>tapane anyegah sahwat, zakate lumuh panggawe zina bebandrekan.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">6. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Asta</span></em></strong>, tapane anyegah colong calimut, zakate lumuh amaratangan.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">7. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Suku</span></em></strong>, tapane anyegah lumaku pangawe ala, zakate ataberi lelaku istirakatan.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Manawa kalakon mangkono tamtu kasebut janma utama, mula ana bebasan saka wasiyate Kanjeng Susuhunan ing Ngampekdenta, kang kadawuhake marang para putra wayah kaya ing ngisor iki.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">1. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Turuwa yen arep napsu</span></em></strong> : tegese, menawa rumangsa arep metu napsune kasamura turu.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">2. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Napsuwa yen arep perang</span></em></strong> : tegese, menawa arep perang karo mungsuh diwanek-wanekna wetuning napsu.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">3. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Peranga yen arep mangan</span></em></strong> : tegese, menawa karasa luwe banget arep mangan, kasayutana kaya mangsah prang sabil.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">4. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Mangana yen arep lukaku</span></em></strong> : tegese, menawa arep lelungan adoh, asarapana dahar ing sawatara.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">5. <strong><em><span style="color: rgb(153, 204, 0);">Lumakuwa yen arep turu</span></em></strong> : tegese, menawa karasa arip arep sare, sinamura kanggo mlaku-mlaku.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Menawa dek isih jaman Budha ana bebasan mangkena.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">1. Sabecikane turu becik amelek.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">2. Sabecikane melek becik tangi.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">3. Sabecikane tangi becik alungguh.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">4. Sabecikane lungguh becik angadeg.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">5. Sabecikane angadeg becik lumaku-lumaku.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Ora susah mawa kategesan, tamtu wis pada sumurup liding bebasan iki, sumangga enggone angrasakake.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Dene pakolehe tapa iki amung laku kang ora kawistara iya iku tansah prayitna ing uripe, kaya ta, obahing badan kudu angarah-arah, kedaling lesan kudu angirih-irih, empane mawa papan, ptrape kanti deduga prayoga, tumanduk panimbang sawatara, tumindak kalayan reringga, tegese angon wahyaning mangsa kala, kang pantes tiba ing sambawa kalayan sambada.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt; text-indent: -27pt; text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Manawa bisa anglakoni mangkono, tamtu lulus ing solah bawane, kayumanan ing sakarsane, sabab ana bebasan kaya ing ngisor iki.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">PANUTUP MAWA SANDI ASMA</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Rangkot-rungkiding badan, kalingan dening solah susila; Garap-gangsuling lesan, kalingan dening gelem angalah wicara; Warna ala, kalingan dening ati sareh; Sifat kuciwa, kalingan dening nitya sumeh; Taliti sudra, kalingan dening ber-budi bawa-leksana; Mungguh kang binasakake rongkot-rungkuding badan iku mawa carobo demen anganggo sandangan kusut, garap-gangsuling lesan iku manwa kasaluru ing ujar saru, warna ala iku kang ora sambada, sifat kuciwa iku kang darbe cacat, taliti sudra iku tedaking wong cilik, samona iku masa borong ing pangganggo, aku drema amedarake bae, sarehne durmh bisa anglakoni dewe, dadi amung atur pepuji marang kang kasdu amarsudi, muga-muga pada bisaa anglakoni saka oleh parmaning Pangeran kang asifat murah ing dunya asih ing achirat. Allahumma istajib du’a ana bil chirati, amin amin amin amin ya rabbal alami.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: '';" lang="IN">Nuwun<br />—————</span><span style="color: rgb(255, 153, 0);"><strong><em><span lang="IN"><br /></span></em></strong>Kapetik saking buku wirid hidayat jati.</span></p></div>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-44335165971991665612011-03-19T08:02:00.000-07:002011-03-19T08:03:51.679-07:00AJARAN BUDI PEKERTI DALAM SULUK SUJINAHSalah satu kitab suluk yang mengajarkan pendidikan budi pekerti adalah Suluk Sujinah. Seperti layimnya jenis kitab-kitab suluk, Suluk sujinah dituangkan dalam bentuk dialog, antara Syekh Purwaduksina dengan istrinya Dyah Ayu Sujinah mengenai asal asal mula, kewajiban, tujuan, dan hakikat hidup menurut agama Islam, khususnya ajaran tasawuf. Diterangkan juga tahap-tahap yang harus dilalui manusia dalam upayanya agar bisa luluh kembali kepada Tuhan.<div class="entry"> <h3 style="text-align: justify;">Tidak mudah untuk menemukan pendidikan budi pekerti dalam Suluk Sujinah yang sebagaian besar isinya membentangkan masalah jati diri manusia, apa saja yang akan dialami anak manusia menjelang dan sesudah mati, Dzat Yang Kekal dan lain-lain, hal yang tidak mudah dipahami, karena dituangkan dalam bahasa yang sarat lambang. Di bawah ini ungkapan beberapa bait yang berisi pendidikan budi pekerti dalam Suluk Sujinah sebagai berikut :</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><span style="color: rgb(0, 0, 128);"><strong><span style="text-decoration: underline;">Sifat Perbuatan Lahiriyah</span></strong></span></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Agampang janma sembayang, nora angel wong angaji, pakewuhe wong agesang, angadu sukma lan jisim, salang surup urip, akeh wong bisa celathu, sajatine tan wikan, lir wong dagang madu gendhis, iya iku wong kandheng ahli sarengat.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Adalah mudah manusia sembahyang, tidaklah sesulit orang memuji, rintangan hidup adalah mengadu sukma dan tubuh, salah paham kehidupan, banyak orang bisa bicara, nyatanya tidak mengetahui, sperti orang berdagang madu gula, orang yang terhenti sebagai ahli syariat.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Sang Dyah kasmaran ing ngelmi, tan nyipta pinundhut garwa, amaguru ing batine, kalangkung bekti ing priya.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Si cantih gemar belajar ilmu, tidak mengira akan diperistri, dalam hati ia berguru dan sangat berbakti kepada suami.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Mung tuwan panutan ulun, pangeran dunya ngakerat.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Hanya tuan yang kuanut, pujaan di dunia dan akhirat.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ping tiga ran bayuara, ya tapaning estri ingkang utami, lire bangkit nyaring tutur, rembuge pawong sanak, tan ………, kang tinekadken ing driya, pituturing guru laki.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ketiga disebut banyuara, yakni tapa istri utama, artinya mampu menyaring kata, tutur kata sanak saudara, tidak mudah mematuhi dan meiru, dalam hati hanya bertekad mematuhi nasehat suami.<strong><em> </em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Dyah Ayu Sujinah lon aturnya, adhuh tuwan nyuwun sihnya sang yogi, tan darbe guru lyanipun, kajawi mung paduka, dunya ngakir tuwan guru laki ulun.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dyah Ayu Sujinah berkata perlahan, “aduhai, aku mohan belas kasihan, aku tidak mempunyai guru lain, kecuali hanya paduka, di dunia dan akhirat, tuanlah guruku”.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Dyah Ayu Sujinah umatur ngabekti, langkung nuwun pangandika tuwan, kapundhi ing jro kalbune, dados panancang emut, karumatan sajroning budi.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dyah Ayu Sujinah berkata dengan hormat, “sangat berterimakasih atas penjelasanmu, kuingat dalam hati baik-baik, dan kulakukan”.<strong><em> </em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Seseorang yang hanya terhenti pada tahap syariat diibaratkan sebagai berdagang madu gula. Dalam mengarungi samudera kehidupan, manusia pasti akan mengalami berbagai rintangan yang tidak cukup diatasi dengan banyak bicara saja tanpa disertai laku amal.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dalam hubungan suami istri, dilukiskan bahwa keutamaan seorang istri ialah wajib setia bakti patuh kepada suami. Suami diibaratkan sebagai guru yang harus dianut tanpa kecuali, dan sebagai pujaan di dunia dan akhirat.istri yang dipandang utama ialah istri yang mampu menyaring tutur kata orang lain, tidak mudah terpengaruh siapapun, hanya patuh dan tunduk kepada nasihat suami.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><span style="color: rgb(0, 0, 128);"><strong><span style="text-decoration: underline;">Mati Dalam hidup</span></strong></span></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Laku ahli tarikat, ibarat mati di dalam hidup, semata-mata hanya mematuhi kehendak Tuhan. Kemudia dijelaskan tentang empat macam tapa, yaitu <strong><em>tapa ngeli</em></strong> : “berserah diri dan mematuhi sembarang kehendak Tuhan, <strong><em>tapa geniara</em></strong> : “tidak sakit hati apabila dipercakapkan orang”, <strong><em>tapa banyuara</em></strong> : “mampu menyaring kata dan tutur kata sanak saudara, tidak terpengaruh orang lain, hanya mematuhi nasehat suami”, dan <strong>tapa Ngluwat</strong> : “tidak membanggakan kebaikan, jasa maupun amalanya”. Terhadap sesama selalu bersikap rendah hati dan tidak gemar cekcok, lagi pula ia menyadari bahwa setiap harinya manusia selalu harus pandai-pandai memerangi gejolak hawa nafsu yang akan menjerumuskan dalam kesesatan. Mempunyai pengertian yang mendalam bahwa pada hakikatnya manusia sebagai makhluk Tuhan, adalah sama, setiap orang mempunyai kelebihan dan kekurangan.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Lakune ahli tarikat, atapa pucuking wukir, mungguh Hyang Suksma parenga, amati sajroning urip, angenytaken ragi, suwung tan ana kadulu, mulane amartapa, mrih punjul samining janmi, wus mangkana kang kandheg aneng tarekat.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Laku ahli tirakat adalah bertapa di puncak gunung, sekiranya Tuhan meridhoi mati di dalam hidup, menghanyutkan diri, kosong tidak ada yang terlihat, oleh karena itu bertapa agar melebihi sesamayan, demikianlah barang siapa yang terhenti pada tarikat.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Dhihing ingkang aran tapa, iya ngeli lire pasrah ing Widi, apa karsane Hyang Agung, iya manut kewala, kadya sarah kang aneng tengahing laut, apa karsaning Pangeran, manungsa darma nglakoni.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Pertama, yang disebut tapa ngeli yakni, mengahayutkang diri, artinya berserah diri kepada Tuhan, sebarang kehendak-Nya patuhi sajalah, ibarat sampah di tengah laut, sebarang kehendak Tuhan manusia hanya pelaksana semata.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ping kalih kang aran tapa , geniara adadi laku ugi, ana dene artinipun, malebu dahana, lire lamun kabrangas ing ujar …. den ucap ing tangga, apan ta nora sak serik.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kedua, yang disebut tapa geniara menjadi laku juga, adapun artinya ialah masuk kedlam api, maksudnya jika terbakar oleh kata-kata dan dipercakapkan tetangga tidak sakit hati.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ping tiga ran bayuara, ya tapaning estri ingkang utami, lire bangkit nyaring tutur, rembuge pawong sanak, tan gumampang anggugu, kang tinekadken ing driya, pituturing guru laki.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ketiga, disebut banyuara, yakni tapanya istri utama, artinya mampu menyaring kata-kata atau tutur kata sanak saudara, tidak mudah mengikuti dan meniru orang lain, dalam hati bertekad mematuhi nasehat suami.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Tapa kang kaping sekawan, tapa ngluwat mendhem sajroning bumi, mengkene ing tegesipun, aja ngatonken uga, marang kabecikane dhewe puniku, miwah marang ngamalira, pendhemen dipun arumit.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Tapa yang keempat adalah tapa ngluwat, memendam diri di dalam tanah, beginilah maksudnya ; jangan memperlihatkan juga kebaikan diri sendiri, demikian pula amalmu pemdamlah dalam-dalam.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Lawan malih yayi sira, dipun andhap asor marang sasami, nyingkirana para padu, utamane kang lampah, tarlen amung wong bekti marang Hyang Agung, iku lakuning manungsa, kang menang perang lan iblis.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Lagi pula dinda, bersikaplah rendah hati terhadap sesama, jauhilah sifat gemar cekcok, seyogyanya laku itu tiada lain hanya hanya berbakti kepada Tuhan Yang Maha Agung, itulah laku manusia yang menang berperang dengan iblis.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Iku benjang pinaringan, ganjaran gung kang menang lawan iblis, langkung dening adiluhung, suwargane ing benjang, wus mangkono karsane Hyang Mahaluhur, perang lan iblis punika, sajatining perang sabil.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Kelak akan mendapat annugerah besar, barang siap menang melawan iblis, sangat indah mulia surga firdausnya kelak, memang demikianlah kehendak Tuhan yang Mahaluhur, perang melawan iblis itu nyata-nyata perang sabil.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Yayi perang sabil punika, nora lawan si kopar lawan si kapir, sajroning dhadha punika, ana prang bratayudha, langkung rame aganti pupuh-pinupuh, iya lawan dhewekira, iku latining prang sabil.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dinda, perang sabil itu bakan melawan kafir saja, di dalam dada itu ada perang baratayuda, ramai sekali saling pukul-memukul yaitu perang melawan dirinya nafsu, itulah sesungguhnya perang sabil.<strong><em> </em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Kutipan diatas bermakna bahwa sebagai hamba Tuhan sikapnya hendaklah selalu sadar percaya, dan taat kepada-Nya. Dalam mengarungi samudra kehidupan, agar tidak sesat. Kecuali itu, karena menurut kodratnya manusia bukan makhluk soliter, yang dapat hidup sendiri, memenuhi segala kebutuhan sendiri, melainkan adalah makhluk sosial. Dalam tata pergaulan hidup bermasyarakat hendaklah mematuhi nilai-nilai hidup dan mempunyai watak terpuji, ialah sabar penuh pengertian, berbudi luhur, rendah hati, tidak cenderung mencela dan mencampuri urusan orang lain, jujur, tulus ikhlas, tidak angkuh maupun congkak, tidak iri maupun dengki dan bersyukur atas barang apa yang telah dicapai berkat ridla Tuhan. Di samping itu hendaklah sadar bahwa manusia itu bersifat lemah, ibarat wayang yang hanya dapat bergerak atas kuasa dalang.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><span style="color: rgb(0, 0, 128);"><strong><span style="text-decoration: underline;">Sifat Ahli Hakikat</span></strong></span></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Lakune ahli hakekat, sabar lila ing donyeki, laku sirik tan kanggonan, wus elok melok kaeksi, rarasan dadi jati, ingkang jati dadi suwung, swuh sirna dadi iya, janma mulya kang sejati, pun pinasthi donya ngakir manggih beja.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Laku ahli ahli hakikat adalah, sabar ikhlas di dunia, tidak musrik, nyata-nyata telah tampak jelas,pembicaraan menjadi kesejatian, yang sejati menjadi kosong, hilang lenyap menjadi ada, manusia mulia yang sejati, telah dipastikan ia didunia akhirat mendapat kebahagian.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Sang wiku dhawuh ing garwa, ingkang aran bumi pitung prakawis, kang aneng manungsa iku, pan wajib kaniwruhan, iku yayi minangka pepaking kawruh, yen sira nora weruha, cacad jenenge wong urip.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sang pertapa berkata kepada istrinya, yang dinamai tujuh lapis bumi, yang ada pada diri manusiaitu, wajib diketahui, dinda itu sebagai kelengkapan ilmu, jika kau tidak mengetahuinya, cacad namanya bagi orang hidup.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Bumi iku kawruhana, ingkang aneng badan manungsa iki, sapisan bumi ranipun, ingaranan bumi retna, kapindho ingkang aran bumi kalbu, bumi jantung kaping tiga, kaping catur bumi budi.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Katahuilah bumi, yang ada pada tubuh manusia itu, pertama namanya bumi retna, yang kedua bernama bumi kalbu, ketiga bumi jantung, keempat bumi budi.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ingkang kaping lima ika, bumi jinem arane iku yayi, kaping nenem puniku, ingaranan bumi suksma, ping pitune bumi rahmat aranipun, dhuh yayi pupujan ingwang, tegese ingsun jarwani.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Yang kelima, bumi jinem namanya, yang keenam dinda, dinamai bumi sukma, ketujuh bumi rahmat namanya, aduhai dinda pujaanku, artinya ku jelaskan begini.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ingkang aran bumi retna, sajatine dhadhanira maskwari, bumine manungsa tuhu, iku gedhong kang mulya, iya iku astanane islamipun, dene kaping kalihira, bumi kalbu iku yayi.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Yang dinamai bumi retna, sesungguhnya dadamu dinda, benar-benar bumu manusia, itu gedung mulia, menurut islam itu istana, adapun yang kedua, itu bumi kalbu dinda.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Iku yayi tegesira, astanane iman iknag sejati kaping tiga bumi jantung, yaiku ingaranan, astanane anenggih sakehing kawruh, lan malih kaping patira, kang ingaranan bumi budi.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Adapun artinya, istana iman sejati ketiga bumi jantung, yaitu dinamai istana semua ilmu, dan lagi yang keempat, yang dinamai bumi budi.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Iku yayi, tegesira, astanane puji kalawan dzikir, dene kaping gangsalipun, bumi jenem puniku, iya iku astane saih satuhu, nulya kang kaping nemira, bumi suksma sun wastani.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dinda, itu artinya istana puji dan dzikir, adapun yang kelima , bumi jinem itu, istana kasih sejati, kemudian yang keenam, kunamai bumi sukma.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ana pun tegesira, astananing sabar sukur ing Widi, anenggih kang kaping pitu, ingaranan bumi rahmat, kawruhana emas mirah tegesipun, astananing rasa mulya, gantya pipitu kang langit.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Adapun artinya, istana kesabaran dan rasa syukur kepada Tuhan, adapun yang ketujuh, dinamai bumu rahmat, dinda sayang, ketahuilah artinya, istana rasa mulia, kemudian berganti tujuh langit.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Kang aneng jroning manungsa, kang kaping pisan ingaranan roh jasmani, dene kaping kalihipun, roh rabani ping tiga, roh rahmani nenggih ingkang kaping catur roh rohani aranira, kaping gangsal ingkang langit.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Yang ada dalam diri manusia, yang pertama disebur roh jasmani, adapun yang kedua roh rohani, ketiga roh rahmani, yang keempat roh rohani namanya, langit yang kelima.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Roh nurani aranira, ingkang kaping nenem arane yayi, iya roh nabati iku, langit kang kaping sapta, eroh kapi iku yayi aranipun, tegese sira weruha, langit roh satunggil-tunggil.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Roh nurani namanya, yang keenam dinda, ialah roh nabati, langit yang ketujuh, roh kapi itu dinda namanya, ketahuilah artinya langit roh masing-masing.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Tegese langit kapisan, roh jasmani mepeki ing ngaurip, aneng jasad manggonipun, langit roh rabaninya, amepeki uripe badan sakojur, roh rahmani manggonira, mepeki karsanireki.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Arti langit pertama, roh jasmani memenuhi kehidupan, di tubuh tempatnya, langitroh rabani, memenuhi hidup sekujur tubuh, roh rahmani tempatnya, memenuhi pada kehendakmu.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Langit roh rohani ika, amepeki ing ngelminira yayi, langit roh nurani iku, mepeki cahya badan, roh nabati amepeki idhepipun, iya ing badan sedaya, langit roh kapi winilis.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Langit roh rohani itu, memenuhi dalam dirimu, langit roh nurani itu, memenuhi cahaya tubuh, roh nabati memenuhi pikiranmu, dan seluruh tubuh, langit roh kapi disebut-sebut.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Mepeki wijiling sabda, pan wus jangkep cacahing pitung langit, eling-elingen ing kalbu, apa kang wus kawedhar, amuwuhi kandeling iman, ……….</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Memenuhi terbabarnya sabda, telah lengkaplah jumlah tujuh langit, ingat-ingatlah dalam hati, apa yang telah terungkap, menambah tebalnya iman.</h3> <h3 style="text-align: justify;">Laku ahli hakikat adalah sabar, tawakal, tulus iklas. Pada tahap ini manusia telah mengenal jati dirinya, yang dilambangkan terdiri dari atas tujuh lapis bumi dan tujuh lapis langit sebagai kelengkapan ilmu. Kesemuanya berasal dari Tuhan, dan semua itu menambah tebalnya iman. Wujudnya sebagai wadah ilmu, dan ilmunya ada pada Tuhan. Manusia yang telah memahami ilmu Tuhan, tidak berpikiran sempit, kerdil atau fanatik, dan tidak pula takabur. Ia justru bersikap toleran, tenggang rasa, hormat-menghormati keyakinan orang lain, karena tahu bahwa ilmu sejati, yang nyata-nyata bersember satu itu, hakikatnya sama. Ibarat sungai-sungai dari gunung manapun mata airnya, pasti akan bermuara ke laut juga. Sebaliknya jikalau ia memperdebatkan kulit luarnya, berarti beranggapan benar sendiri, dan belum sampai pada inti ajaran yang dicari. Orang yang telah sampai tahap hakikat, tidak munafik dan tidak mempersekutukan Tuhan.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Inkang ana jroning badan kabeh, pan punika saking Hyang Widi, wujud ingkang pasthi, wawadhahing ngelmu.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Semua yang ada di dalam tubuh, itu dari Tuhan, wujud yang pasti, sebagai tempat ilmu.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Iya ngelmu ingkang denwadhahi, ana ing Hyang Manon, poma iku weling ingsun angger, den agemi lawan den nastiti, tegese wong gemi, ywa kongsi kawetu.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ilmu yang diwadahi, ada pada Tuhan, teristimewa sekali pesanku nak, hemat dan telitilah, arti orang hemat, jangan sampai keluar.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Dene ta tegese wong nastiti, saprentah Hyang Manon, den waspada sabarang ngelmune, terusana lahir tekeng batin, ywa padudon ngelmu, lan wong liya iku.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Adapun arti orang teliti, akan semua perentah Tuhan, hendaknya waspada terhadap sabarang ilmu, seyogyanya teruskanlah lahir sampai batin, jangan bercekcok tentang ilmu, dengan orang lain.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Yen tan weruh ngelmune Hyang Widi, tuna jenenging wong, upamane kaya kali akeh, ana kali gedhe kali cilik, karsanira sami, anjog samudra gung.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Jika tidak mengetahui ilmu Tuhan, berarti rugi sebagai manusia, ibarat seperti sungai banyak, ada sungai besar ada sungai kecil, kehendaknya sama, bermuara di samudra raya.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Sasenengan nggennya budhal margi, ngetan ana ngulon, ngalor ngidul saparan-parane, suprandene samyanjog jaladri, ywa maido ngelmi, tan ana kang luput.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Sesuka hati orang mencari jalan, ada yang ketimur, kebarat ke utara ke selatan dan kemana saja perginya, tetapi semua bermuara di laut, jangan mempercayai ilmu, tak ada yang keliru.<strong><em> </em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Lir kowangan kang cupet ing budi, sok pradondi kawruh, sisih sapa ingkang nisihake, bener sapa kang mbeneraken yayi, densarwea pasthi, amung ngajak gelut.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ibarat kumbang air yang berbudi picik, kadang bertengkar ilmu, bila salah siapakah yang menyalahkan, bila benar siapa yang membenarkan dinda, jika singgung pasti, hanya mengajak bergelut.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Papindhane wong sumuci suci, iku kaya endhog, wujud putih amung jaba bae, njero kuning pangrasane suci, iku saking warih, warna cilam-cilum.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Ibarat orang yang mengaku suci, seperti telur, berwujud putih hanya luarnya saja, dalamnya kuning menurut perasaannya suci, itu dari air, berubah-ubah.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Wong mangkana tan patut tiniru, yayah kayu growong, isinira tan liyan mung telek, nadyan bisa tokak-tokek muni, tan pisan mangerti, ucape puniku.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Orang seperti itu tidak patut dicontoh, seperti kayu berlubang, isinya tidak lain hanya tokek, sekalipun bisa berbunyi tekek-tekek, sama sekali tidak mengerti, apa ucapanya itu.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Poma yayi den angati-ati, ujar kang mangkono, den karasa punika rasane, rinasakna sucine wong ngelmi, kang kasebut ngarsi, lir sucining kontul.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Teristemewa sekali dinda berhati-hatilah, kata seperti itu, rasakanlah hahekatnya, rasakanlah kesucian orang berilmu, yang tersebut didepan, seperti kesucian burung bagau.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Kicah-kicih anggung saba wirih, angupaya kodhok, lamun oleh pinangan ing enggen, wus mangkono watak kontul peksi, sandhange putih, panganane rusuh.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Berulangkali selalu pergi di tempat berair, mencari katak, jika telah dapat dimakan ditempat, memang demikian perangai burung bagau, pakaiannya putih, makanannya kotor.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Ywa mangkono yayi wong ngaurip, poma wekas ingong, den prayitna rumeksa badane, aywa kadi watak kontul peksi, mundhak niniwasi, dadi tanpa dunung.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Dinda, janganlah demikian orang hidup, teristemewa sekali pesan ku, berhati-hatilah menjaga tubuh, jangan seperti perangai burung bangau, karena memyebabkan celaka, sehingga tanpa tujuan.</h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;"><strong><em>Mituhua pitutur kang becik, yayi den kalakon, nyingkir ana jubriya kibire, lan sumungah aja anglakoni.</em></strong></h3> <h3 style="text-align: justify;">Terjemahan :</h3> <h3 style="text-align: justify;">Patuhilah nasihat utama dinda, semoga terlaksana, singkirkan watak congkak dan takabur, dan jangan pula angkuh.</h3></div>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-1137149179413363982011-01-29T06:54:00.000-08:002011-01-29T09:36:27.080-08:00HAUL Ki Ageng Tarub 2011<div style="text-align: center;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUROJ-_ZDQI/AAAAAAAABcM/g1SpE41A5jY/s1600/P1050534.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 280px; height: 201px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUROJ-_ZDQI/AAAAAAAABcM/g1SpE41A5jY/s320/P1050534.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567660972771446018" border="0" /></a><a href="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUROaG3H6dI/AAAAAAAABcU/bMFmmpMSMug/s1600/P1050536.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 191px; height: 202px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUROaG3H6dI/AAAAAAAABcU/bMFmmpMSMug/s320/P1050536.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567661249762159058" border="0" /></a><br /></div><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><div style="text-align: center;">Gunungan Yang akan dikirab<br /><br /></div><br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURHq_UM0II/AAAAAAAABbY/-0RGi3fAjFU/s1600/P1050548.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 170px; height: 227px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURHq_UM0II/AAAAAAAABbY/-0RGi3fAjFU/s320/P1050548.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567653843213013122" border="0" /></a>Haul Ki Ageng Tarub Tarub tahun 2011 ini tepatnya jatuh pada tanggal 20 Januari 2011 yang selalu dihadiri oleh Jajaran Santana Dalem karaton Surakarta Hadiningrat, selain dari Karaton Surakarta Hadin<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUQt9G06RlI/AAAAAAAABaY/vdS3b7xZuVE/s1600/P1050548.jpg"><br /></a>ingrat juga dihadiri oleh jajaran Muspida Pemkab Grobogan, Wakil Ketua DPRP Grobogan<br /><br />Bapak Sekretaris II mewakii bapak Bupati Grobogan tengah memberikan sambutan Bupati Grobogan yang intinya merasa bangga bahwa di wilayah Kabupaten Grobogan memiliki situs - situs budaya dan sejarah yang sangat luar biasa yang perlu dilestarikan kususnya Makam Ki Ageng Tarub.<br /><br />Adapaun sambutan dari Karaton suraarta Hadiningrat disampaikan oleh Gusti Kanjeng Ratu Retnodumilah Pangageng Pasiten Karaton surakarta Hadiningrat.<br /><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUQxBp0WUoI/AAAAAAAABas/kQQqjkf_fVM/s1600/P1050549.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 182px; height: 243px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TUQxBp0WUoI/AAAAAAAABas/kQQqjkf_fVM/s320/P1050549.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567628943811826306" border="0" /></a>Didalam sambutannya GKR. Retnodumilah menyampaikan pesan bahwa<span style="font-weight: bold;">" Saya salah satu Wayah ( Cucu ) dari Ki Ageng Tarub, maka saya titipkan kepada masyarakat Desa Tarub Kususnya dan Kabuaten Grobogan umumnya untuk selalu menjaga dan melestarikan keberadaan Makam Eyang Ki Ageng Tarub yang merupakan cikal bakal Raja-Raja Tanah Jawa"</span><br />Dari sambutan ini kembali penulis menyampaikan bahwa keberadaan Makam Ki Ageng Tarub yang berada di Desa Tarub Kecamatan Tawang Harjo Kabupaten Grobogsan Jawa tengah ini benar-benar makam Ki Ageng Tarub yang sebenarnya, walau di Jawa tengah sendiri ada 5 tempat yang mengakui adanya makam Ki Ageng Tarub.<br /><br /><br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURJo1tWaXI/AAAAAAAABbs/4qiV26xsLL0/s1600/P1050551.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 283px; height: 211px;" src="http://4.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURJo1tWaXI/AAAAAAAABbs/4qiV26xsLL0/s320/P1050551.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567656005297662322" border="0" /></a>Setelah sambutan dari pemerintah Kabupaten Grobogan dan Karaton Surakarta Hadiningrat maka segera dimulailah acara Kirab Gunungan.<br />Selain Kirab Gunungan di Kirap pula Kain pengganti laraban Makam Ki Ageng Tarub yang di bawa dari karaton Surakarta Hadiningrat<br />Seperti nampak dalam gambar para Abdi Dalem telah bersiap untuk meaksanakan Kirab baik Gunungan juga Kain laraban.<br /><br /><br /><br /><br /><a href="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURIBjLBjeI/AAAAAAAABbg/YliglTXaF7U/s1600/P1050557.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 287px; height: 215px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURIBjLBjeI/AAAAAAAABbg/YliglTXaF7U/s320/P1050557.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567654230795324898" border="0" /></a>Gunungan di Kirab dari Balai Desa Tarub menuju Makam Ki Ageng Tarub yang letaknya kurang lebih 500 M dari Balai Desa Tarub yang diringi dengan Marching band dan Pramuka serta Masyarakat setempat.<br />Gunungan ini berisi buah-buahan serta sayur-sayuran yang melambangkan hasil Pertanian masyarakat setempat.<br />Setelah sampai di lokjasi Makam Ki Ageng Tarub Gunungan ini di bagi-bagikan masyarakat atau kepada para hadirin yang mengikuti Hau Ki Ageng Tarub yang mana Konon dipercaya buah-buahan ataupun sayur-sayuran dari gunugan ini membawa berkah bagi yang mendapatkannya.<br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURL4r7X9KI/AAAAAAAABb4/BrxFp5zSPDc/s1600/P1050569.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 285px; height: 188px;" src="http://4.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURL4r7X9KI/AAAAAAAABb4/BrxFp5zSPDc/s320/P1050569.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567658476573291682" border="0" /></a>Sesampainya di makam Ki Ageng Tarub puncak acara Haul adalah dilaksanakan acara Wilujengan kemudian Penggantian kain laraban dan tabur bunga dari Punggawa karaton Surakarta Hadiningrat yang mana dalam acara Haul Ki Ageng Tarub tahun 2011 ini dipimpin oleh Gusti Kanjeng Ratu ( GKR ) Galuh Kencono Pangageng Kaputren Karaton Suraarta Hadiningrat<br /><br /><br /><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURMgofiI0I/AAAAAAAABcA/oE7N3KzDCDs/s1600/P1050581.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 285px; height: 214px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TURMgofiI0I/AAAAAAAABcA/oE7N3KzDCDs/s320/P1050581.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5567659162845979458" border="0" /></a>GKR. Galuh Kencono bersama GKR. Retno Dumilah dibantu oleh KRT. Hastono Adipura ( juru Kunci makam Ki Ageng Tarub ) dengan yang lainnya mengganti kain Laraban ( Penutup Makam ).<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />Demikian sekilas liputan Haul ki Ageng tarub Tahun 2011, semoga bermanfaat......Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-75317030466844549812010-12-31T09:02:00.000-08:002011-01-01T19:26:40.937-08:00KIDUNG RUMEKSO ING WENGI<div class="postline"> <div class="post_title"><a name="4218684634709219213"></a> </div> </div><span class="post_text"><p class="MsoNormal" style="margin-left: 9.35pt;"><span style="font-family:Verdana;">( Ciptaan : SUNAN KALIJAGA )<br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 9.35pt;"><span style="font-family:Verdana;">Ana kidung rumeksa ing wengi,<br />teguh ayu luputa ing lara,<br />luputa bilahi kabeh,<br />jin setan datan purun,<br />paneluhan tan ana wani,<br />miwah panggawe ala,<br />gunane wong luput,<br />geni anemahan tirta,<br />maling adoh tan ana ngarah ing kami,<br />guna duduk pan sirna.<br /><br />Sakehin lara pan samja bali,<br />sakehing ama sami miruda,<br />welas asih pandulune,<br />sakehing bradja luput,<br />kadi kapuk tibanireki,<br />sakehing wisa tawa,<br />sato kuda tutut,<br />kayu aeng lemah sangar songing landak,<br />guwaning mong lemah miring,<br />mjang pakiponing merak.<br /><br />Pagupakaning warak sakalir,<br />nadyan artja mjang sagara asat,<br />satemah rahayu kabeh,<br />dadi sarira aju,<br />ingideran mring widhadari,<br />rinekseng malaekat,<br />sakatahing rusuh,<br />pan dan sarira tunggal,<br />ati Adam utekku Bagenda Esis,<br />pangucapku ya Musa.<br /><br />Napasingun Nabi Isa luwih,<br />Nabi Yakub pamiyarsaningwang,<br />Yusuf ing rupaku mangke,<br />Nabi Dawud swaraku,<br />Yang Suleman kasekten mami,<br />Ibrahim nyawaningwang,<br />Idris ing rambutku,<br />Bagendali kulitingwang,<br />Abu Bakar getih,<br />daging Umar singgih,<br />balung Bagenda Usman.<br /><br />Sungsumingsun Fatimah Linuwih,<br />Siti Aminah bajuning angga,<br />Ayub minangka ususe,<br />sakehing wulu tuwuh,<br />ing sarira tunggal lan Nabi,<br />Cahyaku ya Muhammad,<br />panduluku Rasul,<br />pinajungan Adam syara",<br />sampun pepak sakatahing para nabi,<br />dadi sarira tunggal.<br /><br /></span><span style="font-family:Verdana;">Wiji sawiji mulane dadi,<br />pan apencar dadiya sining jagad,<br />kasamadan dening Dzate,<br />kang maca kang angrungu,<br />kang anurat ingkang nimpeni,<br />rahayu ingkang badan,<br />kinarya sesembur,<br />winacaknaing toja,<br />kinarya dus rara tuwa gelis laki,<br />wong edan dadi waras.<br /><br />Lamun arsa tulus nandur pari<br />puwasaa sawengi sadina,<br />iderana gelengane,<br />wacanen kidung iki,<br />sakeh ama tan ana wani,<br />miwah yen ginawa prang<br />wateken ing sekul,<br />antuka tigang pulukan,<br />mungsuhira lerep datan ana wani,<br />teguh ayu pajudan.<br /><br />Lamun ora bisa maca kaki,<br />winawera kinarya ajimat,<br />teguh ayu penemune,<br />lamun ginawa nglurug,<br />mungsuhira datan udani,<br />luput senjata uwa,<br />iku pamrihipun,<br />sabarang pakaryanira,<br />pan rineksa dening<br />Yang Kang Maha Suci,<br />sakarsane tineken.<br /><br />Lamun ana wong kabanda kaki,<br />lan kadenda kang kabotan utang,<br />poma kidung iku bae,<br />wacakna tengah dalu,<br />ping salawe den banget mamrih,<br />luwaring kang kabanda,<br />kang dinenda wurung,<br />dedosane ingapura,<br />wong kang utang sinauran ing Yang Widdhi,<br />kang dadi waras.<br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 9.35pt;"><span style="font-family:Verdana;">Sing sapa reke arsa nglakoni,<br />amutiha amawa,<br />patang puluh dina wae,</span><span style="display: block;" id="formatbar_Buttons"><span class="" style="display: block;" id="formatbar_CreateLink" title="Tautan" onmouseover="ButtonHoverOn(this);" onmouseout="ButtonHoverOff(this);" onmouseup="" onmousedown="CheckFormatting(event);FormatbarButton('richeditorframe', this, 8);ButtonMouseDown(this);"><img src="http://www.blogger.com/img/blank.gif" alt="Tautan" class="gl_link" border="0" /></span></span><span style="font-family:Verdana;">lan tangi wektu subuh,<br />lan den sabar sukur ing ati,<br />Insya Allah tineken,<br />sakarsanireku,<br />njawabi nak - rakyatira,<br />saking sawab ing ilmu<br />pangiket mami,<br />duk aneng Kalijaga.</span></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 9.35pt;"><span style="font-family:Verdana;"><span style="font-weight: bold;">JIKA INGIN DOWNLOAD MP3 SILAHKAN KLIK </span><a style="font-weight: bold;" href="http://www.blogger.com/%3Ca%20href=%22http://www.4shared.com/audio/fOpDsJ5T/02_KIDUNG_RUMEKSA_ING_WENGI_Su.html%22%20target=_blank%3E02_KIDUNG%20RUMEKSA%20ING%20WENGI_Sunan%20Kalijaga.mp3%3C/a%3E">KIDUNG RUMEKSO ING WENGI</a><span style="font-weight: bold;"> ATAU SILAHKAN KLIK MACAPAT <a href="http://www.4shared.com/audio/EBIU47D3/02_dandanggula.html">DANDANGGULA</a></span><br /></span></p></span>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-83850809808529355872010-12-17T07:53:00.000-08:002010-12-17T19:09:24.860-08:00RITUAL SIRAMAN 10 SURODisetiap tahunnya dilaksanakan Ritual rutin yaitu Ritual SIRAMAN 10 SURO ( 10 Muharam ) yang dilaksanakan di sendang telaga Bidadari,yang kon ceritanya Telaga yang dipakai mandi 7 Bidadari dan yang salah satunya adalah Dewi Nawang Wulan tang dipersunting Joko Tarub atau lebih dikenal KI Ageng Tarub.<br />Acara SIRAMAN tersebut di pandu langsung oleh KRT. ASTONO ADIPURO Juru Kunci Makam Ki Ageng Tarub yang didampingi oleh KRT. PRIYOHADINAGORO dan bapak Daroji Kadus Desa Tarub<a href="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQuKFbC2-PI/AAAAAAAABXg/SY4QXOK1JII/s1600/P1050334.jpg"><br /></a> <a href="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwfd1npo6I/AAAAAAAABYo/SR3QooYszqY/s1600/P1050330.jpg"><img style="cursor: pointer; width: 306px; height: 229px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwfd1npo6I/AAAAAAAABYo/SR3QooYszqY/s320/P1050330.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5551847038111032226" border="0" /></a> <a href="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwdsVj_3aI/AAAAAAAABYc/ziLYirRosrw/s1600/P1050335.jpg"><img style="cursor: pointer; width: 304px; height: 228px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwdsVj_3aI/AAAAAAAABYc/ziLYirRosrw/s320/P1050335.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5551845088180559266" border="0" /></a><br /><a href="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQuKFbC2-PI/AAAAAAAABXg/SY4QXOK1JII/s1600/P1050334.jpg"> </a><a href="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwaSE3Of3I/AAAAAAAABYI/ZJCLQPKUDAc/s1600/P1050330.jpg"> </a>Dalam Acara Ritual 10 Suro 1432 H atau tepatnya tanggal 16 Desember 2010 di lokasi Sendang Telaga Bidadari dilaksanakan Ritual SIRAMAN yang dihadiri oleh beberapa pejabat pemerintah Kabupaten Grobogan yang salah satunya Bapak Yudi Kabag Kesbanglinmas, Bapak H. Sutirto Wakil Ketua DPRD Grobogan<br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwZE_BaSCI/AAAAAAAABX4/yu4pUn0pI1s/s1600/P1050353.jpg"><img style="cursor: pointer; width: 299px; height: 231px;" src="http://4.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwZE_BaSCI/AAAAAAAABX4/yu4pUn0pI1s/s320/P1050353.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5551840014068500514" border="0" /></a> <a href="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwZf1MIwdI/AAAAAAAABYA/eCby_26o6Cs/s1600/P1050376.jpg"><img style="cursor: pointer; width: 304px; height: 228px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwZf1MIwdI/AAAAAAAABYA/eCby_26o6Cs/s320/P1050376.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5551840475285602770" border="0" /></a><a href="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQuKFbC2-PI/AAAAAAAABXg/SY4QXOK1JII/s1600/P1050334.jpg"><br /></a>Adapun dalam acara ini para peserata Ritual ngalap berkah dari Sendang Telaga Bidadari dengan cara ada yang mandi dan ada yang cukup berwudlu dari air sendang tersebut, banyak juga peserta ritual yang mengambil air sendang tersebut untuk dibawa pulang untuk keluarga yang tidak bisa menikuti acara siraman tersebut.<br /><br />Selain Sendang Telaga Bidadari yang menjadi tempat utama ritual siraman, di lokasi itu terdapat pula sebuah pohon Randu Alas ( Jawa ) yang sudah berumur ratusan tahun dan growong di pangkal pohon tersebut dan konon menurut kepercayaan masyarakat lubang tersebut bisa dimasuki 10 orang lebih, dan jika ditambah lagipun masih muat<br /><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwhy4etTII/AAAAAAAABY0/HphL_7hBVrw/s1600/P1050367.jpg"><img style="cursor: pointer; width: 240px; height: 320px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwhy4etTII/AAAAAAAABY0/HphL_7hBVrw/s320/P1050367.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5551849598679338114" border="0" /></a> <a href="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwiMU81WAI/AAAAAAAABY8/hW1Az1L3OPA/s1600/P1050368.jpg"><img style="cursor: pointer; width: 320px; height: 240px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_4IvfJb9_Clk/TQwiMU81WAI/AAAAAAAABY8/hW1Az1L3OPA/s320/P1050368.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5551850035818616834" border="0" /></a>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-15078753574573216222010-11-14T21:27:00.000-08:002010-11-15T00:00:44.677-08:00Seputar Merapi<iframe align='center' frameborder='0' src='http://mivo.tv/promoteus.php' width='275' height='140' scrolling='no'></iframe> <iframe src="http://www.vivanews.com/embed/video/11796/" allowtransparency="true" style="border:1px solid #ccc" scrolling="no" width="300" frameborder="0" height="400"></iframe> <iframe src="http://www.vivanews.com/embed/video/11778/" allowtransparency="true" style="border:1px solid #ccc" scrolling="no" width="300" frameborder="0" height="400"></iframe> <iframe src="http://www.vivanews.com/embed/video/11727/" allowtransparency="true" style="border:1px solid #ccc" scrolling="no" width="300" frameborder="0" height="400"></iframe> <iframe src="http://www.vivanews.com/embed/video/11718/" allowtransparency="true" style="border:1px solid #ccc" scrolling="no" width="300" frameborder="0" height="400"></iframe>Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-64859204568229865012010-10-28T19:13:00.000-07:002010-12-17T17:43:52.680-08:00WAWASAN DALAM AGAMAHukum Bekerja di Bank Menurut Islam<br />Diarsipkan di bawah: Muamalah — Abu Al Maira @ 2:28 am<br /><br />Apakah gaji-gaji yang diterima oleh para pegawai bank-bank secara umum ?<br /><br />Syaikh Abdul Aziz bin Baz mengatakan [dalam Kitabut Da'wah, Juz I] :<br /><br />“Tidak boleh bekerja di bank-bank yang bertransaksi dengan riba karena hal itu berarti membantu mereka di dalam melakukan dosa dan pelanggaran. Sementara Allah telah berfirman “Dan tolong menolonglah kamu dalam (mengerjakan) kebajikan dan takwa, dan jangan tolong menolong dalam berbuat dosa dan pelanggaran” [Al-Ma'idah : 2]<br /><br />Dan terdapat pula hadits Nabi Shallallahu ‘alaihi wa sallam secara shahih bahwasanya “Rasulullah Shallallahu ‘alaihi wa sallam melaknat pemakan riba, pemberi makan dengannya, penulisnya dan kedua saksinya. Beliau mengatakan “Mereka itu sama saja” [Hadits Riwayat Muslim, Kitab Al-Musaqah 1598].”<br /><br />Selanjutnya, Syaikh Muhammad bin Shalih Al-Utsaimin mengatakan [dalam Fatawa Syaikh Ibn Utsaimin, Juz II]:<br /><br />“Bekerja di sana diharamkan karena dua alasan.<br /><br />Pertama : Membantu melakukan riba<br /><br />Bila demikian, maka ia termasuk ke dalam laknat yang telah diarahkan kepada individunya langsung sebagaimana telah terdapat hadits yang shahih dari Nabi Shallallahu ‘alaihi wa sallam, bahwasanya beliau : “melaknat pemakan riba, pemberi makan dengannya, penulisnya dan kedua saksinya.<br /><br />Beliau mengatakan, “Mereka itu sama saja”.<br /><br />Kedua : Bila tidak membantu, berarti setuju dengan perbuatan itu dan mengakuinya.<br /><br />Oleh karena itu, tidak boleh hukumnya bekerja di bank-bank yang bertransaksi dengan riba. Sedangkan menyimpan uang disana karena suatu kebutuhan, maka tidak apa-apa bila kita belum mendapatkan tempat yang aman selain bank-bank seperti itu. Hal itu tidak apa-apa dengan satu syarat, yaitu seseorang tidak mengambil riba darinya sebab mengambilnya adalah haram hukumnya.<br />Sumber :<br /><br />Al-Fatawa Asy-Syar’iyyah Fi Al-Masa’il Al-Ashriyyah Min Fatawa Ulama Al-Balad Al-Haram, edisi Indonesia Fatwa-Fatwa Terkini-2, hal 25-26 Darul Haq<br /><br /><br /><br />Fatwa Syaikh Shalih Al Fauzan :<br /><br />Pertanyaan :<br /><br />“Saya bekerja pada sebuah bank dan ketika saya sudah keluar, barulah saya mengetahui bahwa harta yang telah saya dapatkan darinya, semuanya adalah haram. Bila pernyataan ini benar, apa yang mesti saya perbuat dengan uang tersebut; apakah saya sedekahkan atau bagaimana?”<br /><br />Kemudian Beliau menjawab:<br /><br />“Barangsiapa yang mendapatkan harta yang haram dari hasil riba atau selainnya, kemudian dia bertaubat darinya; maka hendaknya dia menyedekahkannya dan tidak memakannya. Atau mengalokasikannya pada proyek kebajikan dengan tujuan untuk melepaskan diri darinya, bukan untuk tujuan mendapatkan pahala sebab ia adalah harta yang haram, sedangkan Allah Ta’ala adalah Maha Suci dan tidak menerima kecuali yang suci (baik-baik). Akan tetapi, pemiliknya ini mengeluarkannya dari kepemilikannya dan mengalokasikannya pada proyek kebajikan atau memberikannya kepada orang yang membutuhkan karena ia (harta tersebut) ibarat harta yang tidak bertuan yang dialokasikan untuk kemashlahatan. Ini semua dengan syarat, dia menghentikan pekerjaan yang haram tesebut dan tidak terus menerus larut di dalamnya.”<br /><br />(al-Muntaqa Min Fatawa Syaikh Shalih al-Fauzan, Jld.IV, Hal. 137-138, No. 141)<br /><br />Dalam kesempatan yang lain, seseorang bertanya kepada Beliau,<br /><br />“Saya bekerja pada sebuah perusahaan yang mendapatkan fasilitas perbankan dari bank-bank yang bertransaksi dengan riba sekitar 5% dari keuntungan perusahaan. Bagaimana status hukum gaji saya dari perusahaan ini; apakah boleh saya bekerja di sana?, mengingat mayoritas perusahaan-perusahan yang ada beroperasi dengan cara ini.”<br /><br />Maka beliau menjawab:<br /><br />“Bertransaksi dengan riba haram hukumnya terhadap perusahaan-perusahaan,bank-bank dan individu-individu. Tidak boleh seorang muslim bekerja pada tempat yang bertransaksi dengan riba meskipun persentase transaksinya minim sekali sebab pegawai/karyawan pada instansi-instansi dan tempat-tempat yang bertransaksi dengan riba berarti telah bekerja sama dengan mereka diatas perbuatan dosa dan melampaui batas. Orang-orang yang bekerja sama dan pemakan riba, sama-sama tercakup dalam laknat yang disabdakan oleh Rasulullah: “Allah telah melaknat pemakan riba, orang yang memberi makan dengan (hasil) riba, pencatatnya serta kedua saksinya dan pencatatnya”.(HR.Muslim)<br /><br />Jadi disini, Allah Ta’ala melaknat orang yang memberi makan dengan (hasil) riba, saksi dan pencatat karena mereka bekerja sama dengan pemakan riba itu.<br /><br />Karenanya wajib bagi anda, wahai saudara penanya, untuk mencari pekerjaan yang jauh dari hal itu. Allah Ta’ala (artinya): “Barangsiapa yang bertakwa kepada Allah, niscaya Dia akan menjadikan baginya jalan keluar dan menganugerahinya rizki yang tidak dia sangka-sangka”.(Q,.s.ath-Thalaq: 2).<br /><br />(Dan sabda Nabi- red) artinya: “Dan barangsiapa yang meninggalkan sesuatu karena Allah Ta’ala maka Allah akan menggantikan dengan yang lebih baik darinya”. (HR.Musnad Ahmad).<br /><br />(al-Muntaqa Min Fatawa Syaikh Shalih al-Fauzan, Jld.IV, Hal. 142-143, No. 148)<br /><br /><br /><br />Ya apa baiknya kita jadi ulama, dai, kiai dan tokoh agama semua saja. Bagaiman mungkin menyimpan uang di bank halal apabila karena kebutuhan, sedangkan bekerja padanya haram. Apakah bekerja bukan untuk kebutuhan ? Lebih membutuhkan mana orang yang menyimpan uang di bank dan orang yang bekerja di bank untuk mendapatkan nafkah darinya ?<br /><br />Lalu bagaimana masjid2 yang terlanjur didanai dari orang yang bekerja pada apa yang dikatakan haram itu…? Meskipun kecil…. ?<br /><br />Kemudian apa bedanya muslim dengan mereka yang mempercayai adanya dosa asal….? Jika apa yang haram selalu dikaitkan tanpa putus, tanpa melihat paradigma dan point of view yang lain…<br /><br />Abu Al Maira :<br />Masalah urgensi dalam mencari penghasilan dilihat hanya dari kacamata anda… begitu juga urgensi dalam menyimpan uang di bank… Kemudian anda menganalogikannya dengan masjid yang menerima sumbangan dari uang-uang haram…. Apakah pihak masjid harus bertanya kepada pemberi shadaqah apakah uangnya halal atau tidak…? Apakah pemberi shadaqah bekerja di bank ribawi atau tidak…? Saya rasa tidak demikian…<br /><br />Kalau memang ada muslim yang memegang pemahaman dosa asal, ya itu terserah mereka…<br /><br />Yang ditekankan dari literatur di atas adalah agar para kaum muslim menghindari bekerja di bank2 ribawi… seandainya sudah bekerja di sana, ya berikhtiarlah sekuat tenaga mencari pekerjaan lain….<br /><br />Komentar oleh liyut keren — Agustus 24, 2008 @ 12:24 pm<br />Balas<br /><br /><br />subhanallah…<br />kalo saja masjid mendapatkan sumbangan dari bank…ato bersumber dari harta yang di bilang tidak halal…, maka saya sangat yakin sekali masjid-masjid tersebut segera terselesaikan pembangunannya dan tidak mungkin sampai menaruh kotak sumbangan dijalan-jalan…<br />tapi fakta yang terjadi, memang masjid selalu mendapatkan sumbangan sangat kecil sekali dan dari uang yang halal….itulah kenyataan yang terjadi…lantas perkara tentang gimana hukum qta pekerja di bank..? bukankah sudah dijelaskan, apa tidak ada tempat bekerja yang lebih baik dan halal ?<br /><br />Komentar oleh muslim sejati — September 15, 2008 @ 9:13 am<br />Balas<br /><br /><br />Kebanyakan orang saat ini memang takut akan tidak mendapatkan penghasilan, tp jgn takut lebih baik uang 100rb yang membawa barokah dari pada 1juta akan membawa sengsara, dan ingat bukan pekerjaan dan manusia yang menjamin hidup kita tapi Allah, maka tdk usah khawatir untuk segera keluar dari lingkaran riba itu karena Allah pasti menggantinya dengan yang lebih baik lagi…PASTI.<br /><br />Komentar oleh Faizal — Januari 7, 2009 @ 8:32 am<br />Balas<br /><br /><br />bagaimana hukumnya bekerja di lembaga pembiayaan seperti di ADIRA finance atau WOM finance? mhon petunjuknya<br /><br />Abu al Maira :<br />Ya bekerja di lembaga finance tidak beda hukumnya dengan bekerja di bank-bank konvensional. Ya berusahalah “mencari” pekerjaan lain….<br /><br />Komentar oleh seputarobat — Mei 28, 2009 @ 7:38 am<br />Balas<br /><br /><br />alhmdulillah,dg pnjlasan itu lebh memantpkan sya untk tdk krj d bank.dn mhon d0′a pmbaca smw,sm0ga Allah memberikan pkrja’n yg lbh baik menurtNya untk saya.amin. bgaimana dg pkrj’n tk0 mas?yg biasanya,akn mnguran9i tmbangn emasny,krn tdk slalu pas dg1brg<br /><br />Abu al Maira :<br />Ya berusahalah semaksimal mungkin untuk dipaskan, jangan sengaja dikurangi karena takut rugi<br /><br />Komentar oleh Isti — Juni 20, 2009 @ 7:55 pm<br />Balas<br /><br /><br />1. Apakah hukumnya haram apabila bekerja di Bank karena terpaksa dan belum mendapatkan pekerjaan lain selain di Bank? dengan niat akan berpindah jika saya sudah mendapatkan pekerjaan yang baik tsb? Karena saya tidak punya niat jahat dan saya hanya punya niat mencari nafkah untuk menghidupi keluarga<br />2. Apakah semua transaksi di Bank itu semuanya haram?<br />Mohon pencerahannya?<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />1. Pada dasarnya bekerja di bank ribawi adalah haram. Mengenai keterpaksaan, perlu dilihat sampai sejauh mana keterpaksaan tersebut. Biasanya, sangat jarang terjadi orang yang terpaksa bekerja di bank kemudian pindah kerja karena faktor kenyamanan.<br /><br />2. Yang diharamkan adalah transaksi yang mengandung unsur-unsur riba.<br /><br />Allahu ‘alam<br /><br />Komentar oleh Agung — September 19, 2009 @ 10:29 am<br />Balas<br /><br /><br />Assalaamualaikum…Apakah ada bank yang tidak menjalankan transaksi yang mengandung riba?…soalnya saya ingin bekerja di bank..mohon bantuannya…<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Alaikumussalam warahmatullah…<br /><br />Kalo bank konvensional, sudah mutlak haramnya. Kalau bank syariah, harus dikaji dulu bagaimana system yang mereka jalankan.<br /><br />Allahu ‘alam<br /><br />Komentar oleh Andriana — Oktober 8, 2009 @ 11:46 am<br />Balas<br /><br /><br />Selama kita berusaha dengan sunggug-sungguh Insya Allah masih banyak lapangan kerja lain yang tidak kalah menjanjikan dengan bank. Hidup di dunia hanya sementara…kebahagiaan akhirat yang kita damba… Semoga Allah selalu membimbing kita agar tidak terjebak ke dalam jerat-jerat yang menyesatkan. Dunia memang terlalu indah untuk melenakan…Hanya kepada Allah tempat kita memohon perlindungan.<br /><br />Komentar oleh ifaza — Oktober 26, 2009 @ 9:10 am<br />Balas<br /><br /><br />terlalu kaku pembahasnnya coba baca disini bisa membuat dan memperluas cakrawala tentangn hukum dibahas oleh yusuf alqordawi. http://media.isnet.org/islam/Qardhawi/Kontemporer/KerjaDiBank.html<br /><br />Abu al Maira :<br />Kaku dalam konteks apa Pak Luthfi. Kaku karena syariat dengan tegas tidak mengizinkan seorang muslim bekerja dengan bank ribawi…??<br /><br />Jika kita bekerja di bank ribawi, apakah kita sudah berusaha maksimal untuk mencari pekerjaan lain…?? Apakah jika ada tawaran bekerja di tempat lain, lantas kita menolak karena gaji yang ditawarkan tidak sesuai keinginan kita…??<br /><br />Komentar oleh lutfi — Desember 6, 2009 @ 2:43 pm<br />Balas<br /><br /><br />Subhanalloh, 10 tahun saya bekerja di bank dan akhirnya kuputuskan untuk keluar dari kantor ribawi itu. Semoga Alloh mengampuni dosa hamba-Nya yang satu ini. Memang berat tantangan keimanan ini. Betapa tidak, mulai orang tua, istri, mertua menentang keputusan saya. Tidak ada kata darurat dalam mencari rizki di bank yang jelas-jelas HARAM. Hanya makan bangkai dan daging babilah yang diperbolehkan kalau benar-benar emergency. Sementara tidak ada satu ayat pun yang memperkenankan bekerja di tempat haram hanya persoalan darurat. Saya berhusnudzon kepada Alloh yang akan mengganti pekerjaan saya selama ini dengan yang lebih baik. Allohu Akbar 3x<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Subhanallahi wal hamdulillahi wa barakallahu fiik…<br /><br />Komentar oleh Yudi Setyo Prayogo — Desember 15, 2009 @ 7:53 pm<br />Balas<br /><br /><br />assalamu’alaikum.wr.wb.<br />maaf, ijin copas yaa.<br />terima kasih ^_^<br /><br />Komentar oleh juzt — April 25, 2010 @ 2:40 pm<br />Balas<br /><br /><br />assalamu alaikum, saya skrg masih bekerja di bank sbg security, apakah ini haram? dan bgmn dgn kondisi sy yg ingin hijrah namun setelah kecelakaan tangan sy cacat yg pastinya sulit mendapatkan pekerjaan di kantoran lagi. trima kasih atas pencerahannya<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Alaikumussalaam warahmatullah…<br /><br />Berusahalah untuk mencari pekerjaan lain yang halal pak…. Sulitnya mencari pekerjaan kan menurut pandangan kita….<br /><br />Bukankah Allah yang memberikan kita rizkiNya pak? Walaupun menurut kita kondisi kita tidak memungkinkan, maka tidak ada yang tidak mungkin bagi Allah pak…<br /><br />Percayalah, berusaha dan berdoa, insya Allah ada jalan….<br /><br />Komentar oleh andry abadi utama — April 29, 2010 @ 3:08 pm<br />Balas<br /><br /><br />Assalamu’alaikum. Saya bekerja di Bank sudah 13 tahun dan sekarang saya sudah berhenti namun yang menjadi pertanyaan saya adalah? Semua harta yang ada saat ini saya dapatkan dari hasil bekerja di Bank seperti Rumah, Kenderaan, dan lain-lain dan juga uang pesangon saya dari Bank, bagaimanakah setatusnya ?<br /><br />Kalau ternyata haram ? Bolehkah kita menggunakannya untuk modal usaha dengan niat setelah kita dapat penghasillan baru kita memberikan harta tersebut untuk fasilitas umum.<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Alaikumussalaam warahmatullah….<br /><br />Pada asalnya harta yang berasal dari riba adalah haram.<br /><br />Untuk kasus anda…. Maaf saya tidak bisa menjawab… Allahu ‘alam…. Tanyakan kepada yang lebih mengetahui….<br /><br />Komentar oleh Handoko — Juni 4, 2010 @ 10:07 pm<br />Balas<br /><br /><br />assalaamu’alaykum..<br />bagaimana hukumnya meminjam uang untuk usaha di bank konvensional dan bank syariah?<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Alaikumussalaam warahmatullah<br /><br />Selama bebas riba maka halal…. kemudian, adakah bank konvensional yang bebas riba ? Dan adakah bank syariah yang murni syariah ? atau minimal sekali kita mengerti kaidah riba sebelum melakukan peminjaman….<br /><br />Komentar oleh fitri — Juni 22, 2010 @ 12:40 pm<br />Balas<br /><br /><br />Masak zaman sekarang ada bank yang mau memberi pinjaman tanpa minta bunga? Klo menurut saya klo yang meminjam dan bank sama-sama setuju dengan bunganya kan gak ada masalah. Karena sudah saling terbuka. Klo menabung di bank juga haram berarti semua orang di dunia ini sebagian besar makan uang haram semua. PNS aza pembayaran gajinya lewat bank. Otomatis juga ada bunganya. Semuanya itu sama aza tergantung niat si pelaku. Jangan buat perbedaan ini menjadi masalah yang besar. Karena hal yang halal aza klo niatnya jelek juga jadi haram. Berfikirlah lebih terbuka. Karena kita hidup bukan di negara islam tetapi negara umum. Klo di negara islam, hukum ini bisa berjalan. Tapi klo di INDONESIA 99% tdk akan mungkin jalan.<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Kalau anda datang ke renternir untuk pinjam uang dengan sistem riba/bunga, toh dua2nya sama2 ikhlas bukan….?? Lantas apakah kalau anda ikhlas membayar bunga/riba kepada renternir dan renternir juga ikhlas meminjamkan uang kepada anda lantas hukum syariat berubah dari haram menjadi halal…??<br /><br />Yang diharamkan adalah mengambil riba/bunga. Kalau saya terima gaji via bank tapi bunga bank tidak saya sentuh, ya halal2 saja… Atau saya transfer uang lewat bank, ya sah2 saja… Bahkan dahulu Nabi dan para sahabat juga bermuamalah dengan Yahudi yang notabene Yahudi adalah kaum yang memakai sistem riba dalam perdagangan/muamalahnya. Tapi apakah Nabi dan para sahabat lantas ikut2an dengan sistem riba…?? TENTU SAJA TIDAK…<br /><br />Untuk meninggalkan riba, kita tidak harus tinggal di Arab Pak… Cukup tinggal di Indonesia, tinggalkan praktek ribawi… selesai deh…..<br /><br />Cobalah lebih terbuka mengenal dan mempelajari syariat…<br /><br />Komentar oleh Tsani — September 18, 2010 @ 2:24 pm<br />Balas<br /><br /><br />salam,<br />bagaimana ttg Gramen Bank bangladesh… mereka dapat nobel prize karena bisa menghapuskan kemiskinan di dunia… kurasa mulia sekali tapi ada bunyi bank gitu… hehehe…<br /><br />Abu al Maira ;<br /><br />Alaikumussalaam….<br /><br />Selama ada bank tidak berbisnis ribawi atau muamalah yg melanggar syariah, ya sah2 saja…..<br /><br />Tapi seperti apakah bank bangladesh itu ? kalau masih bisnis riba ya sama saja apapun moto dan visinya…<br /><br />Komentar oleh Ridha Maasir — Juli 8, 2010 @ 8:41 pm<br />Balas<br /><br /><br />Assalamualaykum wr. wb<br />Saya lulusan SMA. Setelah lulus, saya melanjutkan studi di salah satu universitas negeri di Yogyakarta. Oleh pihak universitas saya diajukan untuk memperoleh beasiswa dari Departemen Pendidikan yang diperuntukkan bagi siswa yang pada saat SMA memiliki prestasi di tingkat nasional dan juga tidak mampu. Karena, saya memang tidak memiliki biaya untuk kuliah, saya ikuti saja. Permasalahannya adalah, pemerintah dalam hal ini bekerja sama dengan sebuah bank konvensional dalam pendanaannya. Padahal, salah satu bentuk beasiswanya itu berupa uang bulanan? apakah uang bulanan ini haram? kemudian, setelah lulus kuliah, saya diwajibkan bekerja di bank itu. Ini jelas tidak boleh. Saya harus bagaimana? saya benar2 tidak punya biaya untuk kuliah. Mohon sarannya.<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Alaikumussalaam warahmatullah….<br /><br />kalau anda mau memilih jalan selamat, tolaklah beasiswa tersebut….<br /><br />Terlebih lagi anda harus berjanji untuk bekerja di bank tersebut yang notabene anda akan bekerja di lembaga ribawi…<br /><br />Komentar oleh Rahmatdi — Juli 22, 2010 @ 5:59 am<br />Balas<br /><br /><br />jd apa hukumnya menabung n bertransaksi di bank konvensional???<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />menabung di bank konvensional tanpa mengambil imbalan bunga bank/riba menurut pendapat jumhur adalah halal….<br /><br />Adapun menggunakan jasa keuangan bank konvensional dalam hal transaksi keuangan sperti transfer dan semacamnya yang terbebas dari praktek ribawi adalah halal…<br /><br />Komentar oleh wahid — September 5, 2010 @ 9:28 pm<br />Balas<br /><br /><br />ooo, ada yg bpendpat kl memang haram knp amp sekarag MuI n Depag nyaranin jema’ah haji tetap pake jasa mreka???kan tlg menolong dlm keburukan critanya kl gt…<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />Memakai jasa kan bukan berarti ta’awwun mas… Nabi dan sahabat dulu juga bermuamalah dengan yahudi yang notabene yahudi adalah kaum yang akrab menjalankan praktek ribawi….<br /><br />jadi harap dibedakan antara memakai/membeli jasa dengan ber-ta’awwun ,,,,<br /><br />Komentar oleh wahid — September 5, 2010 @ 9:39 pm<br />Balas<br /><br /><br />Assalamualaikum..saya sudah 7 tahun bekerja di bank sampai saat ini masih..sudah 3x saya minta resign tp ditolak..jika sy resign tdk sesuai prosedur mk sy tdk mendpt pesangon.padahal sy memiliki pinjaman diBANK tmpt sy bekerja,jika tdk mendpt pesangon mk sy tdk dpt melunasi pinjaman tsb.mohon pencerahannya.?<br /><br />Abu al Maira :<br /><br />‘Alaikumussalaam warahmatullah<br /><br />Berusahalah semaksimal mungkin…. Toh tidak hanya dengan pesangon anda dapat melunasi hutang2 anda, minta tolonglah kepada Allah agar anda dimudahkan untuk melunasi hutang2 anda….<br /><br />Komentar oleh Nugroho — September 13, 2010 @ 2:56 pmMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-12430540123944321162010-10-11T21:52:00.000-07:002010-10-11T21:53:32.938-07:00Do’a, Bacaan Al-Qur’an, Shadaqoh & Tahlil untuk Orang MatiApakah do’a, bacaan Al-Qur’an, tahlil dan shadaqoh itu pahalanya akan sampai kepada orang mati? Dalam hal ini ada segolongan yang yang berkata bahwa do’a, bacaan Al-Qur’an, tahlil dan shadaqoh tidak sampai pahalanya kepada orang mati dengan alasan dalilnya, sebagai berikut:<br /><br />وَاَنْ لَيْسَ لِلْلاِءنْسنِ اِلاَّ مَاسَعَى<br /><br />“Dan tidaklah bagi seseorang kecuali apa yang telah dia kerjakan”. (QS An-Najm 53: 39)<br /><br />Juga hadits Nabi MUhammad SAW:<br /><br />اِذَامَاتَ ابْنُ ادَمَ اِنْقَطَعَ عَمَلُهُ اِلاَّ مِنْ ثَلاَثٍ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ اَوْعِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ اَوْوَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُوْلَهُ<br /><br />“Apakah anak Adam mati, putuslah segala amal perbuatannya kecuali tiga perkara; shadaqoh jariyah, ilmu yang dimanfa’atkan, dan anak yang sholeh yang mendo’akan dia.”<br /><br />Mereka sepertinya, hanya secara letterlezk (harfiyah) memahami kedua dalil di atas, tanpa menghubungkan dengan dalil-dalil lain. Sehingga kesimpulan yang mereka ambil, do’a, bacaan Al-Qur’an, shadaqoh dan tahlil tidak berguna bagi orang mati. Pemahaman itu bertentangan dengan banyak ayat dan hadits Rasulullah SAW beberapa di antaranya :<br /><br />وَالَّذِيْنَ جَاءُوْامِنْ بَعْدِ هِمْ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَااغْفِرْلَنَا وَلاِءخْوَنِنَاالَّذِيْنَ سَبَقُوْنَا بِاْلاِءْيمن<br /><br />“Dan orang-orang yang datang setelah mereka, berkata: Yaa Tuhan kami, ampunilah kami dan ampunilah saudara-saudara kami yang telah mendahului kami dengan beriman.” (QS Al-Hasyr 59: 10)<br /><br />Dalam hal ini hubungan orang mu’min dengan orang mu’min tidak putus dari Dunia sampai Akherat.<br /><br />وَاسْتَغْفِرْلِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِيْنَ وَاْلمُؤْمِنتِ<br /><br />“Dan mintalah engkau ampun (Muhammad) untuk dosamu dan dosa-dosa mu’min laki dan perempuan.” (QS Muhammad 47: 19)<br /><br />سَأَلَ رَجُلٌ النَّبِىَّ صَلَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَارَسُوْلَ اللهِ اِنَّ اُمِى مَاتَتْ افَيَنْفَعُهَا اِنْ تَصَدَّقْتَ عَنْهَا ؟ قَالَ نَعَمْ <br /><br />“Bertanya seorang laki-laki kepada Nabi SAW; Ya Rasulullah sesungguhnya ibu saya telah mati, apakah berguna bagi saya, seandainya saua bersedekah untuknya? Rasulullah menjawab; yaa berguna untuk ibumu.” (HR Abu Dawud).<br /><br />Dan masih banyak pula dalil-dalil yang memperkuat bahwa orang mati masih mendapat manfa’at do’a perbuatan orang lain. Ayat ke 39 Surat An-Najm di atas juga dapat diambil maksud, bahwa secara umum yang menjadi hak seseorang adalah apa yang ia kerjakan, sehingga seseorang tidak menyandarkan kepada perbuatan orang, tetapi tidak berarti menghilangkan perbuatan seseorang untuk orang lain.<br /><br />Di dalam Tafsir ath-Thobari jilid 9 juz 27 dijelaskan bahwa ayat tersebut diturunkan tatkala Walid ibnu Mughirah masuk Islam diejek oleh orang musyrik, dan orang musyrik tadi berkata; “Kalau engkau kembali kepada agama kami dan memberi uang kepada kami, kami yang menanggung siksaanmu di akherat”.<br /><br />Maka Allah SWT menurunkan ayat di atas yang menunjukan bahwa seseorang tidak bisa menanggung dosa orang lain, bagi seseorang apa yang telah dikerjakan, bukan berarti menghilangkan pekerjaan seseorang untuk orang lain, seperti do’a kepada orang mati dan lain-lainnya.<br /><br />Dalam Tafsir ath-Thobari juga dijelaskan, dari sahabat ibnu Abbas; bahwa ayat tersebut telah di-mansukh atau digantikan hukumnya:<br /><br />عَنِ ابْنِى عَبَّاسٍ: قَوْلُهُ تَعَالى وَأَنْ لَيْسَ لِلاِءنْسنِ اِلاَّ مَا سَعَى فَأَنْزَلَ اللهُ بَعْدَ هذَا: وَالَّذِيْنَ أَمَنُوْاوَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِيَتُهُمْ بِاِءْيمنٍ أَلْحَقْنَابِهِمْ ذُرِيَتَهُمْ فَأَدْخَلَ اللهُ الأَبْنَاءَ بِصَلاَحِ اْلابَاءِاْلجَنَّةَ<br /><br />“Dari sahabat Ibnu Abbas dalam firman Allah SWT Tidaklah bagi seseorang kecuali apa yang telah dikerjakan, kemudian Allah menurunkan ayat surat At-Thuur; 21. “dan orang-orang yang beriman, dan yang anak cucu mereka mengikuti mereka dalam keimanan, kami pertemukan anak cucu mereka dengan mereka, maka Allah memasukkan anak kecil ke surga karena kebaikan orang tua.”<br /><br />Syaekhul Islam Al-Imam Ibnu Taimiyah dalam Kitab Majmu’ Fatawa jilid 24, berkata: “Orang yang berkata bahwa do’a tidak sampai kepada orang mati dan perbuatan baik, pahalanya tidak sampai kepada orang mati,” mereka itu ahli bid’ah, sebab para ulama’ telah sepakat bahwa mayyit mendapat manfa’at dari do’a dan amal shaleh orang yang hidup.<br /><br />KH Nuril Huda<br />Ketua Lembaga Dakwah Nahdlatul Ulama (LDNU)Mas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-72087657375366028792010-10-11T20:10:00.000-07:002010-10-11T20:11:45.602-07:00Tawassul Apakah Bukan Termasuk Syirik?Seorang pembaca NU Online menanyakan fasal tentang tawassul atau mendoakan melalui perantara orang yang sudah meninggal. "Apakah bertawasul/berdo'a dengan perantaraan orang yang sudah mati hukumnya haram atau termasuk syirik karena sudah meminta kepada sang mati (lewat perantaraan)? Saya gelisah, karena amalan ini banyak dilakukan oleh masyarakat di Indonesia. Apalagi dilakukan sebelum bulan Ramadhan dengan mengunjungi makam-makam wali dan lain-lain sehingga untuk mendo'akan orang tua kita yang sudah meninggal pun seakan terlupakan," katanya.<br /><br />Perlu kami jelaskan kembali bahwa tawassul secara bahasa artinya perantara dan mendekatkan diri. Disebutkan dalam firman Allah SWT:<br /><br />يآأَيُّهاَ الَّذِيْنَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيْلَةَ <br /><br />"Hai orang-orang yang beriman, bertakwalah kepada Allah dan carilah jalan yang mendekatkan diri kepada-Nya, " (Al-Maidah:35).<br /><br />Pengertian tawassul sebagaimana yang dipahami oleh umat muslim selama ini bahwa tawassul adalah berdoa kepada Allah SWT melalui suatu perantara, baik perantara tersebut berupa amal baik kita ataupun melalui orang sholeh yang kita anggap mempunyai posisi lebih dekat kepada Allah SWT. Jadi tawassul merupakan pintu dan perantara doa untuk menuju Allah SWT. Tawassul merupakan salah satu cara dalam berdoa.<br /><br />Banyak sekali cara untuk berdoa agar dikabulkan oleh Allah SWT, seperti berdoa di sepertiga malam terakhir, berdoa di Maqam Multazam, berdoa dengan didahului bacaan alhamdulillah dan shalawat dan meminta doa kepada orang sholeh. Demikian juga tawassul adalah salah satu usaha agar doa yang kita panjatkan diterima dan dikabulkan Allah SWT . Dengan demikian, tawasul adalah alternatif dalam berdoa dan bukan merupakan keharusan<br /><br />Para ulama sepakat memperbolehkan tawassul kepada Allah SWT dengan perantaraan amal sholeh, sebagaimana orang melaksanakan sholat, puasa dan membaca Al-Qur’an. Seperti hadis yang sangat populer diriwayatkan dalam hadits sahih yang menceritakan tentang tiga orang yang terperangkap di dalam gua, yang pertama bertawassul kepada Allah SWT atas amal baiknya terhadap kedua orang tuanya; yang kedua bertawassul kepada Allah SWT atas perbuatannya yang selalu menjahui perbuatan tercela walaupun ada kesempatan untuk melakukannya; dan yang ketiga bertawassul kepada Allah SWT atas perbuatannya yang mampu menjaga amanat terhadap harta orang lain dan mengembalikannya dengan utuh, maka Allah SWT memberikan jalan keluar bagi mereka bertiga.<br /><br />Adapun yang menjadi perbedaan di kalangan ulama adalah bagaimana hukumnya bertawassul tidak dengan amalnya sendiri melainkan dengan seseorang yang dianggap sholeh dan mempunyai martabat dan derajat tinggi di mata Allah SWT. Sebagaimana ketika seseorang mengatakan: “Ya Allah SWT aku bertawassul kepada-Mu melalui nabi-Mu Muhammmad SAW atau Abu Bakar atau Umar dll”. Para ulama berbeda pendapat mengenai masalah ini.<br /><br />Pendapat mayoritas ulama mengatakan boleh, namun beberapa ulama mengatakan tidak boleh. Akan tetapi kalau dikaji secara lebih detail dan mendalam, perbedaan tersebut hanyalah sebatas perbedaan lahiriyah bukan perbedaan yang mendasar karena pada dasarnya tawassul kepada dzat (entitas seseorang), adalah tawassul pada amal perbuatannya, sehingga masuk dalam kategori tawassul yang diperbolehkan oleh ulama’. Pendapat ini berargumen dengan prilaku (atsar) sahabat Nabi SAW:<br /><br />عَنْ أَنَسٍ بْنِ مَالِكٍ إِنَّ عُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ كَانَ إِذَا قَحَطُوْا اسْتَسْقَى بِالعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ المُطَلِّبِ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنَّا كُنَّا نَتَوَسَّلُ إَلَيْكَ بِنَبِيِّنَا فَتُسْقِيْنَا وَإِنَّا نَنَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِعَمِّ نَبِيِّنَا فَاسْقِنَافَيَسْقُوْنَ. أخرجه الإمام البخارى فى صحيحه ج: 1 ص:137<br /><br />“Dari Anas bin malik bahwa Umar bin Khattab ketika menghadapi kemarau panjang, mereka meminta hujan melalui Abbas bin Abdul Muttalib, lalu Umar berkata: "Ya Allah, kami telah bertawassul dengan Nabi kami SAW dan Engkau beri kami hujan, maka kini kami bertawassul dengan Paman Nabi kita SAW, maka turunkanlah hujan..”. maka hujanpun turun.” (HR. Bukhori)<br /><br />Imam Syaukani mengatakan bahwa tawassul kepada Nabi Muhammad SAW ataupun kepada yang lain (orang shaleh), baik pada masa hidupnya maupun setelah meninggal adalah merupakan ijma’ para sahabat. "Ketahuilah bahwa tawassul bukanlah meminta kekuatan orang mati atau yang hidup, tetapi berperantara kepada keshalihan seseorang, atau kedekatan derajatnya kepada Allah SWT, sesekali bukanlah manfaat dari manusia, tetapi dari Allah SWT yang telah memilih orang tersebut hingga ia menjadi hamba yang shalih, hidup atau mati tak membedakan atau membatasi kekuasaan Allah SWT, karena ketakwaan mereka dan kedekatan mereka kepada Allah SWT tetap abadi walau mereka telah wafat."<br /><br />Orang yang bertawassul dalam berdoa kepada Allah SWT menjadikan perantaraan berupa sesuatu yang dicintai-Nya dan dengan berkeyakinan bahwa Allah SWT juga mencintai perantaraan tersebut. Orang yang bertawassul tidak boleh berkeyakinan bahwa perantaranya kepada Allah SWT bisa memberi manfaat dan madlarat kepadanya. Jika ia berkeyakinan bahwa sesuatu yang dijadikan perantaraan menuju Allah SWT itu bisa memberi manfaat dan madlarat, maka dia telah melakukan perbuatan syirik, karena yang bisa memberi manfaat dan madlarat sesungguhnya hanyalah Allah SWT semata. <br /><br />Jadi kami tegaskan kembali bahwa sejatinya tawassul adalah berdoa kepada Allah SWT melalui suatu perantara, baik perantara tersebut berupa amal baik kita ataupun melalui orang sholeh yang kita anggap mempunyai posisi lebih dekat kepada Allah SWT. Tawassul hanyalah merupakan pintu dan perantara dalam berdoa untuk menuju Allah SWT. Maka tawassul bukanlah termasuk syirik karena orang yang bertawasul meyakini bahwa hanya Allah-lah yang akan mengabulkan semua doa. Wallahu a’lam bi al-shawab.<br /><br />H M. Cholil Nafis<br />Wakil Ketua Lembaga Bahtsul Masail PBNUMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-51580351796184317722010-10-11T18:21:00.000-07:002010-10-11T18:22:59.205-07:00Doa-doa IstighotsahBerikut ini adalah doa-doa yang dibaca dalam istighotsah, sebagaimana dalam buku “Panduan Praktis Istighotsah” oleh Pengurus Pusat Lembaga Dakwah Nahdlatul Ulama (LDNU):<br /><br />بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم<br /><br />Dengan nama Allah Yang Maha Pengasih lagi Maha Penyayang<br /><br />الفَاتِحَة x1<br /><br />(Surat Al-Fatihah)<br /><br />أسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ x3 <br /><br />Saya mohon ampun kepada Allah Yang Maha Agung<br /><br />لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إلَّا بِا للهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيْمِ x3 <br /><br />Tiada daya untuk menjauhi maksiat kecuali dengan pemeliharaan Allah dan tiada kekuatan untuk melakukan ketaatan kecuali dengan pertolongan Allah<br /><br />أللَّهُمَّ صَلِّي عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ x3 <br /><br />Ya Allah. Limpahkanlah rahmat dan kemuliaan kepada junjungan kami Nabi Muhammad berserta keluarganya<br /><br />لَا إلهَ إلَّا أنْتَ سُبْحَانَكَ إنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِيْنَ x40 <br /><br />Tiada Tuhan yang berhak disembah selain Engkau, Maha Suci Engkau, Sungguh aku termasuk orang-orang yang telah berbuat dzalim<br /><br />يَا اَللهُ يَا قَدِيْمُ x33 <br /><br />Wahai Allah, wahai Dzat yang ada tanpa permualaan<br /><br />يَا سَمِيْعُ يَا بَصِيْرُ x33<br /><br />Wahai Allah, wahai Dzat Yang Maha Mendengar dan Maha Melihat<br /><br />يَا مُبْدِعُ يَا خَالِقُ x33 <br /><br />Wahai Dzat yang mewujudkan sesuatu dari tidak ada, wahai Dzat Yang Maha Pencipta<br /><br />يَا حَفِيْظُ يَا نَصِيْرُ يَا وَكِيْلُ ياَ اللهُ x33<br /><br />Wahai Dzat yang memelihara dari keburukan dan kebinasaan, wahai Dzat Yang Maha Menolong, wahai Dzat yang menjamin rizki para hamba dan mengetahui kesulitan-kesulitan hamba, ya Allah<br /><br />يَا خَيُّ يَا قَيُّوْمُ بِرَحْمَتِكَ أسْتَغِيْثُ x33 <br /><br />Wahai Dzat Yang Hidup, yang terus menerus mengurus makhluknya, dengan rahmat-Mu aku memohon pertolongan-MU<br /><br />يَا لَطِيْفُ x41<br /><br />Wahai Dzat yang Maha Pengasih dan Maha Penyayang<br /><br />أسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ إنَّهُ كَانَ غَفَّارًا x33<br /><br />Aku mohon ampung kepada Allah Yang Maha Agung, sunggu Allah Dzat Yang Maha Pengampun<br /><br />أللَّهُمَّ صَلِّي عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ قَدْ ضَاقَتْ حِيْلَتِي أدْرِكْنِي <br /><br />يَا اَللهُ x3<br /><br />Ya Allah, limpahkanlah rahmat dan kemuliaan kepada junjungan kami Nabi Muhammad, sungguh telah habis daya dan upayaku maka tolonglah kami, Ya Allah Ya Allah Ya Allah<br /><br />أللّهُمَّ صَلِّي صَلَاةً كَامِلَةً وَسَلِّمْ سَلَامًا تَامًّا عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدِ الّذِي تَنْحَلُّ بِهِ الْعُقَدُ وَتَنْفَرِجُ بِهِ الْكُرَبُ وَتُقْضَى بِهِ الْحَوَائِجُ وَتُنَالُ بِهِ الرَّغَائِبُ وَحُسْنُ الْخَوَاتِمِ وَيُسْتَسْقَى الْغَمَامُ بِوَجْهِهِ الْكَرِيْمِ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ فِيْ كُلِّ لَمْحَةٍ وَنَفَسٍ بِعَدَدِ كُلِّ مَعْلُوْمٍ لَكَ x1<br /><br />Ya Allah, limpahkanlah shalawat yang sempurna dan curahkanlah salam kesejahteraan yang penuh kepada junjungan kami Nabi Muhammad, yang dengan sebab beliau semua kesulitan dapat terpecahkan, semua kesusahan dapat dilenyapkan, semua keperluan dapat terpenuhi, dan semua yang didambakan serta husnul khatimah dapat diraih, dan berkat dirinya yang mulia hujanpun turun, dan semoga terlimpahkan kepada keluarganya serta para sahabatnya, di setiap detik dan hembusan nafas sebanyak bilangan semua yang diketahui oleh Engkau<br /><br /><br />يَا بَدِيْعُ x41<br /><br />Wahai Dzat yang menciptakan makhluk tanpa ada contoh sebelumnya<br /><br />حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيْلُ x33<br /><br />Cukup bagi kami Allah, dan Dia sebaik-baik penolong<br /><br />يس x1<br /><br />(Surat Yasiin)<br /><br />اللهُ أكْبَرُ يَا رَبَّنَا وَإلَهَنَا وَسَيِّدَنَا أنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِيْنَ x3<br /><br />Allah maha besar maha mulia, Wahai Tuhan kami, sesembahan kami, tuan kami, Engkau-lah penolong kami, menangkan kami atas orangorang kafir<br /><br />حَصَّنْتُكُمْ بِالْحَيِّ الْقَيُّوْمِ الَّذِيْ لَا يَمُوْتُ أبَدًا وَدَفَعْتُ عَنْكُمُ السُّوْءَ بِألْفِ ألْفِ ألْفِ لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إلَّا بِا للهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيْمِ x3 <br /><br />Aku mohonkan pemeliharaan untuk kalian kepada Dzat yang maha hidup dan terus menerus mengatur hamba-Nya yang tidak pernah mati selamanya, dan aku tolak dan hindarkan dari kalian segala keburukan dengan sejuta bacaan “La haula wa la quwwata illa billahil aliyyil adzim”<br /><br />الْحَمْدُ للهِ الَّذِيْ أنْعَمَ عَلَيْنَا وَهَدَانَا عَلَى دَيْنِ الإسْلَامِ x3<br /><br />Segala puji bagi Allah yang telah memberikan kita nikmat dan petunjuk kepada agama Islam<br /><br />بِسْمِ اللهِ مَاشَاءَ اللهُ لَا يَسُوْقُ الْخَيْرَ إلَّا اللهِ بِسْمِ اللهِ مَاشَاءَ اللهُ لَا يَصْرِفُ السُّوْءَ إلَّا اللهُ بِسْمِ اللهِ مَاشَاءَ اللهُ مَا كَانَ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللهِ بِسْمِ اللهِ مَاشَاءَ اللهُ لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إلَّا بِا للهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيْمِ x1<br /><br />Dengan nama Allah yang segala sesuatu terjadi dengan kehendak-Nya, tidak ada yang mendatangkan kebaikan kecuali la. Dengan nama Allah yang segala sesuatu terjadi dengan kehendak-Nya, tidak ada yang menyingkirkan keburukan kecuali la. Dengan nama Allah yang segala sesuatu terjadi dengan kehendak-Nya, tidak ada kenikmatan melainkan dari Allah. Dengan nama Allah yang segala sesuatu terjadi dengan kehendak-Nya, tiada daya untuk berbuat kebaikan kecuali dengan pertolongan Allah dan tiada kekuatan untuk menghindar dari perbuatan maksiat kecuali dengan perlindungan Allah yang maha Mulia dan maha agung<br /><br />سَألْتُكَ يَا غَفَّارُ عَفْوًا وَتَوْبَةً وَبِالْقَهْرِ يَا قَهَّارُ خُذْ مَنْ تَحَيَّلَا x3<br /><br />Ya Allah, aku memohon ampunan dan taubat yang diterima kepada-Mu Ya Allah yang maha pengampun, dan dengan kekuatan dan kekuasaan-Mu Wahai Dzat yang maha mengalahkan, tundukkan dan hukumlah orang yang melakukan tipu muslihat dan ingin mencelakai kami<br /><br />يَا جَبَّارُ يَا قَهَّارُ يَا ذَا الْبَطْشِ الشَّدِيْدِ خُذْ حَقَّنَا وَحَقَّ الْمُسْلِمِيْنَ مِمَّنْ ظَلَمَنَا وَالْمُسْلِمِيْنَ وَتَعَدَّى عَلَيْنَا وَعَلَى الْمُسْلِمِيْنَ x3 <br /><br />Wahai Dzat yang maha mengalahkan, maha menundukkan, Dzat yang keras azab-Nya, ambilkan hak-hak kami dan hak-hak umat Islam dari orang-orang yang menzhalimi kami dan menzhalimi umat Islam, yang telah menganiaya kami dan menganiaya umat Islam<br /><br />الفَاتِحَة x1 <br /><br />(Surat Al-Fatihah)<br /><br />التَّهْلِيْل<br /><br />(Bacaan tahlil lengkap...)<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-28140245296483650312010-10-11T01:11:00.001-07:002010-10-11T01:11:50.491-07:00Merayakan Maulid Nabi SAW (2)Jika sebagian umat Islam ada yang berpendapat bahwa merayakan Maulid Nabi SAW adalah bid’ah yang sesat karena alasan tidak pernah dikerjakan oleh Rasulullah saw sebagaimana dikatakan oleh beliau:<br /> <br />إِيَّاكُمْ وَمُحْدَثَاتِ الأُمُوْرِ فَإِنَّ كُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ. رواه أبو داود والترمذي<br /><br />Hindarilah amalan yang tidak ku contohkan (bid`ah), karena setiap bid`ah menyesatkan. (HR Abu Daud dan Tarmizi)<br /><br />Maka selain dalil dari Al-Qur’an dan Hadits Nabi tersebut, juga secara semantik (lafzhi) kata ‘kullu’ dalam hadits tersebut tidak menunjukkan makna keseluruhan bid’ah (kulliyah) tetapi ‘kullu’ di sini bermakna sebagian dari keseluruhan bid’ah (kulli) saja. Jadi, tidak seluruh bid’ah adalah sesat karena ada juga bid’ah hasanah, sebagaimana komentar Imam Syafi’i:<br /><br />المُحْدَثَاتُ ضَرْباَنِ مَاأُحْدِثَ يُخَالِفُ كِتاَباً أَوْسُنَّةً أَوْأَثَرًا أَوْإِجْمَاعًا فَهَذِهِ بِدْعَةُ الضَّلاَلِ وَمَاأُحْدِثَ مِنَ الخَيْرِ لاَيُخَالِفُ شَيْئاً مِنْ ذَالِكَ فَهِيَ مُحْدَثَةٌ غَيْرَ مَذْمُوْمَةٍ<br /><br />Sesuatu yang diada-adakan (dalam agama) ada dua macam: Sesuatu yang diada-adakan (dalam agama) bertentangan dengan Al-Qur’an, Sunnah Nabi SAW, prilakuk sahabat, atau kesepakatan ulama maka termasuk bid’ah yang sesat; adapun sesuatu yang diada-adakan adalah sesuatu yang baik dan tidak menyalahi ketentuan (al Qur’an, Hadits, prilaku sahabat atau Ijma’) maka sesuatu itu tidak tercela (baik). (Fathul Bari, juz XVII: 10)<br /><br />Juga realitas di dunia Islam dapat menjadi pertimbangan untuk jawaban kepada mereka yang melarang maulid Nabi SAW. Ternyata fenomena tradisi maulid Nabi SAW itu tidak hanya ada di Indonesia, tapi merata di hampir semua belahan dunia Islam. Kalangan awam diantara mereka barangkali tidak tahu asal-usul kegiatan ini. Tetapi mereka yang sedikit mengerti hukum agama berargumen bahwa perkara ini tidak termasuk bid`ah yang sesat karena tidak terkait dengan ibadah mahdhah atau ritual peribadatan dalam syariat.<br /><br />Buktinya, bentuk isi acaranya bisa bervariasi tanpa ada aturan yang baku. Semangatnya justru pada momentum untuk menyatukan semangat dan gairah ke-islaman. Mereka yang melarang peringatan maulid Nabi SAW sulit membedakan antara ibadah dengan syi’ar Islam. Ibadah adalah sesuatu yang baku (given/tauqifi) yang datang dari Allah SWT, tetapi syi’ar adalah sesuatu yang ijtihadi, kreasi umat Islam dan situasional serta mubah.<br /><br />Perlu dipahami, sesuatu yang mubah tidak semuanya dicontohkan oleh Rasulullah SAW. Imam as-Suyuthi mengatakan dalam menananggapi hukum perayaan maulid Nabi SAW:<br /><br />وَالجَوَابُ عِنْدِيْ أَنَّ أَصْلَ عَمَلِ المَوْلِدِ الَّذِيْ هُوَ اِجْتِمَاعُ النَّاسِ وَقِرَأَةُ مَاتَيَسَّّرَ مِنَ القُرْآنِ وَرِوَايَةُ الأَخْبَارِ الوَارِدَةِ فِيْ مَبْدَأِ أَمْرِالنَّبِيّ صَلَّّىاللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّّمَ مَاوَقَعَ فِيْ مَوْلِدِهِ مِنَ الاَياَتِ ثُمَّ يَمُدُّ لَهُمْ سِمَاطٌ يَأْكُلُوْنَهُ وَيَنْصَرِفُوْنَهُ مِنْ غَيْرِ زِيَادَةٍ عَلَى ذَالِكَ مِنَ البِدَعِ الحَسَنَةِ الَّتِيْ يُثَابُ عَلَيْهَا صَاحِبُهَا لِمَا فِيْهِ مِنْ تَعْظِيْمِ قَدْرِ النَّبِيْ صََلََّى اللهُُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَإِظْهَارِالفَرَحِ وَالِاسْتِبْشَارِ بِمَوْلِدِهِ الشَّرِيْفِ <br /><br />Menurut saya asal perayaan maulid Nabi SAW, yaitu manusia berkumpul, membaca al-Qur’an dan kisah-kisah teladan Nabi SAW sejak kelahirannya sampai perjalanan hidupnya. Kemudian dihidangkan makanan yang dinikmati bersama, setelah itu mereka pulang. Hanya itu yang dilakukan, tidak lebih. Semua itu tergolong bid’ah hasanah(sesuatu yang baik). Orang yang melakukannya diberi pahala karena mengagungkan derajat Nabi SAW, menampakkan suka cita dan kegembiraan atas kelahiran Nabi Muhamad saw yang mulia. (Al- Hawi Lil-Fatawa, juz I, h. 251-252)<br /><br />Pendapat Ibnu Hajar al-Haithami: “Bid’ah yang baik itu sunnah dilakukan, begitu juga memperingati hari maulid Rasulullah SAW.” <br /><br />Pendapat Abu Shamah (guru Imam Nawawi): ”Termasuk hal baru yang baik dilakukan pada zaman ini adalah apa yang dilakukan tiap tahun bertepatan pada hari kelahiran Rasulullah saw. dengan memberikan sedekah dan kebaikan, menunjukkan rasa gembira dan bahagia, sesungguhnya itu semua berikut menyantuni fakir miskin adalah tanda kecintaan kepada Rasulullah SAW dan penghormatan kepada beliau, begitu juga merupakan bentuk syukur kepada Allah atas diutusnya Rasulullah SAW kepada seluruh alam semesta”.<br /><br />Untuk menjaga agar perayaan maulid Nabi SAW tidak melenceng dari aturan agama yang benar, sebaiknya perlu diikuti etika-etika berikut:<br /><br />1. Mengisi dengan bacaan-bacaan shalawat kepada Rasulullah SAW. <br />2. Berdzikir dan meningkatkan ibadah kepada Allah SWT. <br />3. Membaca sejarah Rasulullah SAW dan menceritakan kebaikan-kebaikan dan keutamaan-keutamaan beliau.<br />4. Memberi sedekah kepada yang membutuhkan atau fakir miskin.<br />5. Meningkatkan silaturrahim.<br />6. Menunjukkan rasa gembira dan bahagia dengan merasakan senantiasa kehadiran Rasulullah SAW di tengah-tengah kita.<br />7. Mengadakan pengajian atau majlis ta’lim yang berisi anjuran untuk kebaikan dan mensuritauladani Rasulullah SAW.<br /><br />HM Cholil Nafis MA<br />Wakil Ketua Lembaga Bahtsul Masa’il (LBM) PBNU<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-30563249735775974512010-10-11T01:09:00.000-07:002010-10-11T01:10:24.043-07:00Merayakan Maulid Nabi SAW (1)Memang Rasulullah SAW tidak pernah melakukan seremoni peringatan hari lahirnya. Kita belum pernah menjumpai suatu hadits/nash yang menerangkan bahwa pada setiap tanggal 12 Rabi’ul Awwal (sebagian ahli sejarah mengatakan 9 Rabiul Awwal), Rasulullah SAW mengadakan upacara peringatan hari kelahirannya. Bahkan ketika beliau sudah wafat, kita belum pernah mendapati para shahabat r.a. melakukannya. Tidak juga para tabi`in dan tabi`it tabi`in. <br /><br />Menurut Imam As-Suyuthi, tercatat sebagai raja pertama yang memperingati hari kelahiran Rasulullah saw ini dengan perayaan yang meriah luar biasa adalah Raja Al-Mudhaffar Abu Sa`id Kukburi ibn Zainuddin Ali bin Baktakin (l. 549 H. - w.630 H.). Tidak kurang dari 300.000 dinar beliau keluarkan dengan ikhlas untuk bersedekah pada hari peringatan maulid ini. Intinya menghimpun semangat juang dengan membacakan syi’ir dan karya sastra yang menceritakan kisah kelahiran Rasulullah SAW.<br /><br />Di antara karya yang paling terkenal adalah karya Syeikh Al-Barzanji yang menampilkan riwayat kelahiran Nabi SAW dalam bentuk natsar (prosa) dan nazham (puisi). Saking populernya, sehingga karya seni Barzanji ini hingga hari ini masih sering kita dengar dibacakan dalam seremoni peringatan maulid Nabi SAW.<br /><br />Maka sejak itu ada tradisi memperingati hari kelahiran Nabi SAW di banyak negeri Islam. Inti acaranya sebenarnya lebih kepada pembacaan sajak dan syi`ir peristiwa kelahiran Rasulullah SAW untuk menghidupkan semangat juang dan persatuan umat Islam dalam menghadapi gempuran musuh. Lalu bentuk acaranya semakin berkembang dan bervariasi.<br /><br />Di Indonesia, terutama di pesantren, para kyai dulunya hanya membacakan syi’ir dan sajak-sajak itu, tanpa diisi dengan ceramah. Namun kemudian ada muncul ide untuk memanfaatkan momentum tradisi maulid Nabi SAW yang sudah melekat di masyarakat ini sebagai media dakwah dan pengajaran Islam. Akhirnya ceramah maulid menjadi salah satu inti acara yang harus ada, demikian juga atraksi murid pesantren. Bahkan sebagian organisasi Islam telah mencoba memanfaatkan momentum itu tidak sebatas seremoni dan haflah belaka, tetapi juga untuk melakukan amal-amal kebajikan seperti bakti sosial, santunan kepada fakir miskin, pameran produk Islam, pentas seni dan kegiatan lain yang lebih menyentuh persoalan masyarakat.<br /><br />Kembali kepada hukum merayakan maulid Nabi SAW, apakah termasuk bid`ah atau bukan?<br /><br />Memang secara umum para ulama salaf menganggap perbuatan ini termasuk bid`ah. Karena tidak pernah diperintahkan oleh Rasulullah saw dan tidak pernah dicontohkan oleh para shahabat seperti perayaan tetapi termasuk bid’ah hasanah (sesuatu yang baik), Seperti Rasulullah SAW merayakan kelahiran dan penerimaan wahyunya dengan cara berpuasa setiap hari kelahirannya, yaitu setia hari Senin Nabi SAW berpuasa untuk mensyukuri kelahiran dan awal penerimaan wahyunya. <br /><br />عَنْ أَبِيْ قَتَادَةَ الأَنْصَارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُوْلَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سُئِلَ عَنْ صَوْمِ الْإِثْنَيْنِ فَقَالَ” : فِيْهِ وُلِدْتُ وَفِيْهِ أُنْزِلَ عَلَيَّ . رواه مسلم<br /><br />“Dari Abi Qotadah al-Anshori RA sesungguhnya Rasulullah SAW pernah ditanya mengenai puasa hari senin. Rasulullah SAW menjawab: Pada hari itu aku dilahirkan dan wahyu diturunkan kepadaku.” (H.R. Muslim) <br /><br />Kita dianjurkan untuk bergembira atas rahmat dan karunia Allah SWT kepada kita. Termasuk kelahiran Nabi Muhammad SAW yang membawa rahmat kepada alam semesta. Allah SWT berfirman:<br /><br />قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُواْ هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ <br /><br />“Katakanlah: ‘Dengan kurnia Allah dan rahmat-Nya, hendaklah dengan itu mereka bergembira. Kurnia Allah dan rahmat-Nya itu adalah lebih baik dari apa yang mereka kumpulkan.’ ” (QS.Yunus:58).<br /><br />Ada sebuah hadits yang diriwayatkan oleh Al-Bukhari. Hadits itu menerangkan bahwa pada setiap hari senin, Abu Lahab diringankan siksanya di Neraka dibandingkan dengan hari-hari lainnya. Hal itu dikarenakan bahwa saat Rasulullah saw lahir, dia sangat gembira menyambut kelahirannya sampai-sampai dia merasa perlu membebaskan (memerdekakan) budaknya yang bernama Tsuwaibatuh Al-Aslamiyah.<br /><br />Jika Abu Lahab yang non-muslim dan Al-Qur’an jelas mencelanya, diringankan siksanya lantaran ungkapan kegembiraan atas kelahiran Rasulullah SAW, maka bagaimana dengan orang yang beragama Islam yang gembira dengan kelahiran Rasulullah SAW?<br /><br />HM Cholil Nafis MA<br />Wakil Ketua Lembaga Bahtsul Masa’il (LBM) PBNU<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-58608356971221102042010-10-11T00:43:00.000-07:002010-10-11T01:08:58.121-07:00Perayaan Maulid Nabi dan Kontroversi Ma'na Bid’ahPeryataan bahwa perayaan maulid Nabi adalah amalan bid'ah adalah peryataan sangat tidak tepat, karena bid'ah adalah sesuatu yang baru atau diada-adakan dalam Islam yang tidak ada landasan sama sekali dari dari Al-Qur'an dan as-Sunah. Adapun maulid walaupun suatu yang baru di dalam Islam akan tetapi memiliki landasan dari Al-Qur'an dan as-Sunah.<br /><br />Pada maulid Nabi di dalamya banyak sekali nilai ketaatan, seperti: sikap syukur, membaca dan mendengarkan bacaan Al-Quran, bersodaqoh, mendengarkan mauidhoh hasanah atau menuntut ilmu, mendengarkan kembali sejarah dan keteladanan Nabi, dan membaca sholawat yang kesemuanya telah dimaklumi bersama bahwa hal tersebut sangat dianjurkan oleh agama dan ada dalilnya di dalam Al-Qur'an dan as-Sunah.<br /><br />Pengukhususan Waktu<br /><br />Ada yang menyatakan bahwa menjadikan maulid dikatakan bid'ah adalah adanya pengkhususan (takhsis) dalam pelakanaan di dalam waktu tertentu, yaitu bulan Rabiul Awal yang hal itu tidak dikhususkan oleh syariat. Pernyataan ini sebenarnaya perlu di tinjau kembali, karena takhsis yang dilarang di dalam Islam ialah takhsis dengan cara meyakini atau menetapkan hukum suatu amal bahwa amal tersebut tidak boleh diamalkan kecuali hari-hari khusus dan pengkhususan tersebut tidak ada landasan dari syar'i sendiri(Dr Alawy bin Shihab, Intabih Dinuka fi Khotir: hal.27).<br /><br />Hal ini berbeda dengan penempatan waktu perayaan maulid Nabi pada bulan Rabiul Awal, karena orang yang melaksanakan maulid Nabi sama sekali tidak meyakini, apalagi menetapkan hukum bahwa maulid Nabi tidak boleh dilakukan kecuali bulan Robiul Awal, maulid Nabi bisa diadakan kapan saja, dengan bentuk acara yang berbeda selama ada nilai ketaatan dan tidak bercampur dengan maksiat.<br /><br />Pengkhususan waktu maulid disini bukan kategori takhsis yang di larang syar'i tersebut, akan tetapi masuk kategori tartib (penertiban).<br /><br />Pengkhususan waktu tertentu dalam beramal sholihah adalah diperbolehkan, Nabi Muhammad sendiri mengkhusukan hari tertentu untuk beribadah dan berziaroh ke masjid kuba, seperti diriwatkan Ibnu Umar bahwa Nabi Muhammad mendatangi masjid Kuba setiap hari Sabtu dengan jalan kaki atau dengan kendaraan dan sholat sholat dua rekaat di sana (HR Bukhari dan Muslim). Ibnu Hajar mengomentari hadis ini mengatakan: "Bahwa hadis ini disertai banyaknya riwayatnya menunjukan diperbolehkan mengkhususan sebagian hari-hari tertentu dengan amal-amal salihah dan dilakukan terus-menerus".(Fathul Bari 3: hal. 84)<br /><br />Imam Nawawi juga berkata senada di dalam kitab Syarah Sahih Muslim. Para sahabat Anshor juga menghususkan waktu tertentu untuk berkumpul untuk bersama-sama mengingat nikmat Allah,( yaitu datangnya Nabi SAW) pada hari Jumat atau mereka menyebutnya Yaumul 'Urubah dan direstui Nabi.<br /><br />Jadi dapat difahami, bahwa pengkhususan dalam jadwal Maulid, Isro' Mi'roj dan yang lainya hanyalah untuk penertiban acara-acara dengan memanfaatkan momen yang sesui, tanpa ada keyakinan apapun, hal ini seperti halnya penertiban atau pengkhususan waktu sekolah, penghususan kelas dan tingkatan sekolah yang kesemuanya tidak pernah dikhususkan oleh syariat, tapi hal ini diperbolehkan untuk ketertiban, dan umumnya tabiat manusia apabila kegiatan tidak terjadwal maka kegiatan tersebut akan mudah diremehkan dan akhirnya dilupakan atau ditinggalkan. <br /><br />Acara maulid di luar bulan Rabiul Awal sebenarnya telah ada dari dahulu, seperti acara pembacaan kitab Dibagh wal Barjanji atau kitab-kitab yang berisi sholawat-sholawat yang lain yang diadakan satu minggu sekali di desa-desa dan pesantren, hal itu sebenarnya adalah kategori maulid, walaupun di Indonesia masyarakat tidak menyebutnya dengan maulid, dan jika kita berkeliling di negara-negara Islam maka kita akan menemukan bentuk acara dan waktu yang berbeda-beda dalam acara maulid Nabi, karena ekpresi syukur tidak hanya dalam satu waktu tapi harus terus menerus dan dapat berganti-ganti cara, selama ada nilai ketaatan dan tidak dengan jalan maksiat.<br /><br />Semisal di Yaman, maulid diadakan setiap malam jumat yang berisi bacaan sholawat-sholawat Nabi dan ceramah agama dari para ulama untuk selalu meneladani Nabi. Penjadwalan maulid di bulan Rabiul Awal hanyalah murni budaya manusia, tidak ada kaitanya dengan syariat dan barang siapa yang meyakini bahwa acara maulid tidak boleh diadakan oleh syariat selain bulan Rabiul Awal maka kami sepakat keyakinan ini adalah bid'ah dholalah.<br /><br />Tak Pernah Dilakukan Zaman Nabi dan Sohabat<br /><br />Di antara orang yang mengatakan maulid adalah bid'ah adalah karena acara maulid tidak pernah ada di zaman Nabi, sahabat atau kurun salaf. Pendapat ini muncul dari orang yang tidak faham bagaimana cara mengeluarkan hukum(istimbat) dari Al-Quran dan as-Sunah. Sesuatu yang tidak dilakukan Nabi atau Sahabat –dalam term ulama usul fiqih disebut at-tark – dan tidak ada keterangan apakah hal tersebut diperintah atau dilarang maka menurut ulama ushul fiqih hal tersebut tidak bisa dijadikan dalil, baik untuk melarang atau mewajibkan.<br /><br />Sebagaimana diketahui pengertian as-Sunah adalah perkatakaan, perbuatan dan persetujuan beliau. Adapun at-tark tidak masuk di dalamnya. Sesuatu yang ditinggalkan Nabi atau sohabat mempunyai banyak kemungkinan, sehingga tidak bisa langsung diputuskan hal itu adalah haram atau wajib. Disini akan saya sebutkan alasan-alasan kenapa Nabi meninggalkan sesuatu:<br /><br />1. Nabi meniggalkan sesuatu karena hal tersebut sudah masuk di dalam ayat atau hadis yang maknanya umum, seperti sudah masuk dalam makna ayat: "Dan perbuatlah kebajikan, supaya kamu mendapat kemenangan.''(QS Al-Haj: 77). Kebajikan maknanya adalah umum dan Nabi tidak menjelaskan semua secara rinci.<br /> <br />2. Nabi meninggalkan sesutu karena takut jika hal itu belai lakukan akan dikira umatnya bahwa hal itu adalah wajib dan akan memberatkan umatnya, seperti Nabi meninggalkan sholat tarawih berjamaah bersama sahabat karena khawatir akan dikira sholat terawih adalah wajib.<br /><br />3. Nabi meninggalkan sesuatu karena takut akan merubah perasaan sahabat, seperti apa yang beliau katakan pada siti Aisyah: "Seaindainya bukan karena kaummu baru masuk Islam sungguh akan aku robohkan Ka'bah dan kemudian saya bangun kembali dengan asas Ibrahim as. Sungguh Quraiys telah membuat bangunan ka'bah menjadi pendek." (HR. Bukhori dan Muslim) Nabi meninggalkan untuk merekontrusi ka'bah karena menjaga hati mualaf ahli Mekah agar tidak terganggu. <br /><br />4. Nabi meninggalkan sesuatu karena telah menjadi adatnya, seperti di dalam hadis: Nabi disuguhi biawak panggang kemudian Nabi mengulurkan tangannya untuk memakannya, maka ada yang berkata: "itu biawak!", maka Nabi menarik tangannya kembali, dan beliu ditanya: "apakah biawak itu haram? Nabi menjawab: "Tidak, saya belum pernah menemukannya di bumi kaumku, saya merasa jijik!" (QS. Bukhori dan Muslim) hadis ini menunjukan bahwa apa yang ditinggalkan Nabi setelah sebelumnya beliu terima hal itu tidak berarti hal itu adalah haram atau dilarang.<br /><br />5. Nabi atau sahabat meninggalkan sesuatu karena melakukan yang lebih afdhol. Dan adanya yang lebih utama tidak menunjukan yang diutamai (mafdhul) adalah haram.dan masih banyak kemungkinan-kemungkinan yang lain (untuk lebih luas lih. Syekh Abdullah al Ghomariy. Husnu Tafahum wad Dark limasalatit tark)<br /><br />Dan Nabi bersabda:" Apa yang dihalalakan Allah di dalam kitab-Nya maka itu adalah halal, dan apa yang diharamkan adalah haram dan apa yang didiamkan maka itu adalah ampunan maka terimalah dari Allah ampunan-Nya dan Allah tidak pernah melupakan sesuatu, kemudian Nabi membaca:" dan tidaklah Tuhanmu lupa".(HR. Abu Dawud, Bazar dll.) dan Nabi juga bersabda: "Sesungguhnya Allah menetapkan kewajiban maka jangan enkau sia-siakan dan menetapkan batasan-batasan maka jangan kau melewatinya dan mengharamkan sesuatu maka jangan kau melanggarnya, dan dia mendiamkan sesuatu karena untuk menjadi rahmat bagi kamu tanpa melupakannya maka janganlah membahasnya".(HR.Daruqutnhi)<br /><br />Dan Allah berfirman:"Apa yang diberikan Rasul kepadamu, Maka terimalah. dan apa yang dilarangnya bagimu, Maka tinggalkanlah. dan bertakwalah kepada Allah. Sesungguhnya Allah amat keras hukumannya."(QS.Al Hasr:7) dan Allah tidak berfirman dan apa yang ditinggalknya maka tinggalkanlah.<br /><br />Maka dapat disimpulkan bahwa "at-Tark" tidak memberi faidah hukum haram, dan alasan pengharaman maulid dengan alasan karena tidak dilakukan Nabi dan sahabat sama dengan berdalil dengan sesuatu yang tidak bisa dijadikan dalil!<br /><br />Imam Suyuti menjawab peryataan orang yang mengatakan: "Saya tidak tahu bahwa maulid ada asalnya di Kitab dan Sunah" dengan jawaban: "Tidak mengetahui dalil bukan berarti dalil itu tidak ada", peryataannya Imam Suyutiy ini didasarkan karena beliau sendiri dan Ibnu Hajar al-Asqolaniy telah mampu mengeluarkan dalil-dalil maulid dari as-Sunah. (Syekh Ali Jum'ah. Al-Bayanul Qowim, hal.28)<br /><br />Zarnuzi Ghufron<br />Ketua LMI-PCINU Yaman dan sekarang sedang belajar di Fakultas Syariah wal Qonun Univ Al-Ahgoff, Hadramaut, Yaman<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-7146338816185982342010-10-11T00:37:00.000-07:002010-10-11T00:38:03.956-07:00FASAL TENTANG WASILAH DAN TAWASSUL (3)Tawassul dengan Rasulullah SAW <br /><br />Sewaktu masih hidup dan setelah wafat, tawassul pada Rasulullah itu disebutkan dalam beberapa ayat Al-Qur’an, misalnya, firman Allah dalam surat An-Nisa’ ayat 64:<br /><br />وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذْظَلَمُوْااَنْفُسَهُمْ جَاءُوْكَ فَاسْتَغْفَرُوااللهَ وَاسْتَغْفَرَلَهُمُ الَّرسُوْلُ لَوْ جَدُوااللهَ تَوَّاباً رَحِيْماً<br /><br />“Walaupun sesungguhnya mereka telah berbuat dhalim terhadap diri mereka, kemudian mereka datang kepadamu (Muhammad), mereka meminta ampun kepada Allah dan Rasul memintakan ampun untuk mereka, pasti mereka menjumpai Allah Maha Pengampun dan Maha Penyayang.”<br /><br />Dalam ayat tersebut, dijelaskan bahwa Allah SWT mengampuni dosa-dosa orang yang dhalim, disamping do’a mereka tetapi ada juga wasilah (do’anya) Rasulullah SAW.<br /><br />Soal tawassul seperti itu, disebutkan pula dalam tafsir Ibnu Katsir juz I;<br /><br />قَالَ الإِمَامُ اْلحَافِظُ السَّيْخُ عِمَادُالدِيْنِ كَثِيْر ذَكَرَ جَمَاعَةٌ مِنْهُمُ السَّيْخُ أَبُوْ مَنْصُوْرٍالصَّبَاغُ فِىكِتَاِبهِ الشَّامِلِ اْلحِكَايَةَ اَلمَشْهُوْرَةَ عَنِ اْلعَتَبِىِّ قَالَ: كُنْتُ جَالِساً عِنْدَ قَبْرِ النَّبِىِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَجَاَء اَعْرَابِىٌّ فَقَالَ: اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَارَسُوْلَ اللهِ َسمِعْتُ اللهَ يَقُوْلُوْ وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذْ ظَلَمُوْااَ نْفُسَهُمْ جَاءُوْكَ فَاسْتَغْفَرُوااللهَ وَاسْتَغْفَرَلَهُمُ الرَّسُوْلُ لَوْجَدُوااللهَ تَوَّاباً رَحِيْماً. وَقَدْجِئْتُكَ مُسْتَغْفِرًالِذَنْبِى مُسْتَشْفِعاً بِكَ اِلىَ رَبِّى ثُمَّ أَنْشَدَ ثُمَ انْصَرَفَ اْلأَعْرَاِبىُّ فَغَلَبَتْنىِ عَيْنىِ فَرَأَيْتُ النَبِىُّ فِى النَّوْمِ فَقَالَ يَاعَتَبِىُّ اْلحَقِّ اْلأَعْرَاِبىُّ فَبَشِّرْهُ اَنَّ اللهَ قَدْ غَفَرَلَهُ.<br /><br />“Berkata Al-Imam Al-Hafidz As-Syekh Imaduddin Ibnu Katsir, menyebutkan segolongan ulama’ di antaranya As-Syekh Abu Manshur As-Shibagh dalam kitabnya As-Syaamil dari Al-Ataby; berkata: saya duduk di kuburan Nabi SAW maka datanglah seorang Badui dan ia berkata: Assalamu’alaika ya Rasulullah! Saya telah mendengar Allah berfirman; Walaupun sesungguhnya mereka telah berbuat dhalim terhadap diri mereka kemudian datang kepadamu dan mereka meminta ampun kepada Allah, dan Rasul memintakan ampun untuk mereka, mereka pasti mendapatkan Allah Maha Pengampun dan Maha Penyayang; dan saya telah datang kepadamu (kekuburan Rssulullah) dengan meminta ampun akan dosaku dan memohon syafa’at dengan wasilahmu (Nabi) kepada Allah, kemudian ia membaca syair memuji Rasulullah, kemudian orang Badui tadi pergi, maka saya ketiduran dan melihat Rasulullah dalam tidur saya, beliau bersabda: Wahai Ataby temuilah orang Badui tadi sampaikan kabar gembira bahwa Allah telah mengampuni dosanya.”<br /><br />Dalam riwayat di atas dipaparkan bahwa Ataby diampuni dosanya dengan tawassul kepada Nabi yang telah wafat. Riwayat di atas diriwayatkan oleh Imam Nawawi dalam <br />لاءيضاح فىمناسك الحج للا مام النووى halaman 485<br /><br />Selanjutnya, diriwayatkan juga oleh Abu Muhammad Ibnu Quddamah dalam kitabnya Al-Mughni juz. III. Riwayat Al-Ataby ini banyak sekali diriwayatkan oleh para Ulama’ terkemuka.<br /><br />KH A Nuril Huda<br />Ketua PP Lembaga Dakwah Nahdlatul Ulama (LDNU)<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-46975985380565721462010-10-11T00:33:00.000-07:002010-10-11T00:34:05.007-07:00Tadarus Al-Qur'an di Bulan RamadhanBulan Ramadhan adalah bulan penuh berkah, karena di dalamnya terkandung beribu kebaikan. Tidak heran pada bulan ini semua umat Islam berlomba-lomba mencari kebaikan, termasuk tadarus (membaca) Alquran. Pada malam hari Ramadlan, masjid-masjid marak dengan bacaan Al-Qur'an secara silih berganti. Tidak jarang, bacaan tersebut disambungkan pada pengeras suara. Semua itu dilakukan dengan satu harapan: berkah Ramadlan yang telah dijanjikan Allah SWT. <br /><br />Bagaimana hukum melakukan tadarus tersebut ? <br /><br />Pada bulan Ramadhan, pahala amal kebaikan akan dilipatgandakan oleh Allah SWT. Abu Hurairah RA meriwayatkan Rasulullah SAW bersabda: “Barangsiapa yang memeriahkan bulan Ramadlan dengan ibadah/qiyamu ramadhan; (dan dilakukan) dengan penuh keimanan dan keikhlasan, maka akan diampuni segala dosanya yang telah lalu”. (Shahih Bukhari, h.1870) <br /><br />Al-Shan’ani dalam kitabnya Subulus Salam menjelaskan, qiyam ramadhan (dalam hadist diatas) adalah mengisi dan memeriahkan malam Ramadlan dengan melakukan shalat dan membaca Al-Qur'an. (Subulus Salam Juz II, h. 173)<br /><br />Membaca Al-Quran pada malam hari di bulan Ramadhan sangat dianjurkan oleh agama. Kemudian bagaimana jika membaca Al-Quran secara bersama-sama, yang satu membaca dan yang lain menyimak?<br /><br />Syaikh Nawawi Al-Bantani menjawab, termasuk membaca Al-Quran adalah mudarasah, yang sering disebut dengan idarah. Yakni seseorang membaca pada orang lain. Kemudian orang lain itu membaca pada dirinya. Yang seperti itu tetap sunah.” (Nihayah al-Zain, 194-195)<br /><br />Dapat disimpulkan bahwa tadarus Al-Quran yang dilakukan di masjid-masjid pada bulan Ramadhan tidak bertentangan dengan agama dan merupakan perbuatan yang sangat baik, karena sesuai dengan tuntunan Rasul. Jika dirasa perlu menggunakan pengeras suara agar menambah syiar Islam, maka hendaklah diupayakan sesuai dengan keperluan dan jangan sampai menganggu pada lingkungannya.<br /><br />(Alif **dikutip dari buku Fiqh Tradisionalis karya KH. Muhyidin Abdussomad h. 183)<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7735623854537078477.post-30358648250680525872010-10-11T00:24:00.000-07:002010-10-11T00:25:37.759-07:00Fasal tentang Bid'ah (2)Jelek dan sesat paralel tidak bertentangan, hal ini terjadi pula dalam Al-Qur’an, Allah SWT telah membuang sifat kapal dalam firman-Nya :<br /><br />وَكَانَ وَرَاءَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِيْنَةٍ غَصْبَا (الكهف: 79)<br />“Di belakang mereka ada raja yang akan merampas semua kapal dengan paksa”. (Al-Kahfi : 79).<br /><br />Dalam ayat tersebut Allah SWT tidak menyebutkan kapal baik apakah kapal jelek; karena yang jelek tidak akan diambil oleh raja. Maka lafadh كل سفينة sama dengan كل بد عة tidak disebutkan sifatnya, walaupun pasti punya sifat, ialah kapal yang baik كل سفينة حسنة .<br /><br />Selain itu, ada pendapat lain tentang bid’ah dari Syaikh Zaruq, seperti dikutip Hadratusy Syaikh Hasyim Asy’ari. Menurutnya, ada tiga norma untuk menentukan, apakah perkara baru dalam urusan agama itu disebut bid’ah atau tidak: Pertama, jika perkara baru itu didukung oleh sebagian besar syari’at dan sumbernya, maka perkara tersebut bukan merupakan bid’ah, akan tetapi jika tidak didukung sama sekali dari segala sudut, maka perkara tersebut batil dan sesat. <br /><br />Kedua, diukur dengan kaidah-kaidah yang digunakan para imam dan generasi salaf yang telah mempraktikkan ajaran sunnah. Jika perkara baru tersebut bertentangan dengan perbuatan para ulama, maka dikategorikan sebagai bid’ah. Jika para ulama masih berselisih pendapat mengenai mana yang dianggap ajaran ushul (inti) dan mana yang furu’ (cabang), maka harus dikembalikan pada ajaran ushul dan dalil yang mendukungnya.<br /><br />Ketiga, setiap perbuatan ditakar dengan timbangan hukum. Adapun rincian hukum dalam syara’ ada enam, yakni wajib, sunah, haram, makruh, khilaful aula, dan mubah. Setiap hal yang termasuk dalam salah satu hukum itu, berarti bias diidentifikasi dengan status hukum tersebut. Tetapi, jika tidak demikian, maka hal itu bisa dianggap bid’ah.<br /><br />Syeikh Zaruq membagi bid’ah dalam tiga macam; pertama, bid’ah Sharihah (yang jelas dan terang). Yaitu bid’ah yang dipastikan tidak memiliki dasar syar’i, seperti wajib, sunnah, makruh atau yang lainnya. Menjalankan bid’ah ini berarti mematikan tradisi dan menghancurkan kebenaran. Jenis bid’ah ini merupakan bid’ah paling jelek. Meski bid’ah ini memiliki seribu sandaran dari hukum-hukum asal ataupun furu’, tetapi tetap tidak ada pengaruhnya. Kedua, bid’ah idlafiyah (relasional), yakni bid’ah yang disandarkan pada suatu praktik tertentu. Seandainya-pun, praktik itu telah terbebas dari unsur bid’ah tersebut, maka tidak boleh memperdebatkan apakah praktik tersebut digolongkan sebagai sunnah atau bukan bid’ah.<br /><br />Ketiga, bid’ah khilafi (bid’ah yang diperselisihkan), yaitu bid’ah yang memiliki dua sandaran utama yang sama-sama kuat argumentasinya. Maksudnya, dari satu sandaran utama tersebut, bagi yang cenderung mengatakan itu termasuk sunnah, maka bukan bid’ah. Tetapi, bagi yang melihat dengan sandaran utama itu termasuk bid’ah, maka berarti tidak termasuk sunnah, seperti soal dzikir berjama’ah atau soal administrasi.<br /><br />Hukum bid’ah menurut Ibnu Abd Salam, seperti dinukil Hadratusy Syeikh dalam kitab Risalah Ahlussunnah Waljama’ah, ada lima macam: pertama, bid’ah yang hukumnya wajib, yakni melaksanakan sesuatu yang tidak pernah dipraktekkan Rasulullah SAW, misalnya mempelajari ilmu Nahwu atau mengkaji kata-kata asing (garib) yang bisa membantu pada pemahaman syari’ah. <br /><br />Kedua, bid’ah yang hukumnya haram, seperti aliran Qadariyah, Jabariyyah dan Mujassimah. Ketiga, bid’ah yang hukumnya sunnah, seperti membangun pemondokan, madrasah (sekolah), dan semua hal baik yang tidak pernah ada pada periode awal. Keempat, bid’ah yang hukumnya makruh, seperti menghiasi masjid secara berlebihan atau menyobek-nyobek mushaf. Kelima, bid’ah yang hukumnya mubah, seperti berjabat tangan seusai shalat Shubuh maupun Ashar, menggunakan tempat makan dan minum yang berukuran lebar, menggunakan ukuran baju yang longgar, dan hal yang serupa.<br /><br />Dengan penjelasan bid’ah seperti di atas, Hadratusy Syeikh kemudian menyatakan, bahwa memakai tasbih, melafazhkan niat shalat, tahlilan untuk mayyit dengan syarat tidak ada sesuatu yang menghalanginya, ziarah kubur, dan semacamnya, itu semua bukanlah bid’ah yang sesat. Adapun praktek-praktek, seperti pungutan di pasar-pasar malam, main dadu dan lain-lainnya merupakan bid’ah yang tidak baik.<br /><br />--(KH. A.N. Nuril Huda, Ketua Lembaga Dakwah Nahdlatul Ulama (LDNU) dalam "Ahlussunnah wal Jama'ah (Aswaja) Menjawab", diterbitkan oleh PP LDNU)<br /><br />Sumber : http://www.nu.or.id/page.phpMas Kanjeng.http://www.blogger.com/profile/06259915551912580592noreply@blogger.com0